محتوای اشعار آیینی ویترینی نباشد

به گزارش ایکنا از قم، دومین نشست از سلسله نشست‌های آسیب‌شناسی شعر آیینی کشور با عنوان «در حریم شعر آیینی» امروز 23 شهریورماه با حضور محمدعلی مجاهدی، پدر شعر آیینی و دبیر دائمی دبیرخانه شعر آیینی کشور، به میزبانی اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان قم برگزار شد.

در این نشست محمدعلی مجاهدی، پدر شعر آیینی و دبیر دائمی دبیرخانه شعر آیینی کشور در سخنانی بیان کرد: در زمان رسول گرامی اسلام(ص) دشمنان با حربه شعر به جنگ اسلام آمدند و وجود مبارک پیامبر را مورد هجمه قرار دادند و در آیات پایانی سوره شعرا نیز آمده که شاعران کسانی هستند که گمراهان از آن‌ها پیروی می‌کنند که این اول حرکت اصلی آنان است، یعنی کسانی که فرهنگ اسلامی را نمی‌دانند در شعر اسلامی شأنی ندارند.

وی اظهار کرد: حرکت دوم، حرکت تنزیهی بود و بعد از حرکت اصلی که پیامبر(ص) شعرای عصر جاهلی را کنار زد، آغاز شد، آن‌ها وقتی به آیات قرآنی توجه کردند نظرشان این بود که این آیات هم شعر است وهم شعر نیست، بعدها سعی می‌کردند متن وحیانی قرآن را به عنوان یک متن منظوم جا بندازند و هدف زیرکانه آن‌ها این بود که وقتی متنی مبتنی بر شعر و شعر مبتنی بر مهم‌ترین عنصر شعری که خیال است باشد، نمی‌تواند منشور سعادت و جاودانه بشری را رقم بزند و منسوخ است، فلذا آیه نازل شد ما به پیامبر شعر نیاموختیم و شاعری دون شأن پیامبر است.

پدر شعر آیینی ادامه داد: سومین حرکت، حرکت تشریحی است که بعد از حرکت اصلی و تنزیهی بوده و در کتب تاریخی آمده است که حسان بن ثابت و دیگران خدمت پیامبر(ص) رسیدند و گفتند که می‌ترسیم که با توجه به آیات قرآن جز دسته گمراهان شویم و ما دست از شاعری کشیده‌ایم که آخرین آیه سوره شعرا به این دلیل در مدینه نازل شد که استثنا می‌کند و می‌فرماید:«مگر كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده و خدا را بسيار به ياد آورده و پس از آنكه مورد ستم قرار گرفته‌اند، يارى خواسته‏‌اند و كسانى كه ستم كرده‏‌اند، به زودى خواهند دانست به كدام بازگشتگاه برخواهند گشت»؛ که بعد از نزول این آیه امثال حسان بن ثابت به میدان آمدند و شروع به شعر گفتن کردند و خود پیامبر(ص) هم از آن‌ها حمایت کرد.

مجاهدی گفت: حسان بن ثابت پرآوازه‌ترین و جز اولین شعرای اسلام است و به عنوان بلندگوی اسلام از او نام می‌بردند، کسی که نام اسلام را پرآوازه کرده است، اما وی از کودکی از جنگ می‌ترسید و می‌گفت من به لحاظ روحی با شمشیر موانستی ندارم که حضرت فرمودند از بیانت به جای شمشیرت استفاده کن.

شارع مقدس از شاعر مکتبی انتظار جهاد فرهنگی دارد

وی تأکید کرد: شارع مقدس به یک شاعر اجازه می‌دهد به جای حضور در جبهه‌های جنگ در جبهه فرهنگی حضور پیدا کند و با سرودن اشعار تأثیرگزار و دشمن‌شکن کار جهاد فرهنگی را پیش ببرد، این اهمیتی است که اسلام برای یک شاعر قائل است، یعنی کار فرهنگی که معادل با جهاد است. انتظار و توقع شارع مقدس از یک شاعر مکتبی این است که با سروده‌های خود در جبهه فرهنگی حضور تاثیرگزار داشته باشد.

دبیر دائمی دبیرخانه شعر آیینی کشور گفت: پیامبراکرم(ص) به شعر به عنوان یک رسانه تأثیرگزار اعتقاد داشتند و به حسان بن ثابت و دیگر شاعران همراه او می‌فرمودند که ای حسان تا وقتی که از ما دفاع کنی موید به تائیدات روح‌القدس خواهی بود؛ یعنی اتصال یک شاعر به مبدأ در هنگام سرایش یک حضور قدسی و آسمانی است و نیز حضرت می‌فرماید قسم به کسی که اختیار جان من در دست اوست که این عمل شما(یعنی  حضور در جبهه فرهنگی و تقابل با دشمن با زبان شعر) تحملش از زخم تیر دشوارتر است و چه افتخاری بالاتر از این برای شاعری که در محدوده تعریف شده خود حرکت می‌کند؛ این نوع حمایت و تعریف از شعر برای ما شعرا افتخارآفرین است.

وی ادامه داد: هم‌چنین کعب بن مالک، شعری را در مدح رسول گرامی اسلام(ص) ساخته بودند و از حضرت اجازه خواستند که شعر را در مسجد بخوانند، همهمه زیاد بود و صدای شاعر به مخاطب نمی‌رسید؛ نوشته‌اند خود رسول گرامی اسلام(ص) با دست جمعیت را به سکوت فراخواندند تا شاعر شعرش را بخواند، زمانی که به یک بیت رسید، حضرت آن را نقد کردند و این مسئله نشان می‌دهد که حضرت کاملاً به شعر اشراف داشتند و امی بودن به معنای بی‌سواد بودن ایشان نیست؛ در آن زمان حجاز ام‌القرا بود و هرکس در حجاز به دنیا می‌آمد امی می‌شد. حتی مدراکی وجود دارد که پیامبر در غزوه‌ها شعر کوتاهی را به عنوان رجز می‌خواندند.

مجاهدی به اهمیت نقد شعر و سمت و سودادن به شعر آیینی و متحد اشاره کرد و گفت: حتی اگر یک شعر هم در بین همه اشعار خوب نباشد، به حیثیت شعر آیینی آسیب می‌رساند.

شاعران آیینی به خود غره نشوند

وی خطاب به شاعران آیینی تصریح کرد: اگر گاهی شعری بسیار مورد اقبال قرار می‌گیرد، خیلی به خود غره نشویم این بحث اتصال باطنی و عنایت حضرت حق است که شما آن عنایت را رصد کردید و به شکل شعر درآوردید و این شعرها با شعرهای عادی فرق می‌کند.  

وی در پایان گفت: امروزه در عرصه شعر آیینی، شعر ویترینی زیاد داریم که از دور دلربایی می‌کنند و خیلی زیبا هستند، اما به محض اینکه با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کنیم چیزی برای عرضه ندارند، زیرا این‌ها را از لحاظ لفظی صیقل می‌دهند و به عنوان شعر آیینی عرضه می‌کنند اما محتوایی ندارد.

در پایان این نشست نیز تعدادی از شاعران آیینی استان قم به شعرخوانی پرداختند.