چند توصیه برای موفقیت در حفظ قرآن

مریم عادل‌نیا، حافظ کل قرآن کریم و داور ملی حُسن حفظ در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به ضرورت آگاهی حافظان به مباحث حفظ قرآن، اظهار کرد: برخی افراد که به حفظ قرآن روی می‌آورند هدفی جز به ذهن سپردن آیات ندارند و گاه از دیگر مؤلفه‌های تکمیل‌کننده حفظ از جمله تجوید، صحیح‌خوانی، ترجمه و مفاهیم و درک آیات غافل می‌مانند، حال آنکه حفظ مطلوب و واقعی با محقق شدن تمامی این آیتم‌ها حاصل می‌شود.

وی ادامه داد: یکی از مؤلفه‌های حفظ قرآن کریم تسلط بر تجوید است و حافظ قرآن باید از حیث فصاحت، از سطح خوبی برخوردار باشد و بتواند اداء‌الحروف یا وقف و ابتدا را به‌درستی رعایت کند. همچنین حافظ از حیث صوت و لحن نیز باید تمرین داشته باشد و تا حد امکان قرآن را با صوت احسن تلاوت کند؛ مراد از ترتیل که در آیه «وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا» (مزمل/۴) بر آن تأکید شده همان رعایت کامل و صحیح اداءالحروف و حفظ‌الوقوف یا وقف و ابتدا است.

عادل‌نیا با تأکید بر لزوم آگاهی حافظ از مفاهیم آیات، بیان کرد: اگر فرد با معنای آیات قرآن کریم آشنا باشد کارش برای حفظ آیات سهل‌تر است‌، ضمن اینکه تسلط بر مفاهیم قرآنی یک دستورالعمل دینی جامع را در اختیار حافظ قرار می‌دهد که در زندگی خود با تأسی به این دستورات سبک زندگی قرآنی را ساری و جاری کند و این همان حفظ کاربردی قرآن کریم است.

دانش‌آموخته دکترای علوم قرآن و حدیث با اشاره به آیه دوم از سوره مبارکه صف «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ»، توضیح داد: اگر حافظ قرآن تنها به همین یک آیه در زندگی خود توجه داشته باشد، راه تعالی را طی کرده است؛ برخی حافظان قرآن کریم هنوز در فهم معنا و مفهوم آیات دچار مشکل هستند حال آنکه حفظ آیات بدون مفهوم به مثابه از بر کردن الفاظ و عبارات است. حافظ با دانستن ترجمه آیات راحت‌تر می‌تواند آیات مشابه را از هم تشخیص دهد و توجه به مفاهیم به‌قدری اهمیت دارد که به‌عنوان یکی از آیتم‌های مسابقات سراسری قرآن کریم در رشته حفظ لحاظ شده است.

عادل‌نیا بیان کرد: در مبحث تفسیر به این موضوع پرداخته می‌شود که ابتدا و انتهای همه آیات با یکدیگر تناسب دارند و ارتباط معناداری میان آن‌ها وجود دارد، اگر حافظ قرآن بر این مباحث و مفاهیم آیات آشنا باشد در تشخیص درست انتهای آیات یا تشخیص آیات مشابه دچار مشکل نمی‌شود و این مشکل در مسابقات قرآن بسیار رایج است. پیشنهاد می‌شود حافظان قرآن دوره ۹ جلدی کتاب «آموزش مفاهیم قرآن» به قلم مسعود وکیل مطالعه کنند تا به تسلط مطلوب بر مبانی و مفاهیم آیات دست یابند.

حافظ کل قرآن کریم با ذکر اینکه آگاهی حافظ بر مفاهیم سبب کاربردی شدن حفظ در زندگی می‌شود، ادامه داد: کسی که حامل قرآن است قاعدتاً باید متخلق به اخلاق الهی باشد، بدان معنا که اگر می‌گوییم خداوند رحمان و رحیم است، حافظ قرآن نیز باید رحمان و رحیم باشد، بنابراین حافظ قرآن واقعی کسی است که الگوی واقعی صفات الهی باشد و به آنچه می‌خواند و دستور خداوند در قرآن است عمل کند؛ این تکلیف بر دوش حافظان قرآن است و به سبب توفیقی که با حفظ قرآن نصیبشان شده است، قطعاً مصداق آیه «لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا (بقره/۲۸۶) قرار می‌گیرند و با قرآن بودن این تکلیف را بر آنان ایجاد می‌کند که بیش و پیش از سایرین بتوانند متخلق به اخلاق قرآنی و الهی باشند.