ارامنه ایرانی؛ پیشگامان فرهنگ، هنر و همزیستی در ایران

به گزارش ایکنا، بنیاد ایران‌شناسی شامگاه سه‌شنبه، ۱۵ مهرماه، میزبان آیین باشکوه پاسداشت خدمات فرهنگی، هنری و اجتماعی ارامنه ایران و رونمایی از نمایشگاه آثار نقاشی استادان ارمنی بود.

این مراسم که در چارچوب برنامه‌های بنیاد برای بازتاب پیوند‌های تاریخی، فرهنگی و تمدنی ادیان و اقوام ایرانی برگزار شد، به بازخوانی سهم جامعه ارامنه در اعتلای فرهنگ، هنر و اجتماع ایران اختصاص داشت. در این آیین، علاوه بر رونمایی از کتاب و نمایشگاه «آبرنگ‌سازان ارمنی ایران»، جمعی از اندیشمندان، هنرمندان، نمایندگان کلیسا و سفرای کشور‌های مختلف حضور داشتند.

در آغاز، علی‌اکبر صالحی، رئیس بنیاد ایران‌شناسی، با خوش‌آمدگویی به میهمانان، این گردهمایی را جلوه‌ای از «همزیستی زیبا» دانست که قرن‌ها سرمایه معنوی ایران بوده است.

وی تأکید کرد: ایران خانه مشترک همه ماست؛ سرزمینی رنگین‌کمان از اقوام و ادیان. ارامنه نه مهمان، بلکه اهل خانه‌اند.

وی با مروری بر تاریخ پیوند ناگسستنی ارامنه و ایران از دوران هخامنشیان تاکنون، به نقش آنان در بنیان‌گذاری نخستین چاپخانه‌های نوین، انتشار نخستین روزنامه‌ها و پیشگامی در عرصه‌های موسیقی، معماری، عکاسی، اقتصاد و نیکوکاری پرداخت و گفت: بنیاد ایران‌شناسی این پیوند دیرینه و خدمات ارزشمند جامعه ارامنه را به‌خوبی می‌شناسد و باور دارد تاریخ و فرهنگ ارامنه بخشی غنی و جدایی‌ناپذیر از تاریخ و فرهنگ ایران است.

سپس گریگور هاکوپیان، سفیر جمهوری ارمنستان در ایران، ضمن قدردانی از میزبانی بنیاد ایران‌شناسی و رفتار محترمانه مردم ایران با جامعه ارمنی، حضور ارامنه را در همه عرصه‌های فرهنگی، علمی و اقتصادی کشور ستود.

وی یادآور شد که کلیسا‌های ارمنی ایران، ثبت‌شده در فهرست جهانی یونسکو، سندی از همزیستی مسالمت‌آمیز اسلام و مسیحیت‌اند و بر ضرورت تداوم دوستی بر پایه اعتماد و احترام متقابل تأکید کرد.

وی همچنین با برشمردن نقش ارامنه در عرصه‌های علمی، فرهنگی، هنر و ادبیات، از شهدای ارمنی در جنگ ایران و عراق یاد و بر استمرار دوستی استوار دو کشور تأکید نمود.

در ادامه، پروفسور گئورک قره‌پتیان، استاد مهندسی برق دانشگاه صنعتی امیرکبیر، با نگاهی تحلیلی خدمات ارامنه ایران را از منظر مهندسی بررسی کرد.

وی گفت: تأثیرگذاری این جامعه در گرو دو عامل بوده است: نوآوری در ارائه ایده‌های تازه و پذیرش اجتماعی گسترده آن از سوی ایرانیان.

وی با تشبیه این تعامل به الگوریتم‌های تکاملی، آن را عامل رشد فرهنگی و اجتماعی کشور دانست.

میرجلال‌الدین کزّازی، چهره ماندگار ادب فارسی، نیز در سخنان خود اظهار کرد: از دید من، ارامنه ایرانی‌اند.

وی با استناد به شواهد تاریخی و زبانی افزود: زبان ارمنی یکی از شاخه‌های زبان‌های ایرانی است.

