چالش‌های رسانه‌ای ایران؛ از نبود حدود رسانه‌ای تا قوانین کهنه
نشست بررسی مسائل نظام رسانه‌ای ایران با حضور اساتید دانشگاه بررسی شد که در این نشست بر نبود حدود رسانه‌ای، قوانین نامشخص و به روز نشده و ... اشاره شد.
به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست «بررسی مسائل نظام رسانه‌ای ایران» دوشنبه ۱۱ تیرماه با حضور اساتید دانشگاه در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
بخش نخست این نشست به یادمان استاد مرحوم سیدوحید عقیلی اختصاص داشت و در بخش دوم مسائل نظام رسانه‌ای ایران مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا سیدرضا نقیب‌السادات، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در این نشست گفت: مسئله در نظام رسانه‌ای یعنی نظام رسانه‌ای به سبب یک موضوعی دچار اختلال و مسئله شده است. نظام رسانه‌ای یعنی باید اداره و سازمان رسانه، محتوای رسانه، مخاطب و آثار اجتماعی آن را مورد توجه قرار داد. من به عنوان کسی که معلم حوزه رسانه هستم و کار رسانه‌ای کرده‌ام، می‌گویم که اگر می‌خواهیم وارد چالش‌های نظام رسانه‌ای شویم، باید از کجا شروع کنیم؟ تا به امروز 8 بعد رسانه‌ای شکل گرفته است؛ ارتباطات شفاهی، گروهی، رسانه‌های جمعی، همگانی، دوربعد، کامپیوتر و امروز رسانه‌های جدید که فضای مجازی یکی از قابلیت‌های آن است.
وی افزود: یک از چالش‌ها در نظام رسانه‌ای، ضعف تقنینی حوزه رسانه است و هنوز نتوانسته‌ایم مجموعه مقرراتی برای رسانه داشته باشیم که مجلس آن را تصویب کرده باشد و به عنوان مثال در حوزه تبلیغات انتخاباتی قاعده خاصی وجود ندارد و هیچ یک مصوبه قانونی نیستند، بلکه یکسری قواعد کلی هستند. فارغ از همه اینها، آنچه به عنوان مسائل نظام رسانه‌ای مطرح می‌کنیم، در ابتدا باید درباره اشتراکات صحبت کنیم و مسئله مشترک همه رسانه‌ها و مهمترین چالش‌ها و تهدیدات را بررسی کنیم و سپس به فرصت‌ها بپردازیم.
وی تأکید کرد: تمهیدات قانونی برای نظام‌مندی رسانه‌ها اهمیت دارد و بدون آن هر تلاشی شود، کار بیهوده‌ای خواهد بود. نکته دیگر، چارچوبی برای نظارت بر رسانه‌ها است که چارچوب‌های قانونی آن مصوب نشده است، اینکه آیا استقلال رسانه‌ها را داریم یا خیر، آیا تلویزیون خصوصی می‌توانیم داشته باشیم یا خیر؟ این مسائل در دوره دانشجویی ما مطرح بود و اکنون که در آستانه بازنشستگی هستیم، باز هم همان مسائل مطرح هستند.
نقیب‌السادات ادامه داد: اصول خبرنویسی در شبکه‌های اجتماعی هنوز مشخص نیست، اینکه سخت خبر یا نرم خبر باشد، سواد اطلاعاتی و سواد رسانه‌ای چندان مشخص نیست، سواد اطلاعاتی دو راهی رفتارهای مردمی است و می‌گوید رأی بدهیم یا نه ولی سواد رسانه‌ای رژیم مصرف رسانه‌ای را تعیین می‌کند.
حدود رسانه‌ها مشخص نیست
باقر انصاری، حقوقدان در ادامه این نشست گفت: موضوع نظاام رسانه‌ای تخصصی است و در روزگار فعلی به دلیل اینکه اشکال گوناگون ارتباطات ایجاد شده است، بن‌مایه‌های نظری جدیدی نیز ایجاد شده‌اند. اکنون ارتباطات فراسرزمینی شده است. دسته‌ای از ارتباطات بنا به دلایلی نظیر حمایت از استقلال رسانه، مصرف رسانه‌ها و ... اهمیت یافته است و تبلیغات که اکنون ارتباطات تجاری جای آن را گرفته است، باید مورد توجه قرار گیرد. گزارشگری و روزنامه‌نگاری کودک در دنیا اهمیت ویژه‌ای یافته است. تأمین منابع مالی رسانه‌ها نیز حائز اهمیت است و باید شفاف باشد که درآمدش از کجاست.
