راهکارهای جبران حق‌الله
جبران عبادت‌های قضا شده یا جبران گناهان به اندازه توان بنده، لازم است؛ بنابراین کسی که از حق‌الله توبه می‌کند، باید تصمیم جدی بگیرد که عبادت‌های قضا شده را به مرور زمان جبران کند.
«حق‌الناس» مهم‌ترین و پربسامدترین موضوع در دین اسلام است تا جایی که طولانی‌ترین آیه قرآن(سوره بقره آیه ۲۸۲) نیز به همین موضوع اختصاص دارد و امیرالمؤمنین امام علی(ع) نیز می‌فرمایند: «خدای متعال رعایت حقوق بندگانش را مقدمه‌ای بر رعایت حقوق خودش قرار داده است.»
اوج جلوه‌گاه توجه به حق‌الناس در مکتب اسلام و اهل‌بیت(ع) را می‌توان در شب عاشورا مشاهده کرد؛ هنگامی که امام حسین(ع) شرط پیکار با ظلم و همراهی با خود را بدهکار نبودن گذاشت و بیعت خود را از افرادی که حقی بر گردن دارند، برداشت، چراکه پرداخت حق مردم را مقدم بر حضور در جهاد با طاغوت می‌دانستند.
همین رویداد مهم و درس‌آموز از واقعه کربلا سبب شد تا ایکنا با آغاز ماه محرم امسال به موضوع مهم «حق‌الناس» بپردازد و بخش‌هایی از کتاب «حق‌الناس، ارتباط متقابل حقوق مردم و اخلاق اسلامی» نوشته آیت‌الله مظاهری را به نظر مخاطبان خود برساند که در ادامه مشروح بخش نود و یکم با عنوان «راهکارهای جبران حق‌الله» را می‌خوانید.
راهکارهای جبران حق‌الله
تاکنون دانستیم که خداوند سبحان با توبه بندگان از حق خودش می‌گذرد و آنها را می‌آمرزد، اما باید دانست که جبران عبادت‌های قضا شده یا جبران گناهان به اندازه توان بنده، لازم است؛ بنابراین کسی که از حق‌الله توبه می‌کند، باید تصمیم جدی بگیرد که عبادت‌های قضا شده را به مرور زمان جبران نماید. در این خصوص حتی لازم نیست که بعد از توبه تمام وقت خویش را صرف جبران آن عبادات کند، بلکه باید به وظایف روزانه‌ش رسیدگی کند و هرچه می‌تواند نماز‌ها و روزه‌ها یا سایر عباداتش را قضا کند تا تمام شود. مثلاً کسی که عمداً نماز نخوانده، یا به هر علت دیگری نماز قضا دارد، پس از توبه و اظهار ندامت باید به اندازه‌ای که می‌تواند نماز‌های قضا را بخواند.
چنین کسی اگر پیر و ناتوان است یا به دلایل دیگری احساس می‌کند تا پایان عمر فرصت خواندن نماز‌های قضا را نمی‌یابد، نباید از این بابت اندوهگین و ناامید باشد، بلکه باید بداند اگر توبه او حقیقی بوده و اکنون در خواندن نماز، کوتاهی نمی‌کند پروردگار عالم از وی می‌گذرد. حتی اگر از دنیا برود و بخشی از نماز‌های او باقی بماند، نیز خداوند به سبب پشیمانی واقعی او برای نماز‌های باقیمانده، او را می‌آمرزد.
همچنین کسی که مستطیع بوده و از روی علم و عمد، حج واجب را به جا نیاورده است، باید توبه کند و اگر می‌تواند به حج برود. ولی اگر از استطاعت مالی یا جسمی برخوردار نیست، خداوند توبه او را می‌پذیرد.
راجع به روزه نیز کسی که عمداً این عبادت واجب را به جا نیاورده برای تحقق توبه خویش، باید بعد از احساس ندامت و اظهار شرمندگی، علاوه بر قضای روزه ملتزم به کفاره آن باشد. ولی اگر توان مالی و بدنی جهت روزه گرفتن یا پرداخت کفاره را ندارد و قادر به جبران روزه‌خواری نیست، حق تعالی همان شرمندگی و خجالت‌زدگی را به عنوان توبه واقعی از او قبول می‌کند و وی را می‌بخشد. البته اگر کسی تمکن مالی دارد، باید وصیت کند که پس از مرگ از مال او اجیر بگیرند و عبادت‌های قضا شده‌اش را به جا آورند. اگر وصیت هم نکند، بسیار شایسته است که ورثه و فرزندان او آن عبادات را انجام دهند یا برای آن اجیر بگیرند.
به هر حال اگر کسی وضع مالی مناسبی برای وصیت یا پرداخت دستمزد اجیر ندارد، خداوند تعالی نیت واقعی وی را قبول می‌کند و او را می‌آمرزد. به راستی چه خدای رئوفی که تا این اندازه برای بازگشت بندگان و نجات آنان از عذاب، راه را باز می‌نماید و آنها را تشویق نموده و با آنان مدارا می‌کند و چه بد بندگانی هستند کسانی که با این همه تخفیف مجازات باز هم توبه نمی‌کنند.
در برخی ادعیه که از معصومین(ع) نقل شده، می‌خوانیم: «اللَّهُم نِعْمَ الْإِلَهُ أَنْتَ وَنِعْمَ الرَّبِّ أَنْتَ وَبِئْسَ الْمَرْبُوبُ أَنَا وَنِعْمَ الْمَوْلَى أَنْتَ وَبِئْسَ الْعَبْدُ أَنَا» بار خدایا، تو چه خداوندگار خوبی هستی، تو چه خوب سرپرست و تربیت کننده‌ای هستی و من چه پرورش یافته بدی هستم و تو چه خوب سروری هستی و من چه بنده بدی هستم.
انتهای پیام
