امام رضا(ع)؛ بی‌اعتنا به مظاهر اقتدار

به گزارش ایکنا به نقل از براثا، ایاد العماره، تحلیلگر و روزنامه‌نگار عراقی در مطلبی به مناسبت سالروز میلاد امام رضا(ع) نوشت: شخصیت امام رضا(ع) جامع فضائل در همه ابعاد و اشکال آن بود؛ هیچ خصلت خوبی وجود نداشت که انسان بتواند داشته باشد و خداوند به ایشان عطا نکرده باشد. خداوند ایشان را همانند اجدادشان پرچمی برای هدایت امت جدش قرار داد تا اینکه به وسیله آن گمراهان راهنمایی شوند و ذهن‌ها با آن روشن شود. 

ابراهیم بن عباس در مورد اخلاق نیکوی امام رضا(ع) می‌گوید: هرگز کسی را بهتر از امام رضا(ع) ندیده‌ام و نشنیده‌ام، به کسی ظلم نمی‌کرد، سخن کسی را قطع نمی‌کرد، به حاجتمندان کمک می‌کرد، در جمع پایش را دراز نمی‌کرد، به زیردستان و خدمه‌اش توهین نمی‌کرد، با صدای بلند نمی‌خندید، با زیردستان بر سر یک سفره می‌نشست، شب‌ها کم می‌خوابید، در بسیاری از شب‌ها بیدار بود، زیاد مهربانی می‌کرد و صدقه می‌داد.

زهد امام رضا(ع)

از ویژگی‌های امام رضا(ع) زهد در دنیا و روی‌گردانی از خوشی‌ها و زینت‌های آن است، در مورد زهد امام رضا(ع) محمد بن عباد می‌گوید: امام رضا(ع) بر روی فرشی ساده می‌‎نشست و در برابر مردم لباس‌های ضخیم می‌پوشید.

سفيان ثورى، امام(ع) را در لباس خز مشاهده كرد گفت اى فرزند پيامبر! اگر لباسى بى‌ارزش‌تر از اين مى‌پوشيدى بهتر بود. امام(ع) فرمود: دستت را بياور، سپس دستش را گرفت و آن را زير آستينش برد، در زير آن، لباس خشن پشمى را ملاحظه كرد امام فرمود: اى سفيان لباس خز براى مردم است و لباس خشن براى خداست.

وقتی ولایتهدی را بر عهده گرفت، نه به هیچ مظهر اقتداری اهمیت می‌داد، نه اعتباری برای آن قائل بود و نه رغبتی به حضور در مراسم رسمی داشت. او حتی از عظمتی که مردم به حکام خود می‌دادند متنفر بود.

سخاوت و بخشندگی

هیچ چیز در دنیا نزد امام رضا(ع) محبوبتر از مهربانی با مردم و مهربانی با فقرا نبود. موارد بسیاری از نیکی و نیک‌اندیشی او ذکر شد، از جمله اینکه زمانی که در خراسان بود هر چه داشت خرج فقرا کرد. این اتفاق در روز عرفه رخ داد و فضل ابن سهل  به امام(ع) اعتراض کرد و گفت: ای پسر رسول ‌خدا! چه می‌کنید؟! این کار، عین خسارت و زیان‌کاری است! امام رضا رو به او کرد و فرمود: اشتباه می‌کنی! بلکه این کار عین سود و فایده است؛ هرگز گمان مبر آنچه را که به منظور دریافت پاداش الهی یا بزرگواری و بخشش به دیگران واگذار می‌کنی، خسارت است.

تجلیل از مهمانان

امام رضا(ع) مهمانان را تکریم و به آن‌ها احسان و نیکی می‌کرد. او برای خدمت به مهمانان پیشقدم می‌شد. در یکی از شب‌ها امام مهمان داشند که وضعیت چراغ روشنایی تغییر کرد؛ آن فرد مهمان قصد داشت تا نور چراغ را درست کند که امام خودش برای این کار اقدام کرده و فرموندند ما از مهمانان خود سوء استفاده نمی‌کنیم.

علم و دانش امام رضا(ع)

بارزترین ویژگی در شخصیت امام رضا(ع)، علم کامل آن حضرت به انواع علوم و معارف است. به گواه تمام مورخان و روایان، آن حضرت عالم‌ترین فرد زمان خود بوده است و بهتر از همه احکام دین، علوم فلسفی، طب و سایر علوم را درک می‌کرده است. عبدالسلام الهروی درباره گستردگی دانش امام رضا (ع) می‌گوید: هرگز کسی را داناتر از علی بن موسی الرضا ندیده‌ام. مأمون تعدادی از علمای ادیان و فقهای شریعت و متکلمین را جمع کرده بود که امام رضا(ع) بر آن‌ها غلبه کرد. خود آن حضرت می‌فرماید: در روضة حرم پيامبر(ص)، مى‌نشستم و عالمان مدينه هرگاه در مسئله‌اى با مشكل روبه‌رو بودند و از حل آن ناتوان مى‏‌ماندند، به من رو مى‏‌آوردند و پاسخ مى‏‌گرفتند.

 زندگی اجتماعی امام رضا(ع)

زندگانی چهارده معصوم(ع) سرشار از محبت، علم، بردباری و بصیرت بود، اما درخشش برخی از آنان از برخی دیگر بیشتر بود و امام علی بن موسی الرضا(ع) یکی از کسانی بود که ما این فرصت را داشتیم تا از فضایل ایشان بهره‌مند شویم. 

من معتقدم زندگانی امام رضا(ع) آغاز مرحله جدیدی در زندگی شیعیان بود و پس از دوره ایشان شیعیان دیگر یک گروه معارض در مناطقی خاص نبودند؛ بلکه پراکندگی ایشان در سراسر بلاد دیده می‌شد. 

امام رضا(ع) مانند قرآن ناطق بود، سیرتش قرآنی بود و علم و کراماتش از قرآن بود. قلبش به نور خدا منور شد و از این رو در تمام شئون زندگی‌اش از خدا اطاعت کرد، پس خداوند او را دوست داشت و قلبش را با نور علم منور ساخت به او الهام کرد و آن را دلیل بزرگی بر آفرینش خود قرار داد.

بزرگترین زهد، زهد او در خلافت بود که از سوی مأمون عباسی به او ارائه شد. در بین مردم کسانی هستند که نسبت به دنیا زاهد و به دنبال چیزی بالاتر از دنیا هستند. در مورد موضوع خلافت، حتی دشمنان آن حضرت هم به این موضوع شهادت می‌دهند. من تا به حال ندیده‌ام که پادشاهی به‌گونه‌ای تحقیر شود که خلیفه عباسی با موضوع امام رضا(ع) تحقیر شد.  

امام رضا(ع) در اوج تواضع و حسن معاشرت با مردم بود و اخلاق نیکو از این روح بزرگوار نشئت می‎گرفت. او بسیار بردبار و با گذشت بود.