وی افزود: ما همچنان در حوزه قوانین رسانه‌ای در عهد قاجار هستیم و بن‌مایه‌های نظری که در دنیا وجود دارد، هیچکدام را قبول نداریم، آزادی مطبوعات یکی از این موارد است که قوانین کهنه و مندرس را بر مسائل جدید اعمال می‌کنیم، در حالی که نگاه ما باید به رسانه‌ها تغییر یابد، چرا که به لحاظ قانونی و مدل نظارت بر رسانه‌ها هنوز همان روند قدیمی را طی می‌کند.
انصاری ادامه داد: از نظر حدود رسانه‌ها چالش جدی داریم، حدودی که داریم مبهم است و براساس سلیقه می‌توان هر گونه تفسیر و برداشتی از آن داشت. مشکل این حدود در این است که نمی‌دانیم دولتی است یا خصوصی؟ اینکه اطلاعات فرزند یک مسئول می‌تواند منتشر شود یا خیر؟ از نظر اخلاقی اهانت به شهید یا پرچم صحیح نیست، اما در قانون چنین موضوعی نیامده است که جرم باشد. ولی اگر کسی اهانت کند، مجرم شناخته می‌شود.
وی تصریح کرد: حدود پوشش آسیب‌های اجتماعی از سوی رسانه‌ها مشخص نیست و گاهی به سیاه‌نمایی متهم می‌شوند و رسانه‌ها نمی‌دانند باید این آسیب‌ها را پوشش دهند یا خیر. در گذشته در رسانه‌های سنتی می‌گفتیم، شخص یا ناشر است یا توزیع‌کننده. اکنون در رابطه با پلتفرم‌ها این چالش وجود دارد که پلتفرم ناشر است یا توزیع کننده؟ در حالی که در آمریکا و اروپا این موضوع شفاف شده است.
آموزش تعامل با رسانه‌ها نیاز به انقلاب است
محمدرضا برزویی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) در ادامه درباره نسبت رسانه با موضوعات گوناگون گفت: بسیاری از مسائل در رسانه تعیین نشده است و الگویی در این زمینه نداریم. یکی از موضوعات نسبت رسانه با آموزش است، در حوزه آموزش‌های رسمی دانشگاهی نسبتی میان رسانه و آموزش وجود ندارد و در بسیاری از سرفصل‌ها در جا می‌زنیم، در حالی که آموزش تعامل با رسانه‌ها نیاز به انقلاب است و اگر تحول رخ ندهد، با ضعف‌های بسیاری مواجه خواهیم شد.
وی افزود: در جریانات اخیر در حوزه اطلاع‌رسانی و رسانه برنامه‌ریزی لازم در زمان‌های بحرانی نداریم. در اردیبهشت حادثه برای هلیکوپتر رئیس جمهور رخ داد و وقتی همه مردم نگران بودند، استراتژی ارتباطی واحدی نداشتیم. چقدر باید با آزمون و خطا پیش برویم. فرماندهی واحدی نداشته باشیم و متأسفانه مردم دنبال اخبار از ترکیه و رسانه‌های خارجی بودند. تا وقتی بخواهیم شایعه را ترمیم کنیم، زمان زیادی می‌برد و متأسفانه بسیاری از رسانه‌ها به جای بحران‌زدایی، بحران‌زایی می‌کنند.
برزویی ادامه داد: مسئله افکارسنجی و رصد مخاطبان و افکار عمومی نشان می‌دهد خطا داریم و نتوانسته‌ایم رصد مناسبی داشته باشیم.
در ادامه این نشست، با توجه به اینکه همایش «آینده تحولات رسانه‌ای ایران» برگزار خواهد شد، تعدادی از اساتید به ارائه گزارش از برگزاری پیش‌رویدادهای این همایش در دانشگاه‌های مختلف پرداختند.
در پایان سه عنوان کتاب «بلاغت دیجیتال؛ نظریه، روش، کاربرد»، «سواد‌های رسانه‌ای؛ مقدمه‌ای انتقادی» و «سواد رسانه‌ای؛ کلید‌هایی برای تفسیر پیام‌های رسانه‌ای» رونمایی شد.
انتهای پیام
