غایت تمدن مادی، اتصال انسان به دنیاست / تفسیر تمدنی از «بای» بسم الله

به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی اکبرنژاد، تولیت مؤسسه فقاهت و تمدن‌سازی و استاد سطح خارج حوزه، 27 تیرماه در ادامه جلسات تفسیر تمدنی با اشاره  به تعبیر الرحمان الرحیم، گفت: این تعبیر دال بر مهربانی بسیار زیاد است تا هر نوع شائبه از بین برود؛ در روایات البته طور دیگری هم معنا و تأویل شده است که البته این تأویل به معنای نفی معنای ظاهری نیست، مانند تفسیری که درباره ماء معین بیان شده است.

وی افزود: روایات میان رحمان و رحیم تفصیل داده و فرموده است که رحمان ناظر به سعه رحمت و رحیم ناظر به کیفیت آن است؛ یعنی رحمان صفتی است که خداوند به واسطه آن نعمات و انبیاء و اولیاء را بر همه جهانیان اعم از کافر و مؤمن فرستاده است.  

اکبرنژاد با بیان اینکه خداوند همه را بر سر سفره رحمت ظاهری و باطنی خود یعنی ولایت و... نشانده است، گفت: شکر یکی از عمیق‌ترین مفاهیم است که ما تصور می‌کنیم فقط شکر زبانی است؛ شکر یعنی اینکه نعمت‌های خدا را استفاده کنید، اما نسبت به دستورات و اوامر او بی‌توجه نباشید. شکر مشکک است و انسان به اندازه‌ای که واقعا شکرگزار باشد، نعمت‌ها به او رو می‌کند؛ خدا در همین دنیا آرامش و سکینه و لحظات خوب نصیب مؤمن می‌کند، در حالی که ممکن است فردی با ثروت فراوان نتواند به این آرامش برسد؛ این نمود رحیمیت خداوند است.

وی افزود: حالات مؤمن حالات مطلوب فطری انسان‌ها است و همه افراد متین و راستگو، خوش اخلاق و خوش برخورد را دوست دارند و در آخرت هم این نعمت ویژه تداوم دارد؛ البته مؤمن به لحاظ اولیه انصراف به شیعه دارد؛ ولی آیات قرآن مؤید ذومراتب بودن ایمان است؛ به تعبیر شهید مطهری، ممکن نیست کسی در زندگی واجد اخلاق خوب و کارهای نیک باشد، اما سرانجام او ختم به خیر نشود؛ نمونه‌های متعددی را در اروپا شاهدیم که مطلبی یا صفحه‌ای از قرآن به دست او رسیده و باعث تحول او شود.

اکبرنژاد با اشاره به آیه 40 قمر «وَلَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّكِرٍ»، گفت: قرآن در لایه ذکر آسان است، اما وقتی فرمود اسرار آفرینش در آن است، یعنی مشحون از حکمت و علم است و در اینجا کسی مدعی نیست که آسان است، روایات هم مؤید این مطلب است؛ یسر قرآن در بعد ذکر است، اما مردم از کجا بفهمند که کدام آیه ولایت اهل بیت(ع) را بیان می‌کند. 

استاد سطح خارج حوزه علمیه با رد تفسیر ذوقی قرآن کریم، اضافه کرد: برخی همه آیات را مادی یا عرفانی معنا می‌کنند که خطرآفرین است و باید ضابطه برای هر نوع تفسیری داشته باشیم.

اکبرنژاد تصریح کرد: در روایتی از امام علی(ع) نقل شده است که کل قرآن در سوره حمد، کل حمد در بسم الله و کل بسم الله در بای آن و باء در نقطه آن خلاصه شده و آن نقطه من هستم؛ «با» عامل اتصال است، تمام حروف جر نوعی اتصال دارند، ولی اتصالات خاص از مدل ابتدائیت و انتهائیت است که با مطلق اتصال و الصاق است. یعنی قرآن کتابی برای اتصال انسان با خداوند است و بسم الله یعنی من شروع می‌کنم ربوبیت خودم را با این کتاب.

وی اضافه کرد: روح دین ایجاد ارتباط انسان با خداوند متعال است، زیرا همه کمال انسان در همین مسئله است؛ انسان فقیر بالذات و کامل و خداوند وجود کامل بالذات است. براساس این تفسیر، تمدن اسلامی، تمدن اتصال عبد با معبود است، در حالی که تمدن مادی، تمدن اتصال انسان با مادیات است و روز به روز پیوند انسان با مادیات و ثروت و قدرت تقویت می‌شود.

اکبرنژاد تصریح کرد: خداوند که انسان را آفریده است، هدفش از اتصال، ربوبیتی است؛ یعنی خدا نیازی به این اتصال ندارد، بلکه براساس رحمانیت و حکمت خواسته انسان به واسطه تبعیت از او به کمال برسد.