بهترین راه برای بهترشدن زندگی انسان‌ها، گفت‌وگو است

به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی انجمن گفت‌وگوهای متون مقدس(دانشگاه تهران) محمدکاظم شاکر، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، در سومین همایش بین‌المللی قرآن کریم و کتاب مقدس که با مشارکت انجمن گفت‌وگوهای متون مقدس(دانشگاه تهران) و دانشگاه نوتردام آمریکا و مشارکت ده‌ها نفر از استادان و دانشجویان از کشورهای مختلف به زبان انگلیسی برگزار شد، گفت: گفت‌وگوهای بین‌الادیانی باید در قالب یک چارچوب مورد توافق طرفین باشد.

شاکر ضمن تشکر از همه کسانی که در خلق این رویداد علمی نقش ایفا کرده و می‌کنند، افزود: بهترین راه برای بهترشدن زندگی انسان‌ها، گفت‌وگو است و باید گفت این تنها راه است. اگر راه‌های دیگری نیز وجود داشته باشد، قطعا آن راه‌ها زندگی انسان را به سمت مرارت بیشتر و در نهایت، سقوط از جایگاه انسانیت می‌برد. 

استاد دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: همه کسانی که مایلند گفت‌وگوهای بین ادیانی یا گفت‌وگوهای بین قرآن و مقدس داشته باشند، باید به این نکته توجه داشته باشند که ابتدا باید چارچوبی را تعیین کنند که مورد توافق همه طرف‌های بحث باشد. آن گاه با حفظ آن چارچوب بر سر مسائل دیگر بحث کنند.

وی افزود: بحث‌های جزئی و موردی بدون این که دارای چارچوب معینی باشد، به نتیجه نمی‌رسد، جز این که ممکن است اطلاعات معینی را به شنوندگان و مخاطبان این مباحث بدهد.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی، با بیان اینکه چارچوب شامل اضلاع چندگانه است، اظهار کرد: اولین ضلع این است که هر دین و مکتب فکری از یک زمینه خاص فرهنگی و اجتماعی برخاسته است و نیز ناظر به فرهنگ‌های خاص اطراف خود است. بنابراین، بدون توجه به تاریخ و فرهنگی که یک دین یا مکتب از درون آن برخاسته است و نیز بدون توجه به فرهنگ‌هایی که پیرامون آن دین بوده است، نمی‌توان تحلیل درستی از آموزه‌ها و معارف آن دین عرضه کرد.

وی افزود: دومین ضلع هم این است که هر متنی، علاوه بر معنای ظاهری‌اش که کاملا وابسته به فرهنگ و محیط پیرامونی‌اش است، دارای یک باطن است که معنای ظاهری بر آن مبتنی است. مفسر متون مقدس، در ضمن فرایند تفسیر تاریخی از متن، باید به دنبال کشف این معنای باطنی نیز باشد.

شاکر اضافه کرد: سومین ضلع این است که شاید بتوان به زبان زبان‌شناختی گفت که آن معانی باطنی همان افعال گفتاری هستند که متن در صدد تحقق آنهاست. به طور مثال قرآن می‌گوید خداوند از روی رحمتش انسان‌ها را متفاوت خلق کرده است، بنابراین، باید همیشه در جهت کسب رحمت خدا تلاش کنند.. یا این که انبیاء امده‌اند برای اقامه قسط یا پیامبر اسلام فرمودند که برای اکمال مکارم اخلاق مبعوث شده‌اند.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: چهارمین ضلع این چارچوب این است که نباید ایدئولوژی‌های عصری را حاکم بر متن کرد. به طور مثال، موضوعاتی چون عصمت انبیاء یا قضا و قدر و جبر و از موضوعات کلامی هستند که تفسیر قرآن در آنها درگیر شده است. یا شاید بتوان گفت که اندیشه تجسد در مسیحیت از این قبیل است. 

وی افزود: پس از این، باید رویکرد خود را در گفت‌وگوها تعیین کنیم. امروزه با توجه به دیدگاه‌هایی که انسان معاصر پیدا کرده است، رویکرد تاریخی یا الهیاتی موفق نیستند بلکه از پیش محکوم به شکست هستند. رویکرد انسان‌شناختی و اخلاقی به تفسیر متون مقدس که هماهنک با معانی باطنی و افعال گفتاری نهفته در متن باشد، بهترین راه‌کار برای گفت‌وگوهای موفق است.

وی تاکید کرد: امروزه رویکرد ما در بررسی‌های دینی و بررسی‌های تطبیقی بیشتر باید اخلاقی باشد. بر عکس گذشتگان که نگاهی تاریخی به همه امور داشتند و بعد این نگاه به رویکردی کلامی تبدیل شد ما اکنون باید رویکردی اخلاقی داشته باشیم زیرا الهیات نیز باید در خدمت انسان و اخلاق انسانی باشد.