ولایت مهم‌ترین نعمتی است که خداوند به انسان عطا کرده است
آل ایوب اظهار کرد: نعمت‌ها همگی مهم و لازم هستند، اما مهم‌ترین نعمت که خداوند بر همه ابناء بشر و عالم کائنات افاضه کرده، نعمت ولایت اهل بیت(ع) است که در روایت از نعمت باطنی به امام غایب و از نعمت ظاهری به امام ظاهر تفسیر شده است. این ولایت است که به وسیله آنها صراط مستقیم و طی طریق توحید معنا پیدا میکند.
به گزارش خبرنگار ایکنا، بی‌بی حکیمه آل ایوب، مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاه الزهرا(س)، شب گذشته هفتم اردیبهشت‌ماه در جلسه تفسیر قرآن کریم به ایراد سخنرانی پرداخت. متن سخنان وی در ادامه می‌‌آید:
در این جلسه بنا داریم به دو سوره حجر و نحل بپردازیم. سوره مبارکه حجر مشتمل بر 99 آیه است که در آیه اول در عظمت قرآن کریم آمده است: «الر ۚ تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ وَ قُرْآنٍ مُبِينٍ؛ الر این است آیات کتاب خدا و قرآنی که (راه حق و باطل را) روشن و آشکار می‌گرداند». سوره مکی است و حجر نیز نام شهری است که صالح پیامبر در آن زندگی می‌کردند. نام سوره نیز از آیه هشتاد همین سوره گرفته شده است. بیشتر مطالب سوره درباره تهمت و تمسخر کفار نسبت به پیامبر و دستور به صبر و گذشت نسبت به آنها و نوعی از دلداری به پیامبر در برابر فشارها و هجوم‌های مخالفان بعد از وفات حضرت خدیجه و ابوطالب است.
علامه طباطبایی، بیانی در این آیه اول دارند و می‌فرمایند: معنای آیه این است که برخلاف آنچه که کفار پنداشته و تو را دیوانه خوانده و کلام خدا را استهزا کرده‌اند، این آیات بلند‌مرتبه و رفیع درجه‌ای به تو نازل کردیم و این آیات الهی و جدا‌کننده حق از باطل است. این آرزوی کفار است، اما پشیمانی آنها سودی ندارد. خداوند در آیه دوم و سوم نیز فرموده است: «رُبَمَا يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ كَانُوا مُسْلِمِينَ ذَرْهُمْ يَأْكُلُوا وَ يَتَمَتَّعُوا وَ يُلْهِهِمُ الْأَمَلُ ۖ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ؛ کافران (چون چشم حقیقت بین بگشایند) ای بسا آرزو کنند که کاش مسلم و خداپرست بودند ای رسول ما) این کافران (لجوج) را واگذار تا به خورد و خواب طبیعت و لذات حیوانی سرگرم باشند و آمال و اوهام دنیوی آنان را غافل گرداند، پس (نتیجه این کامرانی بیهوده را) به زودی خواهند یافت»، خداوند می‌فرماید: کفار با وجود کفری که دارند به زودی پشیمان شده و آرزو می‌کنند کاش تسلیم پیام خدا شده و به کتاب او ایمان آورده بودیم.
آیات مبارکه سوره نحل را در ادامه بررسی می‌کنیم. این سوره، دومین سوره از جزء چهاردهم قرآن کریم است که مشتمل بر 128 آیه و قسمتی از آن مکی و قسمتی دیگر مدنی است. نام دیگر این سوره، نعم یا نعمت‌ها است چراکه خدای متعال در ضمن این سوره بالغ بر پنجاه نعمت را فرموده که برخی مادی، برخی معنوی، برخی موجود در داخل وجود انسان و برخی خارج هستند. آنچنان حضرت حق این نعمت‌ها را با ظرافت و دقت و با دلایل عقلی و البته با بیانی عاطفی بیان فرموده که حس شکرگزاری هر انسان آزاده‌ای را بیدار و از همین طریق، انسان را به آفریننده این نعمت‌ها نزدیک میکند.
خدای متعال بهترین درس‌های توحیدی را در ضمن این آیات به انسان بیان و اشاره‌ای پرمعنا به آفرینش زنبور عسل و شگفتی‌های آن و ماده غذایی مهمی که به انسان می‌دهد، کرده است و مفسران آن را از مصادیق اعجاز قرآن نام برده‌اند. از آیه سوم، بیان نعمت‌ها شروع می‌شود و خدای متعال می‌فرماید: «خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ ۚ تَعَالَىٰ عَمَّا يُشْرِكُونَ؛ خدا آسمانها و زمین را به حق (و برای غرضی محقق و حکمتی بزرگ) آفرید، او از آنچه مشرکان شرک آرند متعالی و منزه است» خدای متعال در این آیات از راه خلق و تدبیر بر یگانگی در وحدانیت تأکید میکند. آفرینش انسان، چهارپایان، استفاده از گوشت حیوانات، نزول باران، تهیه آب آشامیدنی از آب باران، تسخیر شب و روز، خورشید، ماه، ستارگان، تسخیر دریاها، حرکت کشتی‌ها بر سینه آب‌ها، خلقت انواع گیاهان و میوه‌ها و مواد گوناگون، نعمت همسر و فرزندان، نعمت گوش، چشم، عقل، هوش و علم و دانش و بسیاری دیگر از نعمات دیگر در این سوره بیان شده است.
