ادبیات فاخر و ژرفای مضمون؛ ویژگی‌های مهم نهج‌البلاغه
معاون پژوهشی و آموزشی دانشگاه قرآن و حدیث با بیان اینکه نهج‌البلاغه از ادبیاتی فاخر، ژرفای مضمون، گوناگونی موضوعات، تصویرسازی هنری، مسائل فرافقهی و گویش حماسی برخوردار است، گفت: نقطه مطلوب زندگی علی(ع) سعادت و شهادت است که دستور آن در نهج‌البلاغه آمده است.
به گزارش ایکنا، کارگاه آموزشی مجازی فرهنگ از نگاه نهج‌البلاغه امروز، نهم بهمن‌ماه با حضور حجت‌الاسلام احمد غلامعلی، معاون پژوهشی و آموزشی دانشگاه قرآن و حدیث به صورت مجازی برگزار شد.
غلامعلی در این کارگاه آموزشی به حکمت 471 نهج‌البلاغه اشاره و بیان کرد: در این حکمت آمده است که «در فرو بستن زبان از حکمت خیری نیست همچنان که در حرف زدن از روی جهل خیری وجود ندارد». باید اشاره کرد حکمتی پس از قرآن بالاتر از سخنان علی(ع) وجود ندارد اما علی(ع) می‌فرمایند: «اگر حکمتی را شنیدید و این سخن استوار را برای دیگران نگویید هیچ فایده‌ای ندارد». لذا حسن این جلسات این است که انسان این حکمت‌ها را بشنود و در زندگی به کار بندد.
وی افزود: خانواده‌ها و والدین باید حکمت‌های قرآن و نهج‌البلاغه و دیکر کتب ائمه(ع) و بزرگان را شنیده و به فرزندان خود بیاموزند. همگان وظیفه دارند که از این حکمت‌ها در شبکه‌های اجتماعی بیان کرده و مردم را با این متون آشنا کنند. امام خمینی(ره) در رابطه با کتاب نهج‌البلاغه فرمودند که هر چه جوامع به وجود آیند و دولت‌ها و ملت‌ها محقق شوند، برای آن‌ها معجونی از معارف است.
معاون پژوهشی و آموزشی دانشگاه قرآن و حدیث ادامه داد: زمانی که انسان به داروخانه مراجعه می‌کند و دارویی برای بیماری خود دریافت می‌کند، این داروها زمانی اثر می‌کند که از سوی یک پزشک حاذق سفارش داده شده باشد. کتاب نهج‌البلاغه نیز به همین صورت است و باید از معارف ناب آن در جای خود و به صورت احسن برای زندگی امروزه استفاده کرد. بسیاری از افراد بودند که نهج‌البلاغه را خواندند اما به بیراهه رفتند. این مسئله نشان می‌دهد که چرخیدن در داروخانه بدون اینکه داروها را بشناسد، نه تنها دردهای او درمان نمی‌شود، بلکه درد او بیشتر نیز خواهد شد.
وی بیان کرد: طبق سخنان امام خمینی(ره) نهج‌البلاغه معجونی برای شفا و مرهمی برای دردهای فردی و اجتماعی است. مقام معظم رهبری نیز فرمودند که نهج‌البلاغه کتاب عمل است. در یکی از خطبه‌های نهج‌البلاغه علی(ع) درباره قرآن صحبت می‌کند که کلام بسیار زیبا و شنیدنی است. امام علی(ع) می‌فرمایند: «قرآن خیرخواهی است که غش در معامله نمی‌کند. ظاهر قرآن شگفت‌انگیز و باطن آن ژرف است».
غلامعلی با اشاره به اینکه امام علی(ع) هر زمان که از قرآن سخن می‌گوید، به یکباره به فهم و عمل اشاره کرده و از فهم آیات و حکمت‌های قرآن سخن می‌راند، اظهار کرد: منظور علی(ع) از این بیان آن است که افراد باید در راه حق و عمل استقامت داشته باشند. زیبایی نهج‌البلاغه در این است که باید متن آن را به فرمول و کاربرد تبدیل کرد وگرنه خواندن صرف آن چیزی را درست نمی‌کند. مقام معظم رهبری فرمودند: «مردم ما فقط اسم نهج‌البلاغه را شنیده‌اند و نمی‌دانند که این کتاب، کتاب عمل است».
وی ادامه داد: عمل به نهج‌البلاغه این است که انسان باید همواره نهایت و مقصد که قرب الی الله است را از این کتاب نورانی در نظر داشته باشد. نقطه مطلوب زندگی علی(ع) سعادت و شهادت است که امام(ع) دستور آن را در نهج‌البلاغه آورده است. انسان باید تلاش کند تا فرمول این مسیر را از دل نهج‌البلاغه به دست آورد.
معاون پژوهشی و آموزشی دانشگاه قرآن و حدیث با بیان اینکه نهج‌البلاغه کتاب عمل است و باید به فکر عمل کردن به آن باشند، گفت: نهج در لغت به معنای راه و روش است. بلاغت نیز از ریشه کلمه بلغ می‌آید و به معنای رسیدن است. لذا نهج‌البلاغه به معنای روش رساندن و رسیدن به سعادت و کمال است. نهج‌البلاغه را باید کسانی بخوانند که دوست دارند تا سخن شیوا را درست به کار ببرند.
وی افزود: نهج‌البلاغه گزینشی از میان انبوه سخنان بلیغ حضرت امیر(ع) است که سید رضی آن‌ها را انتخاب کرده و بیش از هزار سال است که این کتاب در میان ما است و تمامی فرق و مذاهب اسلامی از آن بهره برده‌اند. محمد فرزند حسین مشهور به سید رضی و شریف رضی و موسوی در بغداد به دنیا آمد و در همان‌جا نیز از دنیا رفت. نهج‌البلاغه، المجازات النبویه، تلخیص‌البیان و ... از جمله آثار ایشان است که به یادگار مانده است.
غلامعلی تصریح کرد: سید رضی در کتاب المجازات النبویه نیز بالغ بر 360 سخن پیامبر(ص) را جمع‌آوری کرده و توضیح داده است. ویژگی این جملات این است که انسان ابتدا معنای حقیقی را از این جملات به دست آورده اما منظور سید رضی، معنای مجازی این جملات است که معنای جمله را به کلی به گونه‌ای دیگر بیان می‌کند. برای مثال در معنای یکی از این جملات آمده است که بهشت زیر درخشش شمشیرها است اما معنای اصلی این جمله که به صورت مجازی بیان شده، آن است که شمشیر زدن در راه خدا به بهشت ختم می‌شود.
وی ادامه داد: بیشترین گرایش سید رضی در کتاب‌های مختلف ایشان به سمت ادبیات و ذوق هنری است. نهج‌البلاغه مشهورترین کتاب حدیثی شیعه است. نهج‌البلاغه از ادبیاتی فاخر، ژرفای مضمون، گوناگونی موضوعات، تصویرسازی هنری، مسائل فرافقهی و گویش حماسی برخوردار است.
معاون پژوهشی و آموزشی دانشگاه قرآن و حدیث گفت: نهج‌البلاغه شیوه سخن گفتن درست و زیبا است اما دارای کاستی‌هایی نیز است. از جمله این کاستی‌ها این است که منبع سخنان آورده نشده است. علما و افراد دیگری در طول سالیان سال آمده‌اند و تلاش کردند تا منابع و اسناد مهم نهج‌البلاغه را بیان کنند. یکی از آثار ویژه در این زمینه مصادر نهج‌البللاغه است. غلبه زیبایی ادبی بر محتوا، عدم جامعیت، عدم انسجام موضوعی و تقطیع روایات از دیگر کاستی‌هایی است که در مورد نهج‌البلاغه وجود دارد.
غلامعلی با بیان اینکه البته برای رفع کاستی‌های نهج‌البلاغه تلاش‌های فراوانی شده است، اظهار کرد: کتاب‌های پیرامونی برای نهج‌البلاغه نیز همگی کامل نیستند و توانسته‌اند بخش‌هایی از کاستی‌ها را پوشش دهند. امروز تصحیحات فراوانی برای نهج‌البلاغه نگاشته شده است که باید بررسی شوند. خوشبختانه امروز در پژوهشگاه قرآن و حدیث نهج‌البلاغه به صورت ویژه بررسی شده و تاکنون 80 نسخه نهج‌البلاغه دیده شده که 40 نسخه اصلی آن تهیه شده و 20 نسخه نیز مقابله شده و به 20 نسخه نیز مراجعه شده که ظرف سه تا چهار سال آتی نهج‌البلاغه‌ای تهیه می‌شود که می‌توان به خوبی بدان اعتماد کرد.
وی بیان کرد: درباره ترجمه نهج‌البلاغه چند مدل ترجمه وجود دارد. برخی از این ترجمه‌ها تحت‌الفظی و واژگانی هستند. همچنین، ترجمه‌های مفهومی نیز برای نهج‌البلاغه وجود دارد که مترجم در آن متن را به صورت جمله جمله از مبدأ ترجمه می‌کند. برخی دیگر از ترجمه‌ها ترجمه‌های آزاد هستند که در آن‌ها مترجم مقصود اصلی متن را بدون درنظر گرفتن ساختار متن و واژگان به زبان مقصد بازگو می‌کند.
غلامعلی بیان کرد: در ترجمه تفسیری نیز مترجم به تفسیر جملات بیان شده در نهج‌البلاغه می‌پردازد لذا امروز بیش از یکصد ترجمه از نهج‌البلاغه در روش‌های مختلف وجود دارد. می‌توان گفت که ترجمه مرحوم فیض‌الاسلام که ترجمه تفسیری است، خیلی به مفهوم نهج‌البلاغه نزدیک است. نهج‌البلاغه دارای نثری آهنگین دارد و مرحوم شهیدی نیز تلاش کرده که به همان صورت آهنگین آن را ترجمه کند.
وی با اشاره شرحهای نهج‌البلاغه تصریح کرد: برخی شرحهای نهج‌البلاغه ترتیبی و تعداد اندکی نیز موضوعی هستند. شرح ابن ابی‌الحدید نکته‌های تاریخی را به صورت دقیق بیان می‌کند لذا افرادی که قصد دارند تا نهج‌البلاغه را به صورت دقیقی بخوانند شرح ابن ابی‌الحدید را بخوانند. افرادی که علاقه دارند تا نهج‌البلاغه را به صورت شرح زندگی‌محور بخوانند میتوانند شرح محمدجواد مغنیه را بخوانند. همچنین، افرادی که قصد خواندن روان نهج‌البلاغه را دارند میتوانند از کتاب پیام امام آیت‌الله مکارم شیرازی را مطالعه کنند.
انتهای پیام
