رهبر انقلاب فهم عمومی قرآن را جزء امور واجب برای جامعه می‌دانند

به گزارش ایکنا، محمد برزگر، پژوهشگر و فعال قرآنی، شامگاه 31 فروردین، در نشست «مبادی و مبانی تدبر در قرآن از منظر حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای‌»، گفت: از منظر رهبر انقلاب، تدبر، فهم مجموعی از ظاهر قرآن است که از طریق انس مکرر با قرآن به دست می‌آید.

وی افزود: چند مؤلفه در تدبر وجود دارد که اولین آن فهم است. در بیانات رهبری میان تدبر و تفسیر تفاوت وجود دارد؛ در سال 77 در گفت‌ و شنودی سؤالی از ایشان پرسیده می‌شود که چه کنیم تا تدبر با تفسیر به رأی یکی گرفته نشود و ایشان فرمودند که اصلاً تدبر برای تفسیر نیست بلکه برای فهم است؛ تدبر فهم آیات قرآن است ولی تفسیر تبیین و شرح آیات است.

برزگر بیان کرد: ایشان تبیین قرآن را وظیفه عالمان دینی می‌دانند، همچنین امام خمینی(ره) در کتاب آداب نماز فرموده‌اند که تدبر ربطی به تفسیر و تفسیر به رأی ندارد و تفسیر در حیطه آیات‌الاحکام است. علامه طباطبایی هم فرموده است که تفاصیل احکام، قصص قرآن و معاد در بیان پیامبر(ص) آمده است؛ پیامبر(ص) در فرازی از خطبه غدیر فرمودند: معاشر الناس تدبروا القرآن وافهموا آیاته؛ در ادامه فرموده‌اند که تبیین امر و نهی و زواجر قرآن و توضیح و تفسیر قرآن با امام علی(ع) است؛ مردم همه تدبر کنید ولی تفسیر و بیان احکام با علی(ع) است.

رابطه تدبر و تفسیر در نگاه رهبری

وی افزود: رابطه تفسیر و تدبر رابطه اجمال و تفصیل است البته مجمل نه به معنای مبهم که نیاز به توضیح برای رفع ابهام دارد؛ ایشان قرآن را در دلالت خود گویا می‌دانند در تفسیر سوره «برائت» آورده‌اند که وقتی ما با روایتی مواجه شویم قبل از پرداختن به متن و سند باید به قرآن مراجعه کنیم مخصوصاً اگر روایات معارض باشند و روایات موافق با قرآن را قبول می‌کنیم.

برزگر اضافه کرد: یعنی قرآن را قبل از روایات به صورت مجمل و گویا می‌توان فهمید و قرآن در دلالت خود مستقل است؛ ایشان حتی در بحث عمومی بودن فهم، این استقلال را به رسمیت می‌شناسند. همچنین در برخی بیانات تأکید دارند که برای تدبر باید به کتب تفسیر و ترجمه مراجعه کنیم.

وی اضافه کرد: عنصر دوم در تعریف ایشان از تدبر نگاه مجموعی و منظومه‌ای داشتن است؛ در اینجا دو نگاه مطرح است یکی اینکه موضوعات قرآن را کنار یکدیگر بگذاریم که این در جامعه مطرح‌تر است؛ به تعبیر ایشان تفسیر موضوعی برای معلومات و مطالب علمی خوب است ولی برای هدایت شدن این خوب است که قرآن از ابتدا خوانده و تدبر شود.

وی افزود: گاهی آیات و مباحث سوره کنار هم و گاهی کل قرآن در کنار یکدیگر دیده می‌شود؛ در نگاه ایشان سوره‌ها کل منسجم هستند و هر سوره یک موضوع محوری دارد؛ سوره از سورالبلد گرفته شده است، پس به یک مجموعه و بسته کامل و واحد منسجم، سوره گفته می‌شود که در خود قرآن هم مطرح است و به آن تحدی کرده است؛ «فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ». 

این فعال و پژوهشگر قرآنی تصریح کرد: در نگاه ایشان کل قرآن یک بسته جامع است؛ یعنی تیتر و جمع‎بندی حقایق اسلام است. ایشان فرموده‌اند خواندن قرآن از اول تا آخر چیز لازمی است؛ باز دوباره باید از اول تا آخر قرآن را بخوانیم تا همه معارف یکجا دیده شود. همچنین حفظ در نگاه ایشان مطرح است زیرا برای تدبر لازم است.

تاکید بر آموزش عربی

وی اضافه کرد: عنصر سوم در تعریف ایشان بحث ظاهر قرآن است؛ در اینجا مباحث باطنی و تأویلات مطرح نیست. تأکید بر کلمه ظاهر و ارتباط با آن دارند؛ تأکید بر زبان قرآن هم زیاد دارند. در دی ماه سال 79 در سخنانی بر آموزش زبان عربی تأکید فرمودند: باید عربی را چنان بیاموزانیم که دانش آموزان بدون اینکه قاعده‌ای هم بلد باشند آن را بفهمند؛ یعنی دانش‌آموزان وقتی فارغ التحصیل شدند عربی را بلد باشند. در دیدار با فرماندهان سپاه فرمودند یکی از کارهای لازم این است که مردم عربی را برای فهم صحیفه و دعا و قرآن فرا بگیرند.

وی افزود: رهبری تأکید ویژه دارند بر اینکه توجه به فهم عمومی کار واجب برای احاد مردم است. ایشان معتقدند آنچه ما را به حقایق قرآن می‌رساند تدبر است. عنصر دیگری که در نگاه ایشان برای فهم عمومی مطرح و راه اصلی برای تدبر، انس است، قرائت مکرر و حتی حفظ است. ایشان فرموده‌اند: حفظ قرآن خیلی مهم است؛ شما جوانان می‌توانید و به آن نیاز دارید؛ وقتی حافظ هستید تکرار آیات و انس دائمی با قرآن به شما فرصت تدبر می‌دهد. تدبر در قرآن با همینطور خواندن به دست نمی‌آید بلکه با تکرار ممکن است.

قرآن؛ متقن‌ترین متن برای استخراج طرح اندیشه اسلامی

برزگر بیان کرد: در مقدمه طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن فرموده‌اند که دین به صورت پراکنده در روایات و متون بیان شده ولی طرح کلی و همه جانبه دین در قرآن وجود دارد و متقن‌ترین سند برای این کار قرآن است، برخلاف برخی نظرات که عقل و روایات را محور می‌داند. ایشان راهکار را تدبر می‌دانند؛ یعنی تدبر می‌کنیم تا طرح کلی اندیشه اسلامی را بدست آوریم.