در ادامه حضرت حق در آیه 80 می‌فرماید: «وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ بُيُوتِكُمْ سَكَنًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ جُلُودِ الْأَنْعَامِ بُيُوتًا تَسْتَخِفُّونَهَا يَوْمَ ظَعْنِكُمْ وَيَوْمَ إِقَامَتِكُمْ ۙ وَمِنْ أَصْوَافِهَا وَأَوْبَارِهَا وَأَشْعَارِهَا أَثَاثًا وَمَتَاعًا إِلَىٰ حِينٍ؛ و خدا برای سکونت (دائم) شما منزل‌هایتان را مقرر داشت و (برای سکونت موقت سفر) از پوست و موی چهارپایان خیمه‌ها را برای شما قرار داد تا وقت حرکت و سکون سبک وزن و قابل انتقال باشد، و از پشم و کرک و موی آنها اثاثیه منزل (مانند گلیم و نمد و قالی) و متاع و اسباب زندگانی (و لباس‌های فاخر) برای شما خلق فرمود که تا هنگامی معین از آن استفاده کنید» سؤال اساسی در اینجا این است که وقتی انسان سوره را تلاوت میکند، گویا خدای متعال از این سوره غرضی را دنبال میکند که این نعمات را با این چینش زیبا بیان کرده است. پس هدف از تشریح و بیان این نعمت‌ها به این گونه چیست؟ قطعاً هدف حضرت حق منت‌گذاری بر بندگان خود یا کسب وجهه و مانند اینها نیست، چراکه خدای سبحان برتر از همه اینهاست، بلکه هدف والایی برای طرح این نعمات در این سوره و البته با این کثرت وجود دارد که آن هدف والا عبارت از تکامل و تربیت و پرورش انسان به عنوان اشرف مخلوقات است.
هدف در خود آیات هم بیان شده است و در انتهای آیه نیز معمولاً اشاره میکند که هدف تذکر، تشکر، یادآوری، تسلیم شدن در برابر دعوت خداوند مهربان است. انسان ابتدا تفکر و اندیشه میکند و هرگاه فراموش کرد، یادآور کرده و به دنبال آن حس شکرگزاری در برابر بخشنده نعمت‌ها فوران کرده و سرانجام در برابر حق تعالی تسلیم می‌شود. این اهداف، حلقه‌های تکامل زنجیره‌ای انسان هستند که بدون شک در آنها هدفی به غیر از ساختن انسان به عنوان اشرف مخلوقات در کار نیست. قرار است این حلقه‌های تکامل زنجیره‌ای انسان برای ساختن وی به کار بروند.
در آیه 18 آمده است: «وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا ۗ إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ؛ و اگر بخواهید که نعمت‌های خدا را شماره کنید، هرگز نتوانید که خدا در حق بندگان بسیار آمرزنده و مهربان است». هیچ کس نباید تصور کند که نعمت‌های خدا منحصر در همین نعمت‌هایی است که خداوند بیان کرده است، بلکه این نعمت‌ها بسیار بیشتر است. ما غرق در نعمات الهی هستیم، اما دچار غفلت و نسیان می‌شویم. مرحوم شهید مطهری می‌فرمایند بسیاری از نعمت‌ها از شدت کثرت و ظهور پنهان هستند، یعنی آنقدر از آنها استفاده می‌کنیم و ظاهر هستند که دیگر آنها را احساس نمی‌کنیم، در حالی‌که آنها هستند.
در آیات کریمه دیگر قرآن به نعمت‌های ظاهری و باطنی دیگر اشاره شده است. از جمله در آیه 20 سوره لقمان آمده است: «أَلَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَأَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً ۗ وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى وَلَا كِتَابٍ مُنِيرٍ؛ آیا شما مردم به حسّ مشاهده نمی‌کنید که خدا انواع موجوداتی که در آسمانها و زمین است برای شما مسخّر کرده و نعمت‌های ظاهر و باطن خود را برای شما فراوان فرموده؟ و (با وجود این) برخی از مردم از روی جهل و گمراهی و بی‌خبری از کتاب روشن (حق) در (دین) خدای متعال مجادله می‌کنند». نعمت‌ها همگی مهم و لازم هستند، اما مهم‌ترین نعمت که خداوند بر همه ابناء بشر و عالم کائنات افاضه کرده است، نعمت ولایت اهل بیت(ع) است که در روایت از نعمت باطنی به امام غایب و از نعمت ظاهری به امام ظاهر تفسیر شده است. این ولایت است که به وسیله آنها صراط مستقیم و طی طریق توحید معنا پیدا میکند.
انتهای پیام
