لازمه دیگردوستی مؤثر، دانش و خردمندی است

به گزارش ایکنا از اصفهان، محمد درویش، کارشناس و فعال محیط‌زیست در همایشی که روز گذشته، سوم تیرماه به همت مدرسه اقتصاد و به‌منظور معرفی و تبیین کتاب «دیگردوستی مؤثر» اثر پیتر سینگر، استاد دانشگاه پرینستون در سالن همایش‌های سیتی سنتر اصفهان برگزار شد، اظهار کرد: طبق پیش‌بینی اخیر مؤسسه‌ای در آلمان، اگر 263 کشور جهان نتوانند با هم به توافق برسند و میزان انتشار co₂ را تا سال 2050 به صفر برسانند، آن وقت در سال 2070، 70  درصد اندوخته جانوری، گیاهی و حتی انسان‌های روی کره زمین از دست خواهند رفت. یعنی اگر میانگین افزایش دمای کره زمین به چهار درجه برسد، در پایان قرن 21، شش تا شش و نیم میلیارد نفر از ساکنان زمین جان خود را از دست خواهند داد.

وی افزود: سال 1386، یکی از  هم‌وطنان که به‌عنوان همیار محیط‌زیست فعالیت می‌کرد، در گنو، یکی از مناطق حفاظت شده استان هرمزگان، با چند شکارچی متخلف درگیر می‌شود. در جریان این زد و خورد، پای یکی از شکارچیان آسیب می‌بیند و چون این فرد، همیار محیط‌زیست بوده و مجوز حمل سلاح و شلیک نداشته است، به زندان می‌افتد و به پرداخت 50 میلیون تومان دیه ملزم می‌شود. سازمان حفاظت از محیط‌زیست اعلام کرد چون این فرد همیار محیط‌زیست است و جزو کادر سازمان نیست، نمی‌توانیم کاری برایش انجام دهیم. وقتی برای پرس‌وجو از احوال خانواده وی به گنو رفتم، متوجه شدم از پسرانش خواسته است آبشخورهای بدون آب در منطقه را آب بدهند تا حیوانات تشنه نمانند.

این کارشناس و فعال محیط‌زیست ادامه داد: این نکته برای من بسیار تکان‌دهنده بود. سازمان متولی حفاظت از محیط‌زیست از این شخص حمایت نکرد و وی در زندان مانده بود. اگر هدفش چیز دیگری جز کمک به محیط‌زیست بود، می‌توانست نسبت به آن بی‌تفاوت باشد و بگوید وقتی کسی از من حمایت نمی‌کند، چرا دغدغه حفظ محیط‌زیست را داشته باشم؟ من تحت تأثیر این قضیه قرار گرفتم و مصمم شدم هر طور شده است، او را از زندان بیرون بیاورم. در نهایت، اولیای آن شکارچی موافقت کردند نیمی از دیه را ببخشند و در صورت دریافت نیمی دیگر رضایت بدهند. سرانجام، با کمک هم‌وطنان، مبلغ مورد نیاز جمع‌آوری و این همیار محیط‌زیست از زندان آزاد شد.

وی اضافه کرد: وقتی از زندان آزاد شد، به او گفتم فکر نکن کار تو فقط این بوده که در گوشه‌ای برای تاب‌آوری این سرزمین تلاش کنی، بلکه انرژی مثبت اقدامات تو تا دورترین نقاط کره زمین می‌رود و این دیگردوستی مؤثر معجزه می‌کند، همان‌طور که این معجزه رخ داد. در زندگی خود، نمونه‌های زیادی سراغ دارم که نشان می‌دهد آدم‌های تراز اولی در این سرزمین هستند که سبب می‌شوند این کشور با وجود همه مشکلاتی که دارد، همچنان نام بلندش بدرخشد و حتماً باز هم خواهد درخشید. برای همین است که همچنان امیدوارانه تلاش می‌کنم و با وجود اینکه سیاهی آسمان بالای سر غلظت رنگ تیره‌اش را به رخ ما می‌کشد، همیشه فکر می‌کنم درون این سیاهی، درخشش ستاره‌ها را بهتر می‌توان احساس کرد.

درویش تأکید کرد: دیگردوستی در واقع این است که کار بهتر را انجام دهیم و انجام کار بهتر به دانش بیشتر نیاز دارد. در حوزه‌ای که می‌خواهیم مؤثر باشیم، هر قدر از فهم، درایت و دانش بیشتری بهره ببریم، امکان تأثیرگذاری کار ما بیشتر خواهد بود.

