ضرورت بازگشت به آموزه‌های نبوی برای مقابله با چالش‌های پیش‌روی امت اسلام
نماینده رهبر شیعیان پاکستان در ایران بر اهمیت پیروی از سیره و شخصیت پیامبر اکرم(ص) برای حل چالش‌های جهان امروز تأکید کرد و گفت: با توجه به پیچیدگی‌های جهان معاصر و چالش‌های پیش‌روی جوامع اسلامی، بازخوانی و بهره‌گیری از سیره پیامبر(ص) می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات باشد.
بیست و هشتم صفر مصادف با سالگرد رحلت رسول اکرم(ص) خاتم نبوت است.
پیامبری که با بعثت خود مکارم اخلاق را کامل نمود و با پیام آسمانی خود دروازه رحمت و برادری را بر روی جهانیان گشود.
به همین مناسبت ایکنا با سید ظفر علی شاه نقوی از علمای پاکستان به گفت‌وگو نشست.
وی در معرفی خود گفت: در حال حاضر در حوزه علمیه شهر قم در حال تحصیل هستم و دکترای تفسیر تطبیقی دارم. همچنین نماینده «سید ساجد علی نقوی»، رهبر شیعیان پاکستان در ایران و نماینده طلاب پاکستانی در جامعه المصطفی(ص) هستم.
نقوی ادامه داد: بنده اولا سالروز رحلت پیامبر اکرم (ص) را به همه عاشقان و مسلمانان تعزیت و تسلیت عرض می‌کنم و از شما و تمامی عوامل سایت قرآنی ایکنا تشکر کرده و دعا گو‌هستم که خدا بحق قرآن بر توفیقات شما بیفزاید.
اهمیت زمانی و مکانی بعثت پیامبر(ص)
این روحانی پاکستانی درباره اهمیت بعثت پیامبر(ص) در عصر جاهلی گفت: همانطور که در مطالعات قرآنی و سیره نبوی مشاهده می‌شود، بعثت پیامبر اکرم (ص) تحولات بنیادینی را در عصر جاهلیت در شبه جزیره عرب ایجاد نمود. قرآن کریم به عنوان کتاب آسمانی مسلمانان، به عنوان یک منبع اصلی برای بررسی این تحولات محسوب می‌شود.
وی افزود: با استناد به آیات قرآنی، در بررسی تأثیر بعثت بر ابعاد مختلف زندگی جامعه عرب در عصر جاهلیت می‌توان به این جنبه‌ها اشاره کرد:
1- تأثیر بر باورهای مذهبی. قرآن کریم با تأکید بر توحید، بنیان‌های بت‌پرستی را در هم ریخت و اعتقاد به یک خدای یگانه را جایگزین آن کرد. آیاتی همچون "قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ" (سوره اخلاص، آیه ۱) به وضوح این مطلب را بیان می‌دارند. همچنین، قرآن کریم با معرفی مفهوم معاد و پاداش و کیفر اعمال، انگیزه‌ای قوی برای عمل صالح در انسان ایجاد نمود.
2- تأثیر بر اخلاق و رفتار فردی و اجتماعی. با نزول قرآن، مجموعه کاملی از ارزش‌های اخلاقی همچون صداقت، امانتداری، عدالت، شفقت و ... به جامعه ارائه شد. آیاتی مانند "وَقُلْ لِعِبَادِي يَقُولُوا الْخَيْرَ" (سوره اسراء، آیه ۵۳) بر اهمیت گفتار نیک تأکید می‌ورزد. همچنین، قرآن کریم با تأکید بر حقوق متقابل افراد در جامعه، به ایجاد روابط اجتماعی سالم کمک شایانی نمود.
3- تأثیر بر ساختار اجتماعی و سیاسی. بعثت پیامبر اکرم (ص) به طور مستقیم بر ساختار اجتماعی و سیاسی جامعه عرب تأثیر گذاشت. با تأکید بر برابری همه انسان‌ها در برابر خداوند، نظام قبیله‌ای که بر اساس نسب و خون‌خواهی بنا شده بود، تضعیف شد. همچنین، قرآن کریم با ارائه مفاهیمی مانند مشورت، عدالت و آزادی، الگویی برای حکومتداری اسلامی ارائه داد. نتیجه‌گیری بعثت پیامبر اکرم (ص) و نزول قرآن کریم، تحولات شگرفی را در ابعاد مختلف زندگی جامعه عرب ایجاد نمود. این تحولات از جنبه‌های اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی، تأثیری عمیق بر تاریخ بشر گذاشته است. مطالعه قرآن کریم و سیره نبوی، به ما کمک می‌کند تا این تحولات را بهتر درک کنیم و از آموزه‌های آن در زندگی فردی و اجتماعی خود بهره‌مند شویم.
عمل به سیره پیامبر(ص)؛ حلال مشکلات امروز
سید ظفر علی شاه نقوی در ادامه درباره چگونگی بهره‌گیری از سیره پیامبر برای حل چالش‌های جهان امروز گفت: سیره سیاسی پیامبر اکرم (ص) به عنوان الگویی جامع و کامل برای حکومتداری و اداره جامعه، همواره مورد توجه اندیشمندان و سیاست‌مداران بوده است. با توجه به پیچیدگی‌های جهان معاصر و چالش‌های پیش‌روی جوامع مختلف، بازخوانی و بهره‌گیری از این سیره می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات باشد.
وی تأکید کرد: برای بهره‌گیری مؤثر از سیره سیاسی پیامبر اکرم (ص) در حل مشکلات معاصر، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
1- مطالعه عمیق و جامع: شناخت دقیق سیره پیامبر (ص) نیازمند مطالعه عمیق و جامع منابع معتبر مانند قرآن کریم، سیره نبوی، احادیث و آثار دانشمندان اسلامی است. این مطالعه باید با رویکردی انتقادی و تحلیلی همراه باشد.
2- تفکیک اصول از جزئیات: در سیره پیامبر (ص) اصول کلی و ثابتی وجود دارد که در همه زمان‌ها و مکان‌ها قابل اعمال است، مانند عدالت، آزادی، برابری، مشورت و ... . در عین حال، جزئیات و روش‌های اجرای این اصول می‌تواند با توجه به شرایط زمانی و مکانی تغییر کند.
3- تطبیق با شرایط زمانه: اصول کلی سیره پیامبر (ص) را باید با توجه به شرایط و نیازهای زمانه تفسیر و به روز کرد. این کار نیازمند دانش و مهارت کافی در زمینه‌های مختلف از جمله فقه، اصول فقه، فلسفه و جامعه‌شناسی است.
4- استفاده از ابزارهای مدرن: برای حل مشکلات پیچیده امروز، می‌توان از ابزارها و روش‌های مدرن مدیریت و حکومتداری استفاده کرد. اما این ابزارها باید در خدمت تحقق اهداف و ارزش‌های اسلامی قرار گیرند.
وی افزود: برای روشن‌تر شدن موضوع، به چند مثال از کاربرد سیره سیاسی پیامبر (ص) در حل مشکلات معاصر اشاره می‌شود: 1- مبارزه با فساد: یکی از مهمترین چالش‌های جوامع امروز، فساد اداری و مالی است. پیامبر (ص) با تأکید بر عدالت، شفافیت و مبارزه با ظلم، الگوی کاملی برای مبارزه با فساد ارائه داده است. 2- توسعه پایدار: پیامبر (ص) به اهمیت حفظ محیط زیست و استفاده عادلانه از منابع طبیعی تأکید داشته‌اند. این امر در عصر حاضر که با چالش‌های زیست محیطی جدی روبرو هستیم، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
ضرورت بازگشت به تعالیم نبوی برای تحکیم انسجام امت
این عالم پاکستانی درباره ضرورت بازگشت به تعالیم پیامبر(ص) برای تقویت همبستگی بین مذاهب اسلامی گفت: پیامبر (ص) با تدبیر و حکمت توانست اختلافات میان قبایل عرب را حل کند و وحدت و انسجام را در جامعه اسلامی ایجاد کند. این تجربه برای حل اختلافات و ایجاد وحدت در جوامع امروزی بسیار آموزنده است. پیامبر (ص) در طول دوران نبوت خود با بحران‌های مختلفی مواجه شد. نحوه برخورد ایشان با این بحران‌ها، الگوی مناسبی برای مدیریت بحران در شرایط کنونی است.
وی تأکید کرد: بهره‌گیری از سیره پیامبر اکرم (ص) به عنوان الگویی جامع و کامل برای زندگی فردی و اجتماعی، همواره مورد توجه اندیشمندان و دین‌داران بوده است. اما چالش اصلی در این زمینه، تطبیق آموزه‌های دینی با شرایط پیچیده و متغیر دنیای معاصر است. برای پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان رفتار اجتماعی پیامبر(ص) را برای جامعه امروز روزآمد کرد، می‌توان به نکات زیر توجه کرد:
1- اصول کلی و ثابت سیره با تأکید بر ارزش‌های انسانی: اصول بنیادین اخلاقی مانند عدالت، برابری، صداقت، امانتداری و مهربانی در تمام زمان‌ها و مکان‌ها ارزشمند هستند.
2- اهمیت خانواده و روابط اجتماعی: تقویت بنیان خانواده و روابط اجتماعی از جمله اصول ثابت در سیره پیامبر (ص) است.
3- مبارزه با ظلم و فساد: مبارزه با ظلم و فساد و دفاع از حقوق مظلومان از جمله مهمترین وظایف هر فرد و جامعه‌ای است.
4- اهمیت علم و دانش: پیامبر (ص) بر کسب علم و دانش تأکید فراوان داشته‌اند و این امر در دنیای امروز از اهمیت دوچندانی برخوردار است.
5- تطبیق اصول با شرایط زمانه با تفسیر پویا از آموزه‌ها: آموزه‌های دینی باید با توجه به شرایط زمانی و مکانی و با استفاده از ابزارهای علمی و منطقی تفسیر شوند.
6- توجه به تفاوت‌های فرهنگی: در هر جامعه‌ای، فرهنگ و ارزش‌های خاص خود وجود دارد. بنابراین، باید به تفاوت‌های فرهنگی توجه کرد و آموزه‌های دینی را با توجه به این تفاوت‌ها تفسیر نمود.
7- استفاده از ابزارهای مدرن: برای ترویج آموزه‌های دینی و حل مشکلات اجتماعی می‌توان از ابزارهای مدرن مانند رسانه‌های اجتماعی و فن‌آوری اطلاعات استفاده کرد.
8- همکاری با متخصصان مختلف: برای حل مشکلات پیچیده اجتماعی، همکاری با متخصصان مختلف از جمله جامعه‌شناسان، روانشناسان و اقتصاددانان ضروری است.
9- نمونه‌های عملی ترویج فرهنگ گفت‌وگو و تحمل: با استفاده از شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های گروهی می‌توان فرهنگ گفتگو و تحمل را در جامعه گسترش داد.
10- حمایت از حقوق زنان: با تفسیر صحیح آموزه‌های اسلامی، می‌توان به جایگاه واقعی زنان در جامعه و حقوق برابر آن‌ها پی برد و از آن‌ها حمایت کرد.
11- مبارزه با فقر و تبعیض: با الهام از سیره پیامبر (ص) می‌توان برنامه‌هایی برای مبارزه با فقر و تبعیض طراحی و اجرا کرد.
12- ترویج فرهنگ کار و تلاش: با تأکید بر اهمیت کار و تلاش و ارزش‌آفرینی، می‌توان به بهبود وضعیت اقتصادی جامعه کمک کرد.
وی تأکید کرد: یکی از بزرگترین چالش‌ها در این زمینه، تفرقه‌افکنی و افراطی‌گری برخی افراد و گروه‌ها است که با برداشت‌های نادرست از آموزه‌های دینی، به دین و اسلام آسیب می‌رسانند.
جهل و بی‌سوادی: جهل و بی‌سوادی مانع اصلی در فهم صحیح آموزه‌های دینی و کاربردی کردن آن‌ها در زندگی است. تغییر سبک زندگی مدرن: سبک زندگی مدرن و تأثیر فرهنگ غربی بر جوامع اسلامی، چالش دیگری در این زمینه است. برای مقابله با این چالش‌ها، می‌توان به موارد زیر توجه کرد:
ترویج آموزش دینی: برگزاری کلاس‌های آموزش دینی و تشویق مردم به مطالعه منابع معتبر اسلامی حمایت از روحانیون آگاه و متعهد: حمایت از روحانیونی که به مسائل روز جامعه آگاهی دارند و می‌توانند به خوبی آموزه‌های دینی را تفسیر کنند.
استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌ها: استفاده مؤثر از رسانه‌ها برای ترویج آموزه‌های دینی و مقابله با افراطی‌گری
همکاری با نهادهای بین‌المللی: همکاری با نهادهای بین‌المللی برای حل مشکلات جهانی مانند فقر، بیماری و جنگ در نهایت، باید توجه داشت که روزآمد کردن رفتار اجتماعی پیامبر (ص) به معنای تغییر اصول ثابت دین نیست، بلکه به معنای تطبیق این اصول با شرایط زمانه و استفاده از ابزارهای جدید برای ترویج آن‌ها است.
