حقوقدان عراقی به ایکنا پاسخ داد
دلایل احیای گروه‌های تروریستی در سوریه پس از سقوط بشار اسد
انوار الخفاجی تصریح کرد: یکی از دلایل احیای گروه‌های تروریستی در سوریه، سوء‌استفاده از هرج و مرج سیاسی و اقتصادی این کشور و تضعیف قدرت دولت در برخی مناطق سوریه بود.
نیروهای مخالف مسلح سوریه در ۸ دسامبر، برابر با ۱۸ آذرماه کنترل دمشق و پیش از آن برخی دیگر از شهرها را به دست گرفتند. این در حالی بود که نیروهای حکومت اسد از مؤسسات عمومی و خیابان‌ها عقب‌نشینی کردند و به این ترتیب، دوره ۶۱ ساله حاکمیت حزب بعث و ۵۴ سال حکومت خاندان اسد بر سوریه به پایان رسید. در عین حال تجاوزات علنی و آشکار رژیم صهیونیستی به جولان و مطامع این رژیم نسبت به خاک سوریه بر هیچ کس پوشیده نیست. این رژیم به رغم توافق آتش‌بس با لبنان، تجاوزات خود را به این کشور هم ادامه می‌دهد و گروهی هم که در حال حاضر دمشق را اداره می‌کند، از آنچه در جنوب می‌گذرد به این بهانه که سوریه دیگر یارای تحمل جنگ‌های جدید دیگری نیست خود را دور نگه می‌دارند و به راه حل‌های سیاسی که هنوز موفق به مهار صهیونیست‌ها در اشغال این خاک نشده، تکیه می‌کنند.
انوار الخفاجی، حقوقدان عراقی در گفت‌وگو با ایکنا به بررسی اوضاع سوریه پس از سقوط بشار اسد و پیامدهای قدرت گرفتن مجدد گروه‌های تروریستی در سوریه پرداخته است که متن این گفت‌وگو در ادامه می‌آید:
ایکنا ـ تحلیلگران تأکید دارند که صحنه سیاسی در سوریه با عراق پیش از سال 2003 اختلاف دارد. نقاط اختلاف این دو چیست؟
صحنه سیاسی در سوریه به میزان زیادی با عراق پیش از سال 2003 تفاوت دارد. زیرا ساختار سیاسی و اجتماعی این دو کشور متفاوت است. در عراق، رژیم صدام حسین به واسطه حزب بعث متمایز بود، از سوی دیگر قطب‌بندی مذهبی آشکار بین اهل سنت و شیعیان وجود داشت که منجر به تشدید تنش‌های مذهبی شده بود. اما در سوریه، رژیم اسد با وجود تنوع مذهبی و قومی گسترده، به اقلیت علوی متکی بود که نهادهای دولتی را تحت کنترل خود داشتند، اما بدون قطب‌بندی مذهبی آشکار.
همچنین مداخلات بین‌المللی در عراق پیش از سقوط نظام صدام آشکار بود، به طوری که در معرض تحریم‌های طولانی‌مدت و محاصره‌های بین‌المللی قرار گرفته بود تا اینکه به زمان جنگ آمریکا در سال 2003 رسید.
در مقابل، سوریه پیش از انقلاب سال 2011 مستقیماً مداخله بین‌المللی را شاهد نبود بلکه از مداخلات پس از درگیری‌های مسلحانه متأثر شده بود. این اختلافات بیانگر پیچیدگی‌های دو صحنه سیاسی و اجتماعی در این دو کشور است.
ایکنا ـ پشت پرده بروز و ظهور گروه‌های تروریستی در این برهه از زمان برای حمله به سوریه چیست؟ و چه عاملی موجب شد که این گروه‌ها پس از چندین سال غیبت، دوباره احیا شوند؟
انتخاب گروه‌های تروریستی برای حمله به سوریه به چند عامل راهبردی باز می‌گردد: اول؛ سوء‌استفاده از هرج و مرج سیاسی و اقتصادی این کشور که در نتیجه جنگ چند ساله به وجود آمده و قدرت دولت را در برخی مناطق تضعیف کرده بود. دوم؛ فعال شدن مجدد این گروه‌ها در اثر خلأ امنیتی در برخی مناطق سوریه و همچنین تنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی که محیط را برای فعالیت آنها مناسب کرده بود.
همچنین کاهش تمرکز بین‌المللی بر مبارزه با تروریسم در منطقه و مشغول بودن قدرت‌های بزرگ به مسائل دیگر، به این گروه‌ها فرصت داد تا صفوف خود را سازماندهی کنند. عدم هماهنگی امنیتی بین طرف‌های درگیر در سوریه نیز در بازگشت این گروه‌ها سهیم بوده است.
ایکنا ـ آیا می‌توان گفت که این جنگ برای خلاص شدن از شر این گروه‌ها و بازگرداندن شمال و شمال شرقی سوریه است، به ویژه که شاهد تمایل ترکیه به این موضوع برای بازگرداندن روابط خود با سوریه هستیم؟
می‌توان گفت که این جنگ ابعادی فراتر از نابودی گروه‌های تروریستی دارد زیرا طرف‌های درگیر یعنی سوریه و ترکیه برای تحقق اهداف استراتژیک تلاش می‌کنند.
سوریه این جنگ را فرصتی برای بازیابی تسلط خود بر مناطق شمال و شمال شرقی کشور می‌داند تا وحدت مناطق خود را پس از سقوط بشار اسد تقویت کند.
اما ترکیه به نظر می‌رسد که در صدد از بین بردن گروه‌های تروریستی که امنیت ملی این کشور را تهدید می‌کنند به‌ویژه در مرزها است، علاوه بر اینکه برای بهبود روابط با دمشق جهت تحقق مطالبات سیاسی و امنیتی خود اظهار تمایل می‌کند.
با این وجود، پیروزی در این جنگ، متکی به هماهنگی بین‌المللی و منطقه‌ای است.
ایکنا ـ دولت انتقالی در سوریه تلاش‌هایی برای به دست آوردن مشروعیت دارد و مشتاقانه منتظر است تا در سطح عربی جایگاه خود را پیدا کند و پیام‌های اطمینان بخشی را در همه زمینه‌ها ارسال می‌کند تا اعراب را وادار به همکاری با آنها کند. زیرا به اهمیت این امر برای تثبیت مشروعیت خود در منطقه، عرصه بین‌المللی و حتی در داخل سوریه پی برده است. این مسائل را چگونه ارزیابی می کنید؟
فضای باز عربی فرصتی برای اداره عملیات سوریه است تا موقعیت منطقه‌ای عربی خود را تقویت کرده و فشارهای بین‌المللی را به‌ویژه با وجود ارتباط آن با گروه تروریستی داعش کاهش دهد. علاوه بر اینکه برای بهبود روابط خود با قدرت‌های عربی تأثیرگذار تلاش می‌کند.
با این حال، این تلاش‌ها با چالش‌های عمده‌ای روبه‌رو است؛ از جمله تقسیم مواضع اعراب در جهت پذیرش تغییر در این گفتمان و تغییر مسیر از تروریسم به اتخاذ اصلاحات سیاسی و اجتماعی برای ایجاد نزدیکی با کشورهای عربی در آینده.
دولت موقت الجولانی به شدت تلاش می‌کند مشروعیت منطقه‌ای بدست آورد زیرا این امر راهی به سوی مشروعیت بین‌المللی است و این امر مستلزم ارائه تضمین‌هایی به جامعه بین‌المللی است تا این مشروعیت در سطح عربی و بین‌المللی تقویت شود.
ایکنا ـ اخیراً محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق بر احترام به خواست سوری‌ها و آرزوی یک روند سیاسی همه جانبه تأکید کرده است. به نظر شما متحدان سوریه به‌ویژه عراق چه قابلیت‌هایی دارند تا دولت سوریه بتواند برای رهایی از این شرایط سخت به آنها تکیه کند؟
عراق یک هم‌پیمان مهم برای هریک از دولت‌های گذشته، حال و آینده سوریه، در مقابله با شرایط موجود در این کشور به حساب می‌آید. عراق امکانات متعددی برای حمایت از سوریه دارد که بارزترین آنها همکاری امنیتی مشترک برای مبارزه با تروریسم در مرزها، به‌ویژه در زمان تهدید گروه تروریستی داعش است. عراق همچنین می‌تواند از طریق تبادلات تجاری و بازگرداندن خطوط اقتصادی مشترک مانند خط نفت بین دو کشور، از این کشور حمایت اقتصادی انجام دهد.
از نظر سیاسی نیز عراق نقش مهمی در تقویت نزدیکی اعراب با سوریه از طریق میانجیگری با کشورهای دیگر و استفاده از روابط منطقه‌ای و بین‌المللی خود ایفا می‌کند. همچنین حمایت عراق از اقدامات سیاسی گسترده در سوریه پس از سقوط رژیم بشار اسد، فرصت ثبات و استقرار را تقویت می‌کند و این امر سهم بسزایی در کاهش درد و رنج مردم سوریه و دولت‌های کنونی و آینده این کشور خواهد داشت.
ایکنا ـ ماهر مروان، استاندار جدید دمشق که الجولانی او را منصوب کرده است، اخیراً اظهاراتی عجیب داشته و از آمریکا خواسته است که برای ایجاد صلح بین سوریه و اسرائیل تلاش کند. تحلیل شما در این زمینه چیست؟
سؤال این است که آیا این اظهارات تغییر واقعی ایجاد می‌کند یا فقط یک مانور سیاسی است؟
اظهارات استاندار جدید دمشق، اقدامی بی‌سابقه و جنجال برانگیز بود و ممکن است بازتابی از تحولات جدید سیاسی در منطقه به‌ویژه روی کار آمدن احمد الشرع (الجولانی) در صحنه سیاسی سوریه باشد.
به نظر می‌رسد که این کار اقدامی برای تنظیم مجدد اولویت‌های منطقه‌ای و شاید تلاشی برای خروج از انزوای سیاسی و اقتصادی سوریه باشد. با این حال، این پیشنهاد، با مخالفت‌های داخلی و خارجی شدید روبه‌رو خواهد شد، زیرا صلح با اسرائیل یک موضوع حساس است.
در مورد اندیشه سوری‌ها که از ایده‌ها و ایدئولوژی حزب بعث اشباع شده است و اینکه سوری‌ها هنوز از سقوط رژیم اسد بیدار نشده‌اند، معتقدم که این پیشنهاد به زمان نیاز دارد تا اعراب و غرب این تغییر را بپذیرند.
ایکنا ـ در پایان، به عقیده شما به عنوان یک بانوی حقوقدان برجسته، حوادث سوریه به کجا خواهد انجامید؟
با سرعت گرفتن وقایع در سوریه، همه چیز به سمت مسیرهای پیچیده‌ای به پیش می‌رود که تحت تأثیر عوامل سیاسی و بین‌المللی قرار دارد. از لحاظ حقوقی، تداوم نقض قوانین و گزارش‌های نگران‌کننده از کشتارهای انتقام‌جویانه و قتل وفاداران به رژیم سابق سوریه، به‌ویژه علوی‌ها یا اعضای ارتش سابق، نقض جدی قوانین بشردوستانه بین‌المللی محسوب می‌شود که منجر به تداوم بحران آوارگی می‌شود و گزارش‌هایی از درخواست پناهندگی هزاران سوری به عراق گزارش شده است.
جنبش‌های عربی و بین‌المللی باید به دنبال ایجاد یک محیط امن برای تمام مردم سوریه باشند و تضاد منافع بین طرف‌های محلی و بین‌المللی نباید مانع دستیابی به راه‌حل سریع پس از سقوط رژیم سوریه شود. در مقابل، پاسخگویی در قبال جنایات ارتکابی گامی مهم در جهت تحقق عدالت و تضمین حقوق قربانیان است.
آینده مستلزم تعهد جمعی به یک راهکار سیاسی و دولتی فراگیر است که به حاکمیت سوریه و حقوق مردم آن، به دور از دخالت‌های خارجی، تروریسم و افراط‌گرایی، احترام بگذارد.
گفت‌وگو: اشرف بصیری
ترجمه و تنظیم: فرشته صدیقی
انتهای پیام مطالب مرتبط
