رایج‌ترین اختلالات روانی در ایران چیست؟

هر جامعه ویژگی‌های خاص خود را دارد و این ویژگی‌ها الزاما مثبت نیستند. اختلالات روانی هر جامعه هم یکی از این موارد است که عموم افراد جامعه از آن رنج می‌برند. اما بیشتر ایرانی‌ها از چه موضوعاتی رنج می‌برند و دلیل ابتلا به این بیماری‌ها چیست؟

ایرانی‌ها به چه اختلالات روانی ابتدا دارند؟

این مقاله کمک می‌کند افراد با بیماری‌های رایج روانی در جامعه ایرانی آشنا شده و برای درمان زودتر اقدام کنند. اما منظور از این نوشتار این نیست که همه مردم تحت تاثیر آسیب‌های روانی هستند، بلکه سلامت روان بسیاری در معرض خطر قرار دارد.

اختلالات اضطرابی با بیشترین تعداد مراجع در جلسات مشاوره با روانشناس

شایع‌ترین دسته اختلالات سلامت روان در ایران اختلالات اضطرابی و انواع گوناگون آن است! اگر قصد خرید مشاوره روانشناسی در این مورد را دارید بدانید که تنها نیستید و افراد زیادی در ایران از این بیماری رنج می‌برند.

اختلالات اضطراب باعث می‌شود که افراد احساس ترس و نگرانی ناراحت کننده و مکرر داشته باشند. در حالی که بسیاری از افراد ممکن است این احساسات را در طول مصاحبه شغلی یا رویداد‌های سخنرانی عمومی تجربه کنند (چون یک پاسخ طبیعی به استرس است)، افراد مبتلا به اختلالات اضطراب این احساسات را به‌طور معمول و در رویداد‌های غیر استرس‌زا تجربه می‌کنند.

حملات اضطراب می‌توانند تا شش ماه یا بیشتر به طول بیانجامند. «اضطراب» در واقع یک اصطلاح کلی است که شامل مجموعه‌ای از اختلالات خاص است، ازجمله موارد زیر:

اختلال اضطراب تعمیم‌یافته (GAD): یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی که با نگرانی بیش از حد در مورد مسائل و موقعیت‌هایی که افراد در زندگی روزمره تجربه می‌کنند، مشخص می‌شود. هر نگرانی که نسبت به واقعیت خارج از تناسب باشد، ممکن است در این دسته اختلال قرار گیرد.

اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD): شرایطی که در آن افکار یا رفتار‌های تکراری و غیرقابل کنترل وجود دارد و فرد ممکن است احساس کند که باید آنها را به‌طور مکرر تکرار کند.

اختلال هراس (Panic Disorder): کسی که به‌طور مکرر و ناگهانی دچار حملات وحشت می‌شود ممکن است به اختلال هراس مبتلا باشد. دچار شدن به یک حمله وحشت به این معنی نیست که فرد به اختلال هراس مبتلا است؛ بلکه الگوی مکرر این حملات معمولاً منجر به این تشخیص می‌شود.

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): یک وضعیت سلامت روان است که در نتیجه یک رویداد آسیب‌زا و تحریک‌کننده ایجاد می‌شود. کسانی که در نبرد‌های خشونت‌آمیز شرکت کرده‌اند یا یک رویداد وحشتناک را شاهد بوده‌اند ممکن است دچار اختلال استرس پس از سانحه شوند.

اختلال اضطراب اجتماعی: ترس و اضطراب از بودن در کنار دیگران یا احساس تماشا یا قضاوت ممکن است به عنوان اختلال اضطراب اجتماعی تشخیص داده شود. این شرایط ایجاد و حفظ روابط سالم را برای افراد تحت تاثیر دشوار می‌کند.

اختلالات خلقی

حدود یک نفر از هر ده بزرگسال به نوعی از اختلال خلقی مبتلا هستند. اگرچه تجربه نوسانات خلقی گهگاه طبیعی است، اما افراد مبتلا به اختلالات خلقی با علائم پایدارتر و شدیدتری زندگی می‌کنند که زندگی روزمره‌شان را مختل می‌کند.

بسته به نوع اختلال، افراد ممکن است دچار خلق مداوم غمگین، مضطرب یا «پوچی» شوند، احساس ناامیدی کنند، اعتماد به نفس پایین داشته باشند، احساس گناه بیش از حد داشته باشند، انرژی کمتری داشته باشند و موارد دیگر. استفاده از مشاوره و روان درمانی، دارو‌های ضد افسردگی و مراقبت از خود می‌توانند در درمان اختلالات خلقی کمک کنند. شایع‌ترین اختلالات خلقی عبارتند از:

اختلال افسردگی عمده (Major Depressive Disorder): این شرایط که گاهی به عنوان افسردگی بالینی شناخته می‌شود، با دو هفته یا بیشتر خلق پایین و از دست دادن علاقه به زندگی روزمره مشخص می‌شود. برخی از افراد در تمام طول زندگی بزرگسالی خود با این اختلال زندگی می‌کنند.

اختلال دو قطبی (Bipolar Disorder): این بیماری روانی با تغییرات غیرعادی و شدید در خلق، سطح فعالیت، انرژی و تمرکز فرد مشخص می‌شود. این شرایط قبلاً به نام افسردگی شیدایی شناخته می‌شد.

اختلال خلقی ناشی از مواد مخدر (Substance-Induced Mood Disorder): هر اختلالی خلقی که به دلیل سوء مصرف مواد مخدر یا دارو‌ها ایجاد شود، به عنوان اختلال خلقی ناشی از مواد در نظر گرفته می‌شود. ممکن است شامل افسردگی، اضطراب یا روان‌پریشی نیز شود.

بیماری‌های افسردگی

افسردگی با نوسانات معمول خلق و پاسخ‌های عاطفی کوتاه مدت به چالش‌های زندگی روزمره متفاوت است. در طول یک اپیزود افسردگی، فرد تجربه می‌کند که خلق افسرده دارد (احساس غمگینی، تحریک پذیری، پوچی) یا از دست دادن لذت یا علاقه به فعالیت‌ها را برای بیشتر روز، تقریباً هر روز، به مدت حداقل دو هفته دارد.

چندین علامت دیگر نیز وجود دارد که ممکن است شامل تمرکز ضعیف، احساس گناه بیش از حد یا خود کم بینی، ناامیدی در مورد آینده، افکار درباره مرگ یا خودکشی، اختلال در خواب، تغییر در اشتها یا وزن، و احساس خستگی یا کمبود انرژی باشد. افراد افسرده در خطر بیشتر خودکشی قرار دارند. با این حال، درمان‌های روان شناختی مؤثر وجود دارد و بسته به سن و شدت، ممکن است دارو نیز در نظر گرفته شود. متاسفانه آمار ابتلا به افسردگی در ایران زیاد است.

اختلالات روان پریشی

افراد مبتلا به اختلالات روان پریشی ممکن است نتوانند بین واقعیت و خیال تفاوت قائل شوند. این گروه از اختلالات روانی، درک فرد از واقعیت را تغییر می‌دهد. دانشمندان معتقدند که برخی از ویروس‌ها، مشکلات در عملکرد مدار‌های خاص مغز، استرس یا تروما شدید و برخی از اشکال سوء مصرف مواد ممکن است در ایجاد اختلالات روان پریشی نقش داشته باشند. شایع‌ترین اختلالات روان پریشی عبارتند از:

اسکیزوفرنی (Schizophrenia): این اختلال روانی جدی باعث می‌شود که افراد واقعیت را به‌صورت غیرعادی تجربه کنند. آنها ممکن است دچار هذیان، توهم یا اختلال در تفکر و رفتار شوند.

اختلال شیزوافکتیو (Schizoaffective Disorder): نوعی ترکیب بین اختلال روان پریشی و اختلال خلقی است. اختلال شیزوافکتیو باعث می‌شود که افراد هم علائم روان پریشی مانند توهم و هم علائم خلقی مانند افسردگی یا اضطراب را تجربه کنند.

اختلال هذیانی (Delusional Disorder): این اختلال با «باور ثابت کاذب بر اساس تفسیر نادرست از واقعیت خارجی، علیرغم وجود شواهد بر خلاف آن» مشخص می‌شود، طبق موسسه ملی بهداشت. افراد مبتلا به اختلال هذیانی نمی‌دانند که واقعیت را تجربه نمی‌کنند.

زوال عقل

اگرچه اغلب تصور می‌شود که دیوانگی یک اختلال واحد است، اما این اصطلاح پوشش‌دهنده طیف گسترده‌ای از شرایط روانی خاص است. افراد مبتلا به اختلالات مرتبط با زوال عقل ممکن است دچار کاهش توانایی‌های شناختی شوند که اغلب به اندازه‌ای شدید است که زندگی روزمره و عملکرد مستقل را مختل می‌کند.

اگرچه این دسته شامل بسیاری از شرایط است، اما بیماری آلزایمر حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد از موارد زوال عقل را شامل می‌شود.

اختلالات خوردن

اختلالات خوردن، مانند بی اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی، شامل رفتار‌های غیرعادی غذایی و وسواس در مورد غذا به همراه نگرانی‌های برجسته در مورد وزن و شکل بدن هستند.

علائم یا رفتار‌های این اختلالات منجر به خطر یا آسیب جدی به سلامت، ناراحتی قابل توجه، یا اختلال در عملکرد می‌شوند. بی اشتهایی عصبی اغلب در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود و با مرگ زودرس ناشی از عوارض پزشکی یا خودکشی مرتبط است.

افراد مبتلا به پرخوری عصبی در معرض خطر قابل توجهی برای سوء مصرف مواد، خودکشی و عوارض بهداشتی قرار دارند. گزینه‌های درمانی مؤثری هم وجود دارد. از جمله درمان مبتنی بر خانواده و روان درمانی شناختی.

چه عواملی باعث ایجاد اختلالات روانی می‌شود؟

هیچ عاملی به طور انفرادی باعث ایجاد بیماری‌های روانی در ایرانی‌ها و مردم دیگر کشور‌ها نمی‌شود. عوامل متعددی می‌توانند به خطر ابتلا به بیماری‌های روانی کمک کنند، مانند:

ژن‌ها و سابقه خانوادگی شما: سابقه خانوادگی و ژنتیک می‌توانند در ایجاد اختلالات روانی نقش داشته باشند. اگر اعضای خانواده شما به اختلالات روانی مبتلا باشند، احتمال ابتلا به این اختلالات در شما بیشتر است. اما ژنتیک هم صد در صد تاثیرگذار نیست.

تجربیات زندگی شما، مانند استرس یا سابقه سوء استفاده: این تجربیات، به‌ویژه اگر در دوران کودکی رخ دهند، می‌توانند بر سلامت روان تأثیر بگذارند.

عوامل بیولوژیکی مانند عدم تعادل شیمیایی در مغز: عدم تعادل مواد شیمیایی مغز، مانند سروتونین و دوپامین، می‌تواند در بروز اختلالات روانی مؤثر باشد

آسیب مغزی ناشی از ضربه (TBI): آسیب‌های مغزی می‌توانند به اختلالات روانی منجر شوند

مواجه شدن با ویروس‌ها، مواد سمی یا سایر مواد قبل از تولد: قرار گرفتن در معرض مواد مضر