کزّازی با اشاره به ریشه ایرانی نام‌هایی، چون «وارتان» و پسوند «یان»، شباهت‌های اسطوره‌ای ایران و ارمنستان را برشمرد و داستان «داوید ساسونی» را با «رستم و سهراب» در شاهنامه مقایسه کرد.

وی یادآور شد که در سفر به ارمنستان، جلوه‌هایی از فرهنگ ایرانی را در رفتار و زبان مردم آن کشور دیده است.

در بخش بعد، آرا شاوردیان، نماینده مسیحیان ارامنه تهران و شمال ایران در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به نقش تاریخی ارامنه در آموزش، صنعت، چاپ و فرهنگ، گفت: ما ارامنه ایران، خود را فرزندان ایران‌زمین می‌دانیم.

وی از نخستین چاپخانه‌ها، مدارس غیر دینی، حضور ارامنه در دفاع مقدس و خدمات خیرخواهانه آنان یاد کرد و ایران را «نمونه‌ای بی‌بدیل از همزیستی اقوام» دانست.

سیمون آیوازیان، استاد معماری دانشگاه تهران و نوازنده برجسته، در سخنانی صمیمانه از مسیر هنری خود گفت و یاد مادر و خویشاوندان هنرمندش را گرامی داشت. 

وی، علاقه‌مندی‌اش به مکتب نقاشی اصفهان و تأثیرپذیری از هنرمندان ارمنی و ایرانی را شرح داد و مطالعه کتاب «آبرنگ‌سازان ارمنی ایران» را به حاضران پیشنهاد کرد.

در ادامه، آرا تومانیان، دانشیار جغرافیای دانشگاه تهران، با مروری بر پیوند‌های تاریخی دو ملت از دوران هخامنشیان، نقش مسروب ماشتوتس در ابداع الفبای ارمنی را یادآور شد و آن را عامل حفظ هویت ارمنی دانست.

وی گفت: بیش از ۸۰ عضو هیئت علمی ارمنی در دانشگاه‌های ایران فعال‌اند و این خود نشانه‌ای از حضور علمی ارامنه در کشور است.

آیرن آبنوسیان، نماینده موزه اسقف اعظم آرداک مانوکیان، سخنان خود را با یادآوری واژه‌های کتاب مقدس آغاز کرد و بر اهمیت «حکمت، عدل و فهم» در عصر فناوری تأکید نمود.

او روز فرهنگ ارمنی (۱۱ اکتبر) را یادآور شد و ماشتوتس، خالق الفبای ارمنی، را نماد فرهنگ‌دوستی و دانش دانست.

وی همکاری بنیاد ایران‌شناسی و موزه اسقف اعظم را نشانه‌ای از هم‌افزایی فرهنگی و تعامل میان ادیان خواند.

امیرمحمد داوودی‌پور، مدیر انتشارات نگار و گردآورنده کتاب «آبرنگ‌سازان ارمنی ایران»، روند 20 ساله تهیه این اثر را تشریح کرد. 

وی گفت: کتاب شامل ۱۱۴ تابلو از ۲۰ هنرمند، از مارکار قرابگیان تا دکتر آیوازیان است و آبرنگ‌سازان ارمنی در تحول نقاشی ایران، به‌ویژه در مکتب اصفهان، سهمی بزرگ دارند.

وی همچنین پیشنهاد برگزاری جشنواره «آبرنگ ایران و ارمنستان» در کرانه رود ارس را مطرح کرد.

در بخش پایانی این مراسم، از کتاب «آبرنگ‌سازان ارمنی ایران» با حضور دکتر علی‌اکبر صالحی، سفیر جمهوری ارمنستان در ایران و سایر میهمانان و سفرا رونمایی شد. همچنین نمایشگاه آثار نقاشی استادان ارمنی افتتاح و مورد بازدید قرار گرفت.

این آیین با پیام همبستگی فرهنگی و احترام متقابل ادیان به کار خود پایان داد.