یادداشت/
جای خالی «روش‌شناسی شهیدین» در نظام آموزشی حوزه
ناصر نجفی، پژوهشگر مؤسسه فقاهت و تمدن اسلامی در یادداشتی به روش‌شناسی شهیدین پرداخت و تاکید کرد: طلبه با خواندن لمعه هیچ آشنایی با مبانی شهیدین پیدا نکرده و در جریان نحوۀ استنباط ایشان قرار نمی‌گیرد و شرح لمعه، عملاً حکم رسالۀ عملیه را پیدا می‌کند.
به گزارش ایکنا، ناصر نجفی، پژوهشگر مؤسسه فقاهت و تمدن اسلامی در یادداشتی به روش‌شناسی شهیدین پرداخت که متن آن به شرح زیر است: یکی از کتاب‌هایی که سه‌سال طلاب حوزه‌های علمیه را درگیر خود می‌کند، «شرح لمعه» است. غرض از گنجاندن این اثر در نظام آموزشی حوزه، آموختن روش استنباط به طلابی است که قرار است در آینده وارد جریان استنباط و اجتهاد شوند. این در حالی است که طلبه با خواندن این کتاب هیچ آشنایی با مبانی شهیدین که در استنباط آنها دخیل است پیدا نکرده و در جریان نحوۀ استنباط ایشان قرار نمی‌گیرد و شرح لمعه، عملاً حکم رسالۀ عملیه را پیدا می‌کند.
مؤسسۀ فقاهت و تمدن اسلامی با توجه به این خلأ نظام آموزشی، کتاب با ارزش و کاربردی «روش‌شناسی شهیدین» را تولید کرده است. در کتاب «روش‌شناسی شهیدین» سعی شده است تا حدّ امکان و البته به صورت مختصر مبانی و اصول شهیدین که در جریان فقاهت و استنباط واقع می‌شوند توضیح داده شده است. روش‌شناسی از جمله مباحثی است که امروزه با اینکه فضلای بسیاری بر اهمیت و ضرورت آن در نظام آموزشی حوزه تأکید دارند اما هنوز جای خالی آن وجود دارد. امروز طلاب عزیز پس از گذراندن دروس شرح لمعه یا رسائل و مکاسب، اصلاً نمی‌دانند شهیدین یا شیخ انصاری چگونه و با چه ساز و کاری به چنین نتیجه فقهی رسیدند. زیرا نه اکثر طلاب مبانی فقهی اصولی ایشان را می‌دانند و نه اساتید آن را متذکر می‌شوند و طبیعی است که پیدا کردن این مبانی در حین کار نیز برای دانش‌پژوه دشوار خواهد بود. لذا غرض اصلی از گنجاندن چنین متونی در نظام آموزشی که تحصیل روش استنباط و تمرین ساز و کار اجتهاد بود عملاً محقق نمی‌شود و برای مثال طلاب نسبت به شرح لمعه تنها نگاه رساله عملیه دارند نه چیز دیگر.
در این پژوهش آن مبانی و اصولی که در روش فقهی شهیدین تأثیرگذار بود را بررسی کرده‌ایم و تلاش بر این بوده است که هر بحثی که به نوعی در شناخت جهت فکری این دو فقیه بزرگوار مؤثر باشد مورد واکاوی قرار بگیرد. مانند جایگاه عقل، عرف، اجماع در نزد شهیدین، یا نحوه ورود به استنباط و تقدّم و تأخر ادلّه، شیوۀ حدیثی ایشان در ردّ و قبول روایات، توجه ایشان به شهرت، قواعد فقهی، فقه عامه و اصول عملیه و ... . افزون بر آن در مواردی که احساس نیاز می‌شد به ارزیابی و نقد برخی از این مبانی هم پرداخته شده است.
امید است این کتاب برای طلاب و حتی اساتیدی که وارد شرح لمعه شده و یا آن را تدریس می‌کنند بسیار کمک‌کننده باشد؛ یعنی مخاطبی که با مطالعه این اثر با نگاه فقهی اصولی شهیدین آشنا می‌شود در حین تحصیل و تدریس کتاب نیز در جریان ساز و کار استنباط ایشان قرار خواهد گرفت.
در پایان کتاب نیز در فصلی مستقل درباره معیارهای کتاب‌های آموزشی و تطبیق آن بر دروس موجود در نظام آموزشی حوزه از جمله شرح لمعه پرداخته و بررسی کرده‌ایم که اساساً این کتاب‌ها واجد ملاک‌های لازم می‌باشند یا خیر؟ در این فصل به ملاک‌های متون آموزشی پرداخته و تفاوت آن را با متون پژوهشی بیان کرده‌ایم و این پرسش‌ها را مطرح کردیم که آیا در کلیّت نظام آموزشی حوزه، استانداردهای آموزشی بودن لحاظ شده است یا نه؟ و اگر استانداردهای آموزشی رعایت نشده، علت این امر چه بوده است؟ آیا می‌توان جایگزین‌هایی برای این کتاب‌ها ارائه داد؟ دغدغه‌ها و نگرانی برخی از مخالفین تطبیق دادن کتب درسی با فاکتورهای آموزشی چیست؟ در پایان نیز به ارائه پیشنهادهایی در این زمینه پرداخته‌ایم.
انتهای پیام 