وی اظهار کرد: در اواخر دوره‌ سازندگی، نیروگاه حرارتی شهید مفتح در دشت فامنین همدان احداث شد. استاندار وقت همدان در واقع می‌خواست کار خیری برای مردم این منطقه انجام دهد و اطمینان دارم که نیتش خیر بود. ما هر چقدر فریاد زدیم که نمی‌توانید در دشت فامنین و در کنار یک رودخانه‌ فصلی مثل قره‌سو، نیروگاه حرارتی بسازید که برای خنک کردن توربین‌هایش به آب فراوان نیاز دارد، فایده نداشت و نیروگاه احداث شد. بعد از ساخت نیروگاه، با کمبود آب مواجه و مجبور شدند چند حلقه چاه احداث کنند که در نهایت، نخستین و گسترده‌ترین فروچاله‌های ایران را در منطقه کبودرآهنگ و فامنین تجربه کردیم، بیش از ۵۰ هزار نفر بیکار شدند، چند روستا از سکنه خالی شد و یکی از کارمندان عالی‌رتبه نیروگاه به من گفت این تأسیسات در معرض فرونشست و فروپاشی قرار گرفته است. در واقع، همه آرزویی که استاندار وقت همدان داشت تا میراث ماندگاری از خود به جا بگذارد، چون به سلاح دانش مجهز نبود و از خرد جمعی استفاده نشد، به صدها توهین و حرف‌های زشت تبدیل شد که همچنان نثار او می‌شود.

این کارشناس و فعال محیط‌زیست تصریح کرد: مصداق‌های فراوانی می‌توان درباره دیگردوستی‌هایی ارائه داد که متأسفانه سرانجام خوبی نداشته است. سد گتوند که طبق گزارش مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌ جمهوری، 20 درصد به شوری جلگه خوزستان اضافه کرده، از دیگر نمونه‌ها در این زمینه است.

وی اظهار کرد: آنچه پیتر سینگر در کتاب دیگردوستی مؤثر می‌گوید، در ابعاد مختلف زندگی خود تجربه می‌کنیم. این شعر فردوسی، «همیشه خردمند امیدوار/ نبیند به جز شادی از روزگار» دقیقاً در اینجا مصداق پیدا می‌کند. بسیار خوب است که امیدوار بوده و نیت خیر داشته باشیم، ولی این‌ها باید با خردمندی ترکیب شود و آن وقت است که معجزه اتفاق می‌افتد. این‌گونه می‌توانیم اتفاق مثبتی رقم بزنیم و خودمان را درگیر موضوعی که به آن شکنجه‌ خاموش می‌گویم، نکنیم. نباید به‌گونه‌ای رفتار کنیم که انگار خانه از پای‌بست ویران است و دیگر نمی‌توان کاری انجام داد. در همین شهر شاهدیم که بخشی از مردم از جاری شدن رودخانه زاینده‌رود ناامید شده‌اند. در صورتی که می‌توان مقاومت و مطالبه کرد تا چیدمان توسعه از وابستگی به منابع آب و خاک به اقتصادی که آب‌محور نباشد، تغییر ماهیت دهد و زاینده‌رود برای همیشه زایا نگه‌ داشته شود. این مصداق بارز دیگردوستی مؤثر است که می‌تواند در ابعاد جمعی رخ دهد.

درویش بیان کرد: اگر مطالبه‌ ما در اصفهان این باشد که حقابه ۱۸۰ میلیون متر مکعبی تالاب گاوخونی و زاینده‌رود بعد از شرب و قبل از صنعت و کشاورزی در اختیار قرار گیرد، هرگز با پدیده‌‌ای به نام کانال انتقال آب زاینده‌رود که یک توهین بزرگ است، روبه‌رو نخواهیم شد. دولت در برنامه ششم توسعه موظف بود از طریق گردشگری سلامت، سه‌ونیم میلیارد دلار درآمد به‌دست آورد، یعنی بیش از درآمدی که کل استان اصفهان از طریق دام، طيور، باغ، کشاورزی و شیلات به‌دست می‌آورد. اگر شرایط فراهم شود، شهرک سلامت اصفهان به تنهایی می‌تواند این میزان درآمد را به‌دست آورد. شاید به نظر عجیب برسد، ولی می‌توان بدون فشار به سفره‌های آب زیرزمینی‌ و آلوده کردن آب و خاک، درآمد پایدار برای این سرزمین ایجاد کرد.

وی با تأکید بر اینکه باید کارهای بزرگ انجام دهیم، گفت: وظیفه یک کنشگر این نیست که زباله‌های خود را تفکیک و از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کند، میزان پروتئین حیوانی خود را کاهش دهد و...، این‌ها وظیفه هر انسانی است. کنشگر باید بستری فراهم کند که هم‌وطنانش انگیزه بیشتری برای انجام کار خوب و مؤثر پیدا کنند و از آن طرف، برای کسانی که به هر دلیلی در برابر تاب‌آوری این سرزمین ایستاده‌اند، دافعه ایجاد شود. این فرایندی است که می‌تواند ما را به آرامش و ثروت واقعی برساند.