نوگرایی در وادی داستان‌نویسی بومی

ابراهیم حسن بیگی، نویسنده نام‌آشنا، خرداد سال ۱۳۳۶ در روستای خواجه نفس از توابع بندر ترکمن در استان گلستان چشم به جهان گشود. او در سال ۱۳۵۹ وارد وادی داستان‌نویسی می‌شود و چته‌ها، اولین اثر خود را در سال ۱۳۶۵ منتشر می‌کند. برخی آثار حسن بیگی متعلق به گروه سنی بزرگسال است و برخی دیگر کودک و نوجوان. داستان‌های بزرگسال او غالباً در گونه دفاع مقدس، انقلاب و دین قرار می‌گیرد. ابراهیم حسن بیگی همواره جدای از در نظر داشتن عنصر بومی‌گرایی در پی طرحی نو در انداختن است و تمام تلاش خود را می‌کند تا از قالب‌های مشابه و یکدست خلق‌شده دوری جوید. او همچنین تلاش خود را می‌کند تا بر اساس رویداد‌های جاری زمانه آثار خود را خلق کند و پاسخ گوی بسیاری چرایی‌های مطرح در جامعه روز باشد؛ لذا می‌توان آثار گروه سنی وی را در گروه داستان‌های اجتماعی قرار داد. در آثار وی به درستی عناصری، چون شخصیت، حادثه، کشمکش، فضاسازی و مضمون به کار گرفته شده است و به نوعی میان این سازه‌ها وحدت وجود دارد.

در حوزه داستان‌های دینی بزرگترین دغدغه حسن بیگی نوشتن پیرامون زندگی و شخصیت امام علی (ع)، امام حسین (ع) و حضرت فاطمه (س) بوده است. این دغدغه بعد از خلق رمان محمد (ص) در او ایجاد شد. این اثر مورد استقبال عموم قرار گرفت و تاکنون به هفت زبان زنده دنیا ترجمه شده است. تمام تلاش حسن بیگی دوری جستن از زندگی‌نامه داستانی و خلق رمان دینی است. براین اساس او رویداد‌های تاریخی را محور اصلی رمان قرار نمی‌دهد. حسن بیگی به این مسئله اشراف دارد که تاریخ صرفاً روایت گر حوادث است و قادر نیست اهداف، نیت‌ها، کشمکش‌های درونی و بیرونی متعدد و انگیزه‌ها را تبیین و مطرح کند. این وظیفه رمان‌نویس است که به واسطه تخیل و تأویل رویداد‌های مطرح شده را بازآفرینی کند. حسن بیگی در تشریح رویداد‌های تاریخی به ابعاد مختلف شخصیت‌ها توجه می‌کند. به همین دلیل آثار دینی او قالب رمان به خود می‌گیرد و از تاریخ دور می‌شود. حسن بیگی در این خصوص می‌گوید: «بخش قابل‌توجهی از رمان‌ها در حقیقت زندگینامه داستانی هستند و نویسنده‌ها اصرار دارند که از صفر تا صد، یک شخصیت دینی را بگویند؛ اما درستش این بود که تنها فراز یا بخشی از فکر و اندیشه او را با عناصر داستانی برجسته کنند و کاری را ارائه دهند. البته در این سال‌های اخیر صادق کرمیار، مجید قیصری و خودم کار‌هایی کرده‌ایم. مثلاً بنده در رمان محمد (ص) شخصیتی خیالی را ساختم که از شورای عالی یهود به حجاز آمده است تا با کسی که خودش را پیامبر می‌داند، دیدار کند. این شخص حدود ده سال در حجاز می‌ماند و همین تاریخ را داستانی می‌کند. درواقع قالبی می‌شود تا نویسنده در آن به مسئله اصلی بپردازد. البته این تجربه در قدیس دقیق‌تر پیاده شد.»

همانطور که ذکر شد یکی از دغدغه‌های حسن بیگی خلق رمان انقلاب است. بیش از پانزده اثر او اختصاص به مسائل انقلاب و رویداد‌های پیش از انقلاب است. او سعی دارد در این حوزه مخاطب جوان را جذب داستان انقلاب کند، لذا درصدد است پاسخ گوی سؤال‌های مهم نسل جوان باشد. او معتقد است: «یکی از معضلاتی که امروزه در حوزه انقلاب وجود دارد این است که نسل جوان هیچ شناختی از علت و چرایی قیام مردم و انقلاب ۵۷ ندارند... شاید یکی از نیاز‌هایی که در جامعه وجود دارد و متولیان فرهنگی باید درباره آن برنامه‌ریزی کنند پاسخ به این سؤال است که چرا ما سال ۵۷ انقلاب کردیم؟»

حسن بیگی دارای بیش از ۱۴۰ جلد کتاب رمان و داستان کودکان و نوجوانان است. برخی آثار او عبارتند از: معمای مسیح، فاطمه و نقاشی‌هایش، ریشه در اعماق، نشانه‌های صبح، سال‌های بنفش، اشکانه، قدیس، ناقوس‌ها به صدا در می‌آیند، دو روایت از یک عکس...

حسن بیگی دارای ۴۳ اثر برگزیده در جشنواره‌های مختلف در ایران ازجمله جشنواره کتاب سال، کتاب فصل، کتاب دفاع مقدس، جشنواره شهید غنی پور، جشنواره کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، کتاب جهانی سال جمهوری اسلامی، کتاب سال تقریب مذاهب. جایزه هنری غدیر و…است. کتاب «ریشه در اعماق» او به عنوان کتاب برگزیده ۲۰ سال داستان‌نویسی انقلاب و دفاع مقدس انتخاب شده و جوایز متعددی کسب کرده است. همچنین کتاب غنچه بر قالی وی برگزیده کتاب سال ۲۰۰۰ از سوی کتابخانه ملی مونیخ المان است. برخی سوابق کاری حسن بیگی به شرح زیر است: 

 مدیر امور برنامه‌های رادیو گرگان، مدیر مجتمع فرهنگی و هنری سازمان تبلیغات اسلامی کردستان، کارشناس فرهنگی دفتر کمک‌آموزشی وزارت آموزش‌وپرورش، مسئول واحد ادبیات داستانی حوزه هنری، مسئول بخش ادبیات داستانی اداره کتاب وزارت ارشاد، سردبیر برنامه نوجوان رادیو ایران، وابسته فرهنگی ایران در کشور ترکمنستان

یکی از دل‌مشغولی‌های حسن بیگی تدریس داستان‌نویسی و تربیت نویسندگان مطرحی است که در این وادی خوش درخشیدند. در زمان حضور در ترکمنستان تلاش بسیاری کرد تا ادبیات ایران را به زیباترین شکل ممکن معرفی کند. متأسفانه در طی سالیان متمادی هنوز ادبیات ملی ایران به مردم جهان معرفی نشده است. دلایل بسیار زیادی در ارتباط با این کاستی مطرح است، اما یکی از بارزترین نقایص مربوط می‌شود به رایزن‌های فرهنگی در کشور‌های مختلف که در حوزه ادب و هنر تخصص ندارند. جا دارد در این عرصه از نقش‌آفرینی اهالی قلمی، چون حسن بیگی استفاده بشود.