داوری شعر فجر به تعارفِ توزیع گرفتار است

به گزارش ایکنا؛ در آستانه برگزاری شانزدهمین دوره جشنواره شعر فجر با هدف تعالی و ارتقای شعر امروز گروه بین‌المللی هندیران در نشستی با حضور شاعران و ادیبان به نقد و بررسی جشنواره‌های بین‌المللی شعر فجر ‌رداخت.

در این نشست که با حضور علیرضا قزوه سیاستگذار و دبیر نخستین دوره  جشنواره شعر فجر و دبیران پانزده دوره قبل این جشنواره و شاعران، نویسندگان و استادان دانشگاه‌های هند و ایران از جمله محمود اکرامی، رضا اسماعیلی، مصطفی محدثی خراسانی، هادی سعیدی‌کیاسری، محمدکاظم کاظمی، عبدالرحیم سعیدی‌راد، دکتر علی میرباذل، ایرج قنبری، مجتبی حاذق، فاطمه ضرغام، نغمه مستشارنظامی، مرضیه فرمانی، فاطمه ناظری، وحیده افضلی، سیدمسعود علوی و عزیز آذین‌فرد برگزار شد؛ ضمن شرح تاریخچه برگزاری پانزده دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر و تقدیر از دبیران ادوار پیشین، آسیب‌شناسی کارشناسانه در جهت برگزاری هرچه بهتر دوره شانزدهم و سال‌های آتی صورت گرفت.

کلامی زنجانی در این نشست ضمن تاکید بر اینکه جشنواره بین‌المللی شعر فجر یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های ادبی و بزرگترین جایزه شعر در ایران است، عنوان کرد: این جشنواره از سال 1385 هر سال برگزار می‌شود و همه ساله هزاران اثر در قالب‌های مختلف اعم از کلاسیک، سپید، نیمایی و آثاری متعدد در حوزه‌های ترانه، شعر محاوره و شعر کودک و نوجوان توسط دبیرخانه دریافت و پس از بررسی توسط کارشناسان و هیئت علمی نسبت به معرفی برگزیدگان اقدام می‌شود.

وی افزود: هرچند اعلام نظر به یک اثر هنری نسبی است اما هر سال شاهد ظهور شاعری جدید و توانمند در قالب‌های مختلف شعری از ایران و دیگر کشورها هستیم. امیدوارم تداوم این جشنواره‌ها موجب شکوفا شدن استعدادها و ارتقای ادبیات کشور شود.

جای خالی داوری ناشران کتاب‌های شعر 

عبدالرحیم سعیدی‌راد هم ضمن اشاره به سوابق جشنواره شعر فجر گفت: من در چند دوره اول این جشنواره عضو شورای سیاست‌گذاری شعر فجر بودم و چند دوره داور و دو بار برگزیده این جشنواره شدم اما از زمانی که کتاب‌های شعر بررسی می‌شود، هیچگاه نه برای سیاست‌گذاری و نه داوری دعوت نشدم؛ البته شرکت هم نکرده‌ام. تا قبل از آنکه کتاب‌های شعر بررسی شود، با برگزاری شعر فجر در کشور شور و شوق برپا می‌شد اما در سال‌های اخیر بی‌رونق و شاید خنثی برگزار می‌شود.

وی با بیان اینکه ای‌کاش بررسی کتاب‌های شعر یکی از بخش‌های این جشنواره بود، اضافه کرد: جشنواره فجر به‌عنوان یک رویداد عظیم فرهنگی باید در همه شهرها برگزار شود، برندگان شهرستانی انتخاب و معرفی شوند و برندگان هر شهر در استان داوری شوند. در مرحله بعد برندگان استان‌ها به تهران معرفی و در تهران داوری شوند و در نهایت برگزیدگان کشوری معرفی و تجلیل شوند.

سعیدی‌راد ادامه داد: به نظر من درست‌تر این است که در هر شهر و هر استان از پیشکسوتان آن شهر و استان تقدیر شود. همچنین جا دارد بین ناشران کتاب‌های شعر هم داوری شود و هم ناشران استانی و هم ناشران کشوری انتخاب و معرفی شوند. در این راستا حتی بهترین انجمن‌های شعری هم شهر و استان هم می‌توانند معرفی شوند و مورد تقدیر قرار گیرند.

سهم شعر از جوایز خیلی کم شده است

محمود اکرامی‌فر دیگر شاعر حاضر در این نشست هم ضمن تقدیر از علیرضا قزوه به‌عنوان پایه‌گذار جشنواره شعر فجر، اظهار کرد: برگزاری این جشنواره درمجموع خیلی خوب بود ولی در طول زمان مسیر آن تغییر کرد و در انتخاب کتاب سال حل شد زیرا قبل از این چند دوره آخر، در حوزه شعر ، کتاب سال، کتاب فصل، جشنواره کتاب اولی‌های شعر و جشنواره شعر را داشتیم که همه این جشنواره‌ها را هم وزارت فرهنگ و ارشاد  اسلامی برگزار می‌کرد و جایزه می‌داد اما الان جشنواره شعر فجر عملا تبدیل به انتخاب کتاب سال در حوزه شعر شده و سهم شعر از جوایز خیلی کم شده است. در دوره‌های اول تمام استان‌ها جشنواره شعر را برگزار می‌کردند و حیف شد که بساط آن برچیده شد.

جشنواره شعر فجر برند نشده است

غلامرضا کافی هم در سخنانی عنوان کرد: به نظر می‌رسد، وجود جشنواره‌های همسو، هم عرض و نیز هم‌ارج و اعتبار، اولاً نگذاشته جشنواره فجر، مطرح و  برجسته شود، دوماً این سطح نه چندان متعالی جایزه آن، حتی از نظر مادی، آن را به برند تبدیل نکرده است‌‌‌‌‌ که اگر این جشنواره برند می‌شد، جبران میزان جایزه هم می‌شد.

او ادامه داد: به جای گام‌بندی و افزایش سطح سالانه و تنوع گونه‌های آن، سالانه ذوقی متفاوت به کار گرفته می‌شود و تا‌کنون یک سامان یکسان و رویه‌ای واحد در کار نبوده است. همچنین مرز زمان در جایزه مشخص نیست و به نظر می‌آید باید در آفرینشِ روز و روزآمد و در مفهوم معاصر مطرح باشد، که نیست. دست کم در قسمت «در‌باره‌ی شعر» اینگونه نیست.

کافی با بیان اینکه بهتر است جشنواره شعر فجر هم مثل جشنواره فیلم فجر، به زیربخش‌های متعدد تقسیم شود، اضافه کرد: این رویه سبب می‌شود هم ابهت کار بهتر باشد و هم جزءنگرانه‌تر بتوان انتخاب کرد و هم کار انتخاب‌ها دقیق‌تر صورت گیرد. داوری هم به تعارفِ توزیع گرفتار است. بدین معنی که به برخی اشخاص و بعضی شهرها حتما باید بهره و حصه‌ای برسد. همچنین از تجربه‌های گذشته به دلیل تغییر دبیر و گاه فاصله افتادن بین سنوات، به‌خوبی استفاده نمی‌شود.

بار جایزه کتاب سال شعر بر دوش جشنواره شعر فجر

میلاد عرفان‌پور، دیگر شاعر حاضر در این نشست هم گفت: جشنواره شعر فجر که سال‌ها جایش بین دیگر جشنواره‌های معتبر فجر در سایر رشته‌ها خالی بود، به ابتکار دکتر قزوه در دهه هشتاد مسیر نویی برای بازطراحی جایگاه اصیل شعر در حوزه خط ‌مشی‌گذاری شد.

عرفان‌پور با بیان اینکه جشنواره شعر فجر در این سال‌ها ‌ فراز و نشیب‌های زیادی را از سر گذراند، اضافه کرد: پس از حذف نامهربانانه‌ و بی‌انصافانه شعر از کتاب سال، به نوعی بار آن رویداد را نیز بر دوش کشید. در بسیاری از این سال‌ها به‌خصوص در سال‌های اخیر یکی از نقاط ضعف این جشنواره کم‌توجهی به هویت گفتمانی جشنواره و اعتبار محتوایی آن بوده است و همچنین کم‌عنایتی به لزوم تفکیک قوالب نو و سنتی.

 وی درادامه گفت: در جشنواره سال جاری به‌نوعی اقداماتی در رفع این کاستی‌ها در حال انجام است، که امیدوارم به نتیجه بهتری منتج شود.

جشنواره هنوز جایگاه خودش را در جامعه تثبیت نکرده است

ایرج قنبری، داور جشنواره شعر فجر هم در سخنانی عنوان کرد: اینکه جشنواره شعر فجر به این نقطه رسیده است، که همه ذوق‌ها و سلیقه‌ها می‌توانند آثارشان را در ترازوی نقد قرار دهند، قابل ارزش است؛ البته تنوع و انتخاب درست داوران در هر دوره می‌تواند، قضاوت‌ها را عادلانه‌تر و بهتر کند.

قنبری ادامه داد: به نظر بنده متاسفانه جشنواره هنوز به‌درستی نتوانسته جایگاه خودش را در جامعه تثبیت کند و فرمایشی به‌نظر می‌رسد و درواقع بازتاب تاثیرات آن بسیار کمرنگ است. شب‌های شعر در استان‌ها که مقدمات برگزاری جشنواره است، کمتر با حضور مردم شکل می‌گیرد؛ ضمن اینکه نوشتن برنامه‌ای مدون که بتواند شاعران پیشکسوت و خلاق را به میدان بکشد، خیلی مهم است که متاسفانه تاکنون به شایستگی یا طراحی نشده یا با غفلت از کنار آن گذشته‌اند.

نقطه‌عطفی در راستای یادگیری شعر

مهدی باقرخان از دهلی‌نو هندوستان هم گفت: بنده طی بیش از یک دهه اخیر، دو الی سه نوبت این فرصت طلایی را داشتم که از نزدیک شاهد جلوه‌های شعر و ادبیات ارزشی و سازندگی‌های انقلاب و دفاع مقدس ایران و پارسی‌سرایان جهان در جشنواره شعر فجر باشم. برای امثال ما جشنواره شعر فجر معرفي‌کننده  استعدادهای خوبان پارسی‌گو در سراسر جهان به‌ویژه ایران بوده است.

وی اضافه کرد: این جشنواره نقطه‌عطفی در راستای یادگیری شعر فارسی و موجب افزایش انگیزه نسبت به این هنر برای بنده بوده است و از آنجایی که شعر پرطرفدارترین هنر دنیاست، جشنواره شعر فجر شایسته‌ترین بستری برای نشر ارزش‌های انقلابي و آموزه‌های امام خمینی (ره) به جامعه جهانی است.

باقرخان همچنین اظهار کرد: موجب خرسندی است از سال‌های متمادی شاهد برگزاري جشنواره شعر فجر هستيم و اميدواريم با مجاهدت مخلصانه «مربیان فرهنگی» چون استاد قزوه، شاعران شاعرپرور و دستگاه‌های ذیربط، زمینه‌های بیشتر و گسترده‌تری برای درخشش و پویایی شعر فارسی به‌صورت فراملی فارغ از محدودیت‌های جغرافیایی فراهم شود.

در این نشست ضمن انتشار اشعار، کلیپ‌ها و تصاویر ادوار گذشته جشنواره شعر فجر یاد و خاطره شاعران درگذشته نیز گرامی داشته شد.