فرهنگ از جامعه مهم‌تر است
یک جامعه‌شناس اعتقاد دارد: جامعه تعیین‌کننده فرهنگ نبوده چرا که جامعه تابع چهار نهاد بنیادی است؛ در نتیجه فرهنگ از جامعه مهم‌تر است.
به گزارش ایکنا، در هفتمین روز از جشنواره فیلم فجر، نشست تخصصی با عنوان «سینما، جامعه؛ آرمان‌ها و واقعیت‌ها» با حضور مصطفی مهرآیین (جامعه‌شناس) و امیررضا مافی (مجری) در خانه جشنواره برگزار شد.
مصطفی مهرآیین؛ جامعه‌شناس در ابتدای این نشست عنوان کرد: تاریخ دنیای هنر خطی نبوده و پر از گسست و شکاف است. تاریخ اپیزودیک است که قبل و بعد دارد و از منطق خاصی پیروی می‌کند. جامعه تعیین‌کننده فرهنگ نبوده چرا که جامعه تابع چهار نهاد بنیادی است؛ در نتیجه فرهنگ از جامعه مهم‌تر است. هر کدام از این چهار نهاد کار خود را می‌کند. اجتماع بخشی از جامعه است. کار دنیای فرهنگ تعریف آرمان و اهداف است. ما گرفتار دنیای تک‌صدایی هستیم. دنیای فرهنگ باید آرمان را تعریف کند و اگر آرمان‌ها اینجا تعریف شوند، اقتصاد پول فراهم می‌کند و اجتماع روابط انسانی را تعریف می‌کند اما فرهنگ در کشور ما کار خود را نمی‌کند. قرار نیست چیز دیگری بر دنیای فرهنگ مستولی شود.
او ادامه داد: در جامعه ما منطق کلی فرهنگ از بین رفته است و آرمان‌ها جای دیگری تعریف می‌شوند. برای مثال جنگ پدیده یک‌دستی در جامعه ما نبوده و ابعاد دیگری دارد، توقع دارم زمانی که «شیار 143» را می‌بینم، شکافی در من ایجاد شود اما این فیلم می‌خواهد با یک محتوا تمام شکاف‌های جنگ را پر کند، اما جنگ این نیست. زبان پدیده‌ای سلبی است و در همین فیلم کارگردان مجبور است فضایی را بسازد که فرد در جست‌وجوی زندگی باشد اما در این فیلم تمام شکاف‌ها را تبدیل به تمامیت احساسی می‌کند و اجازه تفکر را از مخاطب می‌گیرد. اثر بزرگ فرهنگی اثری است که بعد از تماشا به فرد دیگری تبدیل شده باشید.
این جامعه‌شناس درباره فضای ایدئولوژیک در جامعه اظهار کرد: ما انسان‌ها چیزی جز اجرای ایدئولوژی نیستیم. در این دنیا شما حدود عمل خود را تشخیص می‌دهید. این فضای ایدئولوژی تمام قلمروهای زندگی اجتماعی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد و این کار را از طریق فرم انجام می‌دهد. دنیای سینما می‌تواند تحت‌تاثیر ایدئولوژی، خود را استیضاح شده بداند یا دنیای آزادی باشد. ایدئولوژی نامرئی و عام تمام جامعه ما را تحت تاثیر قرار داده و سعی دارد همه را در وضعیت خاصی قرار دهد. لازم به ذکر است اگر در جامعه ما صداهای مختلف وجود نداشته باشند و امکان گفت‌وگو فراهم نشود، در شرایط امروز جامعه که قطبی شده است و هر دو طرف در یک ایدئولوژی گرفتارند ما واقعیت‌ها را فراموش و بر سر چیزی تنازع داریم که واقعی نیست.
مهرآئین در پایان تصریح کرد: نمی‌گویم که عقل، دانای کل است و همه چیز را کنترل می‌کند. ایدئولوژی یک‌سوی این دوگانه را می‌پذیرد و یک سو را حذف می‌کند. الگوی عمل ایدئولوژی مخفی است و اگر من می‌گویم که ایدئولوژی وجود دارد که ما را استیضاح می‌کند به معنای وجود دانای کل نیست. وظیفه هنر بازتاب جامعه است اما وظیفه دنیای حقیقت این است که نظم موجود، دارای سلطه نشود زیرا فقر و ظلم و پوچی نیز وجود دارد. دنیای سینما در پیوند با دنیای حقیقت وظیفه دارد که اجازه تام شدن ندهد و با ایجاد شکاف اجازه دهد که هوا بچرخد. سینما باید هم خود و هم مخاطبش را دچار بحران کند.
انتهای پیام
