بررسی الزامات رسانه‌ای تصویرسازی از منجی آخرالزمان در پژوهشنامه امامیه

به گزارش ایکنا، در این شماره از پژوهشنامه امامیه مقالاتی از جمله «اعتبار نسبی کتاب سلیم و ناشناخته‌بودن مؤلف آن»، «سنخ‌شناسی قرائت‌ها و رویکردهای عاشورایی در عصر مشروطه و پهلوی»، «الزامات رسانه‌ای تصویرسازی از منجی آخرالزمان: نفی بدیل‌سازی‌های باطل و شیطانی مدعیان»،‌ «انسان‌وارانگاری صفات خدا: بررسی مقایسه‌ای دیدگاه ابوالحسن اشعری و ابن‌تیمیه»، «رابطه اعیان ثابته با جبر و اختیار بر پایه دیدگاه‌های محمدجعفر لاهیجی در تفسیر مفتاح الخزائن»‌، «امامت و امام از منظر احمد بن محمد بن عیسی اشعری» منتشر شده است.

همچنین «رهیافت تاریخی بر چرایی تفاوت گزارش سیره‌نویسان نخستین: بررسی رخداد مباهله در سیره ابن‌هشام»، «نقش راهبردی سازواری اجتماعی امامان (ع) در استمرار حیات شیعه»، «بررسی و نقد تقریرات ملاهادی سبزواری از برهان صدیقین از منظر متأخرین»،‌ «کلام الهی از منظر ابوالحسن اشعری و محمدحسین طباطبایی»، «بررسی و تحلیل منطقی توحید در نهج‌البلاغه» و «برهان صدیقین ملاهادی سبزواری: بررسی انتقادی» از دیگر مقالات این نشریه است.

الزامات رسانه‌ای تصویرسازی از منجی آخرالزمان

در چکیده این مقاله می‌خوانیم: ایمان به ظهور مصلح آخرالزمان و مهدی دوران در زمره امور غیبی است که رسول خدا (ص) از آن اطلاع داده و تأیید و پذیرش آن واجب‌ است. آیات قرآن، روایات متواتر از شیعه و اهل سنت و اجماع و اتفاق مسلمانان و ادراک مکاتب و ادیان گوناگون پیرامون نیاز به ظهور منجی از مهم‌ترین ادله‌ در اثبات ظهور مهدی امت از نسل پیغمبر آخرالزمان است. توجه به هر دو بُعد محتوای دینی و الزامات رسانه‌ای و بهره‌مندی از این دو برای شناساندن مطلوب موعود آخرالزمان ضروری است. در این پژوهش با بهره‌گیری از متون دینی و روایی با روش تحلیل درون‌مایه، به تمییز مشخصات منحصر به فرد حضرت حجت(عج) از مدعیان دروغین می‌پردازیم، و سپس با روش تحلیل گفتمان، رویکردها و گفتمان حاکم بر آثار رسانه‌ای 9 گروه اصلی فعال از مدعیان دروغین مهدویت را استخراج می‌کنیم و از میان این دو و تحلیل درون‌مایه مصاحبه با خبرگان مهدویت و رسانه، الگوی مطلوب رسانه‌ای مقابله با آنها را تبیین خواهیم کرد.

اعتبار نسبی کتاب سلیم و ناشناخته‌بودن مؤلف آن

در چکیده مقاله «اعتبار نسبی کتاب سلیم و ناشناخته‌بودن مؤلف آن» می‌خوانیم درباره سُلیم بن قیس و کتاب منسوب به او، کتاب سلیم، از دیرباز تا کنون دیدگاه‌های مختلفی مطرح شده که می‌توان آنها را در پنج عنوان دسته‌بندی کرد: واقعی‌بودن سلیم و اعتبار مطلق کتاب سلیم؛ واقعی‌بودن سلیم و اعتبار نسبی کتاب سلیم؛ واقعی‌بودن سلیم و ساختگی‌‌بودن کتاب سلیم؛ ساختگی‌بودن سلیم و ساختگی‌بودن کتاب سلیم؛ و ساختگی‌بودن سلیم و اعتبار نسبی کتاب سلیم. این جستار با تحقیق در داده‌های موجود به دیدگاه دیگری دست یافته است: 1. درباره سلیم باید توقف کرد، اگرچه احتمال واقعی‌بودن او، به عنوان راوی معمولی، قوی است؛ 2. مؤلف/ مؤلفان این کتاب از روی تقیه هویت خویش را پنهان کرده و کتاب را پس از تألیف به سلیم نسبت داده‌اند، که در آن زمان در قید حیات نبوده است؛ و 3. بر پایه برخی شواهدفقط بخشی از این کتاب دارای هویت و اصالت اولیه بوده و گویا حجم معتنابهی از آن، افزوده‌های بعدی است. تازگی این دیدگاه به مؤلفه نخست و ترکیب مؤلفه‌های سه‌گانه برمی‌گردد.

سنخ‌شناسی قرائت‌ها و رویکردهای عاشورایی در عصر مشروطه و پهلوی

نویسنده مقاله «سنخ‌شناسی قرائت‌ها و رویکردهای عاشورایی در عصر مشروطه و پهلوی» در طلیعه نوشتار خود آورده است نگرش به عاشورا، به مثابه یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ شیعه در دوران معاصر، گونه‌های مختلفی به خود دیده است. در این میان، دوران مشروطه و پهلوی پربسامدترین گفتمان‌های درون‌امامی را در حوزه مطالعات عاشورایی عرضه کرده‌اند. جستار پیش رو با توجه به بررسی مقاتل و منابع مطالعات عاشورایی این دوران در پی پاسخ به چرایی شکل‌گیری گونه‌های مختلف قرائت‌ها و رویکردها از عاشورا بر اساس روش توصیفی مطالعات آیینی و تحلیل قرائات جامعه‌شناسیِ متون است. بر مبنای فرضیه این تحقیق شیعیان در حفظ پیام‌ها و پیامدهای این واقعه پس از یک دوره واقعه‌نگاری، به‌تدریج با فاصله‌گرفتن از سبک تاریخ‌نگاری و متأثر از جریان‌های فکری، تأثیر شگرفی در نوع نگارش مقتل با قرائت‌ها و رویکردهای خاص در ادوار بعدی داشته‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد تطور گفتمان آیینی در میان جامعه شیعه متأثر از تحولات عصری و جریان‌های نوظهور، از عهد مشروطه تا عصر پهلوی و به‌تدریج تا انقلاب اسلامی، پایه‌های شکل‌گیری قرائت‌ها و رویکردهای جدیدی را فراهم آورده است. رویکردهای چندگانه برگرفته از این عناصر نویافته در مدل‌های گوناگونی همچون شهادت‌طلبی، گرایش سیاسی‌انقلابی و ... در این تحقیق بررسی شده‌اند.

برای مشاهد سایر مقالات پژوهشنامه امامیه اینجا کلیک کنید.