«پنج تن آل‌عبا»؛ طرحی برای رفع چالش‌های حفظ قرآن
مدیر مرکز تخصصی تفسیر جامعة‌القرآن‌الکریم اصفهان درباره طرح حفظ قرآن «پنج تن آل‌عبا» گفت: متولیان این طرح با توجه به چالش‌هایی که در طرح حفظ جامعة‌القرآن مشاهده شد، نسبت به رفع آنها در طرح «پنج تن آل‌عبا» اقدام و این طرح را با شیوه و صورت‌بندی تازه‌ای عرضه کردند.
آیین اختتامیه مرحله سوم طرح «پنج تن آل‌عبا» (حفظ قرآن همراه با تفسیر) روز گذشته، 15 اسفندماه در مرکز تخصصی تفسیر جامعة‌القرآن‌الکریم استان اصفهان برگزار شد. در این طرح، ۱۸ نفر از قرآن‌پژوهانی که موفق به حفظ ۶۱ سوره قرآن شده بودند، مجوز ورود به مرحله چهارم این طرح را کسب کردند. بر این اساس و به‌منظور آشنایی بیشتر با طرح یادشده، خبرنگار ایکنا از اصفهان گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین حجت‌الله رحمانی، مدیر مرکز تخصصی تفسیر جامعة‌القرآن‌الکریم اصفهان انجام داده است که متن آن را در ادامه می‌خوانید.
ایکنا ـ ضرورت و اهداف تأسیس مرکز تخصصی تفسیر در ذیل مجموعه جامعة‌القرآن‌الکریم را تبیین کنید.
این مرکز در سال ۱۳۸۶ و با هدف آشنایی بیشتر حفاظ با تفسیر قرآن تأسیس شد، لذا در ابتدای امر شرط ورود به این مجموعه و استفاده از برنامه‌های آن، حفظ حداقل پنج یا ۱۰ جزء قرآن بود؛ اما به مرور و با افزایش استقبال عمومی از برنامه‌های این مجموعه، شرط حافظ بودن لغو شد و تمام علاقه‌مندان به حفظ و فهم قرآن توانستند از آموزش‌های این مرکز استفاده کنند.
لازم به ذکر است که فعالیت‌های جامعة‌القرآن‌الکریم در سطح کشور با دو هدف اصلی پرورش حفاظ قرآن و آموزش قرآن به کودکان پیگیری می‌شود، لذا نیاز به تشکیل مرکزی تخصصی برای آشنایی قرآن‌پژوهان با تفسیر و روش ترجمه آیات قرآن احساس شد، پس برنامه‌هایی نظیر طرح لذت فهم و انس با قرآن تنظیم و اجرا شد که براساس آن، قرآن‌پژوهان طی چهار ترم با ۱۶ سرفصل از مباحث قرآنی آشنا خواهند شد.
ایکنا ـ این طرح چه گروهی از مخاطبان را پوشش می‌دهد؟
مخاطبان این طرح، افرادی هستند که از یک طرف فرصت و شرایط آموزش در مراکز آکادمیک به مدت چهار سال در رشته‌های علوم قرآنی را ندارند و از سوی دیگر، سطح جلسات تفسیری موجود در جامعه آنها را اقناع نمی‌کند و علاقه‌مند به فراگیری تفسیر در سطحی فراتر هستند. همچنین مخاطبان برای شرکت در این طرح هیچ محدودیت سنی ندارند و علاقه‌مندان نوجوان تا کهنسالی که توانایی حفظ دو صفحه از قرآن را در هفته داشته باشند، در این طرح شرکت می‌کنند.
ایکنا ـ در تألیف محتوای آموزشی مورد نیاز قرآن‌پژوهان از چه منابع و تفاسیری استفاده شده و این جزوات حاوی چه مطالبی است؟
محتوای آموزشی این مجموعه، ۱۶ سرفصل را شامل می‌شود که استادان خود مرکز با همفکری و مشاوره با استادان بزرگواری همچون حجت‌الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی و ولی‌الله نقی‌پورفر تدوین و تألیف کرده‌اند. همچنین از منابع تفسیری همچون تفسیر تسنیم آیت‌الله جوادی آملی، تفسیر المیزان علامه طباطبایی(ره)، تفسیر نور و... نیز بهره برده شده است.
نکته‌ای که در تدوین این جزوه‌های آموزشی همواره مدنظر قرار می‌گرفت، آموزش روش‌ها و مهارت‌های مورد نیاز برای ترجمه و چارچوب‌هایی برای فهم آیات قرآن به فراگیران بود، به صورتی که خود قرآن‌پژوه پس از کسب این مهارت‌ها بدون رجوع به ترجمه‌ها و تفاسیر، توان ترجمه و فهم هر قسمت از قرآن را به دست می‌آورد.
