رئیس جمهوری که حقش استیفا نشد

کتاب «مردی که امضا نکرد» اثری مستند از تولیدات شبکه المیادین لبنان است که به تازگی با ترجمه کریم شنی به همت نشر ۲۷ بعثت روانه بازار نشر شده است.

این کتاب در سال ۲۰۱۸ در ۱۲ قسمت تولید و پخش شد که ۴۰ سال از تاریخ سوریه و این منطقه در بحبوحه منازعات عربی - اسرائیلی است، از روز نکبت فلسطین تا نبرد تشرین و پیامد‌های آن را شامل می‌شود. این مستند، جستاری از پشت صحنه این دوره تاریخی و نقش رئیس جمهوری فقید، حافظ اسد در مسیر این درگیری و گفت‌وگو‌ها و مذاکرات برای بازگرداندن بلندی‌های جولان شمالی در مقابل صلح است.

همچنین به روابط عربی – عربی و دیپلماسی آمریکا در پیمان «کمپ دیوید» می‌پردازد و مروری بر حوادث داخل لبنان از آغاز مقاومت ملی و نیز پایان جنگ عراق و ایران و حمله به کویت تا اجلاس مادرید و فرایند صلح، فروپاشی شوروی، توافق اسلو و ... دارد.

بثنیه شعبان که حجم زیادی از مطالب کتاب مربوط به اوست، سمت مشاور رسانه‌ای و سیاسی و همچنین ریاست اجرایی شبکه المیادین را بر عهده داشته و در کنار افرادی، چون رشید کنج، زاهر المریضی، هاله بوصعب و امیر بن جدّو در تهیه این مستند و کتاب آن، مشارکت داشته است.

اولین بخش از این کتاب به نوشته‌ای از امیل جمیل لحود رئیس‌جمهوری سابق لبنان اختصاص دارد که با عنوان «این چنین با حافظ اسد آشنا شدم» منتشر شده است. در این بخش گفت‌وگوی مستند با دکتر بثینه شعبان و درباره این اثر از نظر مخاطبان می‌گذرد.

بخش دوم متن مصاحبه با دکتر بثینه شعبان است که عناوینی همچون جنگ تشرین، اجلاس صلح ژنو، طرح قنیطره، دیدار نیکسون از دمشق، نیکسون رفت فورد آمد، توافق سینا۲، پروند لبنانی بین دمشق و واشنگتن، کارتر و اسد در ژنو، سفر سادات به قدس، پیمان کمپ دیوید، موضع دمشق در حمله عراق به کویت، جنگ خلیج و نزدیکی دمشق و واشنگتن، محتوا و اسرار جلسه ۱۲ ساعته بیکر - اسد، اجلاس مادرید: مذاکرات پنهان، دو اجلاس (اسد - کلینتون) سال ۱۹۹۴ (ژنو و دمشق)، ترور صلح، کریستوفر و ده نکته پرز، حمله به لبنان سال ۱۹۹۶ (خوشه‌های خشم)، نقش سوریه در تفاهم نیسان، سفر‌های رولاند لودر، گفت‌وگو‌های فاروق‌الشرع - باراک، آلبرایت - شعبان: کانال دختران، آخرین دیدار کلینتون اسد، رفت و امضا نکرد را در خود جای داده است. 

در بخش بعدی کتاب مربوط به متن مکتوب مصاحبه‌هایی با افرادی همچون عبدلله الاشعل، ایلان پایه، کریم پاکرادونی، فارس بویز، عباس زکی، الکساندر زوتوف، حسین شیخ‌الاسلام، ماهر الطاهر، سید عبدالغنی، ویلیام کوانت، ریچارد مورفی، طلال ناجی است که در مجموعه مستند با آن‌ها گفت‌وگو شده است. این بخش با عنوان «شرکت‌کنندگان» در کتاب درج شده است.

بخش پایانی کتاب به عنوان «بعد از پخش با دکتر بثینه شعبان» است که «متن فیلم گزارش» و «غسان بن جدو» را شامل می‌شود.

در برشی از این کتاب آمده است: «رئیس جمهور گورباچف به رئیس جمهور حافظ اسد می‌گفت: ایالات متحده و آمریکایی‌ها همه، کسانی هستند که می‌آیند و به ما می‌گویند که سوریه تنها گردنه‌ای است که مانع از آمریکایی شدن رویکرد منطقه می‌شود. اگر سوریه نبود، ما می‌توانستیم به کل منطقه خاورمیانه رویکردی آمریکایی بدهیم. این فخر برای رئیس جمهور حافظ اسد و رئیس جمهور بشار اسد بس که برای عزت اعراب و کرامت آن‌ها و نه فقط برای سوریه در مقابل این رویکرد ایستادگی کردند. خدا رحمتش کند.»

در بخش دیگری از کتاب می‌خوانیم: «استراتژی اساسی ایالات متحده و اسرائیل از جنگ ۱۹۷۳ تاکنون تکه تکه کردن عرب و تفرقه آنهاست و استراتژی مقابل که رئیس جمهور حافظ اسد آن را حفظ می‌کرد وحدت کلمه اعراب است؛ اینکه دیگران احساس کنند که اعراب یکی هستند، اما متأسفانه همه این توافقات به صورت جداگانه امضا شده است. امروز نگاه کن ببین فلسطین در چه وضعی است؟ مصر د چه وضعی است؟ لیبی کجاست؟ و چه به سر سوریه آمده است؟ معتقدم که همه این‌ها بدین دلیل روی داده است که ما در پی راه‌های مختلف و استراتژی‌های متفاوت بودیم. آنچه امروز بدان احتیاج داریم، افزون بر اندیشه، وجدان، جرئت و اعتماد به نفس است و اینکه همکاری و همیاری با بیگانه را براساس برادری و دوستی صادقانه و مستحکم القا کنیم و خداوند توفیق دهنده است.»

در بخش دیگری در نوشته‌ای از امیل لحود با عنوان «این چنین با حافظ اسد آشنا شدم» آمده است: «رئیس جمهور حافظ اسد شخصاً دست روی پرونده عملیات نظامی نهاد و مانع آن شد و اگر حافظ اسد رئیس جمهور سوریه نبود، یکسره شدن کار مقاومت لبنان در خبرها بود. جلسه من با رئیس جمهور حافظ اسد پایان یافت، در حالی که نشانه‌های رضایت و سرور بر چهره‌اش نمایان بود. هنگام خداحافظی مرا تا نزدیک مشایعت کرد و گفت: خدا موفقت کند. این گونه با رئیس جمهور حافظ اسد آشنا شدم و برای اولین بار او را در زندگی‌ام ملاقات کردم. او را رهبری استراتژیکت و استثنایی یافتم که شجاعت و هنر مقاومت و وطن‌پرستی را با عزت و کرامت و بزرگی آمیخته داشت و دانستم که وجه مشترک من و رئیس جمهور حافظ اسد، وجدان و اخلاص نسبت وطن، حراست از کرامت ملی، انتساب به هویت عربی و انطباق جهت قطب‌نمای هر دو به سوی دشمن اسرائیلی است. 

حق حافظ اسد در تاریخی که گذشت، استیفا نشد، اما حتماً نسل‌های آینده و تمام کسانی که حافظ اسد را به درستی می‌شناسند، حق او را در آنچه از تاریخ باقی مانده است، استیفا خواهند کرد.»

این کتاب ۶۰۸ صفحه‌ای با شمارگان هزار نسخه و قیمت ۹۰ هزار تومان منتشر شده است. علاقه‌مندان برای تهیه این کتاب می‌توانند از طریق سفارش تلفنی ۰۲۱۶۶۹۶۴۰۷۱-۰۲۱۶۶۹۶۴۰۶۹، از طریق دایرکت صفحه فروشگاه shop.nashr۲۷besat@ و یا از طریق سامانه پیامکی ۳۰۰۰۲۱۹۰۲۷ اقدام کنند.