تعرض به حریم خانواده و حق‌الناس آبرویی

«حق‌الناس» مهم‌ترین و پربسامدترین موضوع در دین اسلام است تا جایی که طولانی‌ترین آیه قرآن (سوره بقره آیه ۲۸۲) نیز به همین موضوع اختصاص دارد و امیرالمؤمنین امام علی (ع) نیز می‌فرمایند: «خدای متعال رعایت حقوق بندگانش را مقدمه‌ای بر رعایت حقوق خودش قرار داده است.» 

اوج جلوه‌گاه توجه به حق‌الناس در مکتب اسلام و اهل‌بیت(ع) را می‌توان در شب عاشورا مشاهده کرد؛ هنگامی که امام حسین(ع) شرط پیکار با ظلم و همراهی با خود را بدهکار نبودن گذاشت و بیعت خود را از افرادی که حقی بر گردن دارند، برداشت، چراکه پرداخت حق مردم را مقدم بر حضور در جهاد با طاغوت می‌دانستند.  

همین رویداد مهم و درس‌آموز از واقعه کربلا سبب شد تا ایکنا با آغاز ماه محرم امسال به موضوع مهم «حق‌الناس» بپردازد و بخش‌هایی از کتاب «حق‌الناس، ارتباط متقابل حقوق مردم و اخلاق اسلامی» نوشته آیت‌الله مظاهری را به نظر مخاطبان خود برساند که در ادامه مشروح بخش هفتادو چهارم با عنوان «برخی از مصادیق حق‌الناس آبرویی؛ تعرض به حریم خانوادگی» را می‌خوانید.

تعرض به حریم خانوادگی

خانواده، حریم دارد و تعرض به حریم آن، حق‌الناس است. مثال بارز این تعرض ارتباط و دوستی افراد نامحرم با زن شوهردار یا مرد زن‌دار است، گناه چنین ارتباطی بسیار بزرگ است. گاهی علاوه بر آبروی همسر و خانواده آن شخص، آبروی یک طایفه و حتی آبروی مردم یک روستا یا یک شهر ریخته می‌شود.

مردی که زن دارد، ناموس و عِرضش مربوط به همسر اوست؛ عفت زن شوهردار نیز مربوط به شوهرش است. طرح دوستی و فراتر از آن ارتباط نامشروع با کسی که همسر دارد، خیانت ناموسی است و از نظر تعالیم دینی، بلکه از نظر عقل و از نظر انسانیت از قبیح‌ترین و نکوهیده‌ترین کار‌ها است. یعنی علاوه بر اینکه شارع مقدس، این حرکت زشت را به شدت محکوم و تحریم کرده، عقل انسان، حتی اگر بی‌دین و لامذهب باشد، زشتی آن را به خوبی درک می‌کند و حکم شارع در این زمینه ارشادی بر حکم عقل است.

قرآن کریم دوست‌یابی بین زن و مرد و حتی دوستی دختر و پسر نامحرم را در کنار عمل ناهنجار زنا بیان می‌کند. می‌فرماید: «مُحْصِنِینَ غَیْرَ مُسافِحِینَ وَلَا مُتَّخِذِى أخدان»، «مُحْصَنَاتِ غَیْرَ مُسافِحاتِ وَلَا مُتَّخِذَاتِ أَخْدَانٍ». می‌فرماید: مرد و زن صالح و شایسته از نظر قرآن، اهل عمل منافی با عفت(زنا) نیستند، اهل دوستی با نامحرم هم نیستند.

از قرآن شریف، استفاده می‌شود که اگر کسی تن به رفیق‌بازی با نامحرم، داد مسلمان واقعی نیست. این کار، حق‌الناس است و خیانت در امانت ناموسی محسوب می‌شود. باید توجه شود که نگاه‌های آلوده افراد نامحرم به همدیگر و رفتار‌های تحریک‌آمیز یا حرکات شهوت‌انگیز زمینه‌ساز طرح دوستی و ارتباط است و باید به شدت از این گونه اعمال حذر شود؛ چراکه براساس تجربه احتمال خیانت ناموسی را افزایش می‌دهد و خطرناک است. به طور معمول نیز منجر به رسوایی و بی‌آبرویی می‌شود.

در این خصوص دختر و پسر مجرد نیز باید حریم خصوصی خانوداده‌ها را مراعات و از تعرض به آن حریم که حق‌الناس است، خودداری کنند. ارتباط با دختر مجرد و همچنین پسر مجرد آبروی پدر و مادر او را می‌برد و این نوعی حق‌الناس آبرویی است. حق پدر و مادر است که ازدواج فرزند خویش را فراهم کنند. اگر دختر یا پسر بخواهند دوست‌یابی کنند، ارتباط نامشروع داشته باشند و حتی بدون اذن پدر و مادر عقد کنند، حق پدر و مادر خویش را پایمال کرده‌اند.

البته این بدان معنا نیست که پدر و مادر به دلخواه خود و بدون تمایل فرزند، همسری برایش انتخاب کنند، بلکه انتخاب نهایی همسر با خود فرزند و به دلخواه اوست، اما اجازه و رضایت پدر و مادر حق آنهاست و باید مراعات گردد. متأسفانه گاهی احساس می‌شود جامعه، نسبت به این مصداق از حق‌الناس آبرویی بی‌تفاوت است.

بعضی اوقات مرد یا زن عاشق می‌شوند و اوضاع بدی برای خود و اطرافیان ایجاد می‌کنند و دو طایفه را به بدبختی و بی‌آبرویی می‌کشانند. این کار‌ها خیانت در امانت است و از هر نوع دزدی بدتر است. معلوم است که دزدی ناموس از دزدی پول شنیع‌تر است؛ اما متأسفانه کمتر مورد توجه واقع می‌شود.

این مسائل بزرگ از ارتباط‌های به ظاهر کوچک و ناچیز آغاز می‌شود، مرحوم مقدس اردبیلی(ره) مرجع تقلید بوده و به قدری تقید به ظواهر شرع داشته، نامش را «مقدس» گذاشته‌اند. از ایشان پرسیدند: اگر در یک اطاق، هیچ کس نباشد، به جز شما و یک نامحرم آیا شما مرتکب زنا می‌شوید یا نه؟ گفت: پناه می‌برم به خدا که چنین صحنه‌ای برایم جلو بیاید. این جمله مقدس اردبیلی باید سرمشق زنان و مردان عفیف و باغیرت باشد و از ارتباط با نامحرم اجتناب جدی داشته باشند تا دچار حق‌الناس آبرویی نشوند.