قدرت تصویرسازی؛ علت تمایز شعر حافظ از دیگر شاعران
استاد دانشکده ادبیات دانشگاه آنکارا با بیان اینکه از مطالعه جدی اشعار حافظ علت لسان‌الغیب بودن او برای ما روشن می‌شود، یکی از خصوصیات شعر حافظ را قدرت تصویرسازی دانست که علت تمایز شعر او با سایر شاعران است.
به گزارش ایکنا از فارس، پروفسور حجابی کرلانگیچ، برنده ششمین نشان درجه یک مرکز حافظ شناسی شامگاه سه‌شنبه، 20 مهرماه در مراسم اعطای این نشان به وی که در بستر فضای مجازی برگزار شد، گفت: خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، محبوب‌ترین شاعر زبان فارسی و یکی از معروف‌ترین و پرنفوذترین شاعران دنیا در طول قرن‌هاست. امروز هم با اشعارش نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری از نقاط دنیا از شهرت و عظمت چشم‌گیری برخوردار است.
وی با بیان اینکه از مطالعه جدی اشعار حافظ علت لسان‌الغیب بودن او برای ما روشن می‌شود، افزود: یکی از خصوصیات شعر حافظ، قدرت تصویرسازی است. تصویرهایی که در شعر حافظ با زبان محکم و شگردهای بدیعی، مفاهیم خاص و شورآفرینی‌های بی‌نظیر، همراه هستند، شعر حافظ را از شعر شاعران دیگر متمایز می‌سازند. حافظ شیرازی، به‌عنوان شاعری منحصربه‌فرد، پس از ادوار پرعظمت شعر فارسی، رونق خاصی به شعر بخشیده و شعری را به وجود آورده که نوعی تلفیق گونه‌های شعر قبل از اوست. این است که صدای حافظ در نتیجه این توانایی به اقصا نقاط جهان رسیده و به شهرت بی‌نظیری نائل شده است که در تاریخ، نصیب کمتر شاعری در جهان بوده است.
کرلانگیچ ادامه داد: همچنان که معلوم آشنایان شعر است، گوته شاعر معروف آلمانی تحت تأثیر حافظ، «دیوان غرب و شرق» را تدوین کرده است و شاعران عثمانی به‌ویژه و بیشتر از شعرای دیگر جهان بر حافظ احترام گذاشته و شعر وی را سرمشق خود قرار داده‌اند.
به‌گفته وی در دوره عثمانی، تدریس فارسی بسیار شایع بوده است و بیشتر تحصیل‌کرده‌ها تاحدودی فارسی بلد بوده‌اند و بسیاری از روشن‌فکران از خواندن اشعار حافظ لذت می‌برده‌اند. در دوره جمهوریت نیز، حافظ شیرازی مورد علاقه شاعران، تحصیل‌کرده‌ها و روشن‌فکران ترکیه قرار گرفته است.
این حافظ‌پژوه با بیان اینکه در دوره جمهوریت در ترکیه کسانی که فارسی بلد بودند و اشعار فارسی را با زبان اصلی‌اش بخوانند، بسیار کمتر بوده ولی شهرت حافظ چندان کم نبوده است، گفت: در این دوره، طرحی به اسم «ترجمه کلاسیک‌ها» تهیه شده و بنا بر آن، آثار کلاسیک جهان از زبان‌های مختلف به زبان ترکی ترجمه شده‌اند. بین این آثار، شاهکارهای زبان فارسی نیز بوده است؛ از آن جمله شاهنامه فردوسی، بوستان و گلستان سعدی و دیوان حافظ. در این دوره، ترجمه دیوان حافظ به‌کوشش استاد گل‌پینارلی، تحقق پذیرفت، البته در دوره عثمانی و قبل از گل‌پینارلی، ترجمه و شرح‌هایی از دیوان حافظ انجام شده بود که معلوم دوستان است. امروز، ترجمه‌های متعدد بر ترجمه گل‌پینارلی اضافه شده است.
برنده ششمین نشان درجه یک حافظ‌شناسی در ادامه به چگونگی آشنایی خود با ادبیات فارسی پرداخت و گفت: امروز به برکت شخصیت حافظ است که در ایران و ترکیه، دورهم آمده‌ایم و صحبت حافظ می‌شود. آشنایی بنده با زبان فارسی به اواخر دهه پنجاه شمسی، اوایل دهه هشتاد میلادی برمی‌گردد. آن روزها دانش‌آموز دبیرستان بودم و به کلاس‌های ادبیات علاقه بسیاری داشتم. در آن کلاس‌ها، دبیر ادبیاتمان از اهمیت زبان فارسی برای ادبیات کلاسیک ترکی سخن می‌گفت و شاید تحت تأثیر سخنان او تصمیم گرفتم در دانشگاه فارسی یاد بگیرم.
استاد دانشکده ادبیات دانشگاه آنکارا، درباره آشنایی با حافظ و دلیل ترجمه اشعار او نیز چنین گفت: حافظ را در دانشگاه شناختم و در اولین مرحله، ترجمه اشعار حافظ را مطالعه کردم و بعد سراغ زبان اصلی اشعار حافظ رفتم. ترجمه‌ای که از اشعار حافظ انجام دادم، علل مختلف داشت؛ مهم‌ترین علتش این بود که ترجمه گل‌پینارلی چندان در دسترس خوانندگان شعر نبود و علاوه بر آن زبان آن ترجمه نسبتاً قدیمی شده بود و روی‌هم‌رفته، آن ترجمه به نثر بود و با آنکه معنای اشعار را می‌رساند، از لطافت شعر می‌کاست.
وی اظهار کرد: در دانشگاه در کلاس‌ها شرح حافظ تدریس می‌کردم و این نیز بر تصمیمم بر ترجمه دیوان حافظ کمک کرده است؛ البته بعد از اتمام ترجمه و چند نوبت چاپ آن، کار مترجم تمام نمی‌شود و همیشه مشغول بودن به کمتر کردن اشتباهات ترجمه، مدنظر است. من نیز گاهی ترجمه خود را می‌خوانم و سعی می‌کنم برای چاپ‌های بعدی، غلط‌های ترجمه برطرف شود.
حجابی در پایان به کاری که به‌تازگی در پیوند با حافظ آغاز کرده بود، اشاره کرد و گفت: این روزها، کار تازه‌ای شروع کرده‌ام و آن این است که می‌خواهم چیزهایی شرح‌گونه بر اشعار حافظ بنویسم؛ با نگاه امروز و با استفاده از میراث گذشته. اگر این کار را با راهنمایی شما اساتید به‌طور دقیق، انجام بدهم و به اتمام برسانم، شاد و مسرور خواهم بود.
انتهای پیام