نکته دیگری که در تنظیم این جزوات همواره لحاظ شده، کاربردی بودن مفاهیم قرآنی و به‌روزرسانی آیات قرآن است تا قرآن‌پژوه بتواند با تطبیق رخدادها و وقایع جامعه کنونی با آیات قرآن، تشخیص درست و عملکرد دینی صحیحی داشته باشد.
ایکنا ـ امتیازات و ویژگی‌های طرح حفظ قرآن «پنج تن آل‌عبا» در مقایسه با طرح‌های مرسوم حفظ قرآن در کشور را توضیح دهید.
حدود دو سال است که مرکز تخصصی تفسیر طرح حفظ قرآن «پنج تن آل‌عبا» را در دستور کار خود قرار داده است. متولیان این طرح با توجه به چالش‌هایی که در طرح حفظ جامعة‌القرآن مشاهده شد، نسبت به رفع آنها در طرح «پنج تن آل‌عبا» اقدام و این طرح را با شیوه و صورت‌بندی تازه‌ای عرضه کردند.
نخستین چالشی که درصدد رفع آن بودیم، تغییر ترتیب حفظ سوره‌های قرآن بود. براساس برنامه جامعة‌القرآن، حفاظ گرامی برنامه حفظ خود را از سوره بقره شروع می‌کنند؛ از نظر ما شروع حفظ قرآن با سوره بقره همانند شروع ورزش کوه‌نوردی از قله هیمالیاست، چراکه بقره طولانی‌ترین سوره قرآن و دربرگیرنده دو و نیم جزء است و حافظ در گام اول با حفظ حجم بالایی از آیات روبه‌روست. درست به همین دلیل که بقره طولانی‌ترین سوره قرآن است، امکان قرائت آن در مناسک، مراسم و مکان‌های گوناگون به راحتی میسر نیست و حفاظ لذت حفظ کاربردی این سوره را به خوبی درک نمی‌کنند، بنابراین این مرکز ترتیب حفظ سوره‌محور را پیشنهاد داد که به هیچ وجه بر محور چینش سوره‌ها و محل قرار گرفتن آنها در قرآن کریم نیست، بلکه ترتیب حفظی که برای حفاظ قرآن منظور شده، بر مبنای میزان ذکر سوره‌ها در احادیث و روایات و تأکید بر قرائت آنها در نماز از سوی حضرات معصومین(ع) است.
مثلاً بنا به روایات، هرکس در نمازهای یومیه سوره فجر را قرائت کند، در قیامت با امام حسین(ع) محشور می‌شود و یا قرائت سوره انسان در روزهای پنجشنبه همواره مورد سفارش بوده است. در روایتی دیگر، امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید اگر مردم به برکات قرائت سوره اعلی واقف بودند، روزی ۲۰ مرتبه آن را قرائت می‌کردند. پیامبر(ص) نیز در روایتی بیان می‌کند که من دوست دارم تمام مسلمانان سوره ملک را در حافظه خود داشته باشند. پس اگر افراد این سوره‌ها را حفظ کنند، صاحب حفظی کاربردی هستند. لذا مسئولان مرکز تصمیم گرفتند که حفظ کل سوره‌های قرآن را در پنج مرحله بگنجانند و در مرحله اول، ۴۰ سوره آخر قرآن حفظ شود؛ سپس در مرحله دوم سوره‌های پرتکراری همچون یس، ملک، واقعه و... حفظ می‌شود و در مرحله بعدی سوره‌های با حجم بیشتر که مورد تأکید و سفارش معصومین(ع) بوده است، در برنامه حفظ قرار می‌گیرد.
چالش دیگری که در روند حفظ قرآن وجود دارد، توجه اندک حفاظ به مضامین تفسیری آیات و اولویت کمتر آنها برای مفاهیم و معارف قرآن است. یکی از مبانی مؤسسه ما و طرح «پنج تن آل‌عبا»، پیشبرد مفاهیم تفسیری هم‌پایه با برنامه حفظ است. در این بخش، قرآن‌پژوهان به مهارت کامل برای ترجمه آیات و فهم آن دست می‌یابند. همچنین ذیل تفسیر موضوعی که به آنها آموزش داده می‌شود، مهارت کامل برای تطبیق وقایع و رخدادهای جامعه با آیات قرآن و توانایی پاسخ‌گویی به سؤالات و شبهات بر مبنای آیات را پیدا می‌کنند، مثلاً قرآن‌پژوهان فلسفه وجود مشکلات در زندگی را ذیل تفسیر آیاتی از سوره فجر، حدید و شوری فرامی‌گیرند.
ایکنا ـ دیگر فعالیت‌ها و برنامه‌های جانبی مرکز تخصصی تفسیر جامعة‌القرآن چیست؟
برگزاری کلاس‌های شرح نهج‌البلاغه، شرح صحیفه سجادیه، تفسیر موضوعی، مهدویت، احکام، اخلاق، تربیت فرزند با رویکرد دینی و... از دیگر برنامه‌های این مرکز به‌شمار می‌رود.
الهه‌سادات بدیع‌زادگان
انتهای پیام
