تبیین پیشینه تاریخی ایران و تانزانیا با بهبود همکاری‌های موزه‌ای
رایزن فرهنگی ایران در تانزانیا تأکید کرد: متأسفانه در منطقه سواحلی شرق آفریقا دست عیان مزدوران بدخواه ایران، دیده می‌شود که تلاش دارد پوستین وارونه‌ای به حقایق تاریخی «ایران اسلامی» و در این خطه و به خصوص در «تانزانیا» بپوشاند.
محسن معارفی، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تانزانیا در یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داده است، نوشت: شناخت روایت دروغ از حقیقت تاریخی، به تعبیر مقام معظم رهبری (مدظله العالی) یک فرضیه قطعی و فوری در جنگ بی‌امان جهاد تبیین است[1]. متأسفانه در منطقه سواحلی شرق آفریقا این وظیفه ملی، اسلامی و تاریخی به درستی انجام نشده است و در مقابل دست عیان مزدوران بدخواه ایران، دیده می‌شود که تلاش دارد پوستین وارونه‌ای به حقایق تاریخی «ایران اسلامی» و در این خطه و به خصوص در «تانزانیا» بپوشاند.
بگذارید بخشی از این سرگذشت غمبار را به روایت موزه ملی تانزانیا بعد از حضور در برنامه روز یکشنبه، 29 اردیبهشت ماه 1403، روز جهانی موزه بازگو کنم.
موزه ملی تانزانیا با داشتن حدود 345700 اشیا نگهداری شده در آن بزرگترین مجموعه موزه‌ای کشور است. ورودی موزه با نقش‌های بزرگی از آغاز تمدن مدرن تانزانیا که زندگی شهرنشینی را نشان می‌دهد، شروع می‌شود.
این نقوش توسط دو نقاش آلمانی George Braun & Franz Hogenberg در سال 1572 منتشر شده است که تمدن شهرنشینی را در شهرهای ساحلی مومباسا، کیلوا و سفالا نشان می‌دهد. از بین این سه شهر امروزه کیلوا در تانزانیا، مومباسا در کنیا و سفالا در موزامبیک است. این سه شهر به مرکزیت کیلوا همه توسط سلسله شیرازی‌ها تأسیس شده است که بنیانگذار آن شاهزاده ایرانی علی بن الحسن شیرازی در قرن دهم است. اما دریغ از نام ایرانی و تمدن پارسی و اسلامی و حتی نام شیرازی‌ها.
میریج داماس اهل تانزانیا، متصدی موزه است. در توضیحاتش هیچ اشاره‌ای به این گذشته پرافتخار ایران در منطقه نمی‌کند. بعد از توضیحات بنده، می‌گوید ما می‌گوییم که این تمدن‌ها توسط تمدن‌های عربی در این جا بنا شده است و بعد از اینکه می‌شنود که تمدن فارسی و ایرانی متمایز از تمدن عربی است، تعجب می‌کند.
کمی جلوتر تصویری از باقیمانده‌های مسجد بزرگ کیلوا نصب شده است، که در سال‌های 1320 تا 1333 توسط سلطان سلسله شیرازی‌ها، حسن بن سلیمان ساخته شده است. معماری مسجد انسان را بلافاصله یاد مساجد ایرانی از جمله مسجد نصیرالملک شیراز می‌اندازد. البته در موزه چیزی از این توضیحات نیست.
به داماس می‌گویم که شما برای دوره‌های مختلف تاریخی از جمله استعمار آلمان، انگلیس، عمان و ... یک بخش اختصاص داده‌اید، توضیحات مربوط به تمدن شیرازی‌ها که در واقع تاریخ تانزانیا است را می‌توان در یک دیوار کوچک به نمایش گذاشت. او از این ایده بسیار استقبال می‌کند.
بعد از بازدید مختصر، به عنوان مهمان ویژه برنامه روز جهانی موزه در برنامه شرکت می‌کنم. یک درخت در محوطه موزه ملی تانزانیا می‌کارم و با مدیر موزه آقای دکتر نوئل لوانگا با توجه به دقیق نبودن نمایش تمدن شیرازی‌ها در موزه، درباره لزوم همکاری‌های موزه‌ای صحبت می‌کنم. بسیار از این ایده استقبال می‌کند و می‌گوید می‌توانیم یک پروژه تحقیقاتی مشترک بین موزه‌ای ترتیب دهیم.
با برخی شرکت‌کنندگان که صحبت می‌کنم، آنها نام شیراز و شیرازی را زیاد شنیده‌اند، اما نمی‌دانند که این شیراز نام شهر گل و بلبل، و شهر طرب و ناز ایران عزیز است.
در جلسه بزرگداشت روز جهانی موزه مدیر موزه گزارش مبسوطی از وضعیت موزه‌های تانزانیا ارائه و تأکید کرد که در زمینه موزه تانزانیا کارهای بسیاری بر زمین مانده است و توسعه موزه‌ها و تحقیقات مربوط به آن اخیراً مورد توجه جدی دولت تانزانیا قرار گرفته است.
بنده نیز دقایقی از اهمیت موزه‌ها گفتم؛ اینکه موزه‌ها صرفا مکان نگهداری اشیای تاریخی نیست، بلکه آموزشگاهی است که به دنبال کشف واقعیت است، با تاریخ‌نگاری بر اساس شواهد، نه داستان‌سرایی بر اساس سیاست‌های زودگذر حاکمان وقت.
انشاءالله با همکاری مدیران و کارشناس بخش موزه‌ها و امور بین‌الملل وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نخواهیم گذاشت این میراث ماندگار ایرانی در شرق آفریقا از بین برود.
[1] سخنان مقام معظم رهبری؛ در تاریخ‌های ۱۴۰۰/۱۱/۱۹ و ۱۴۰۰/۱۱/۰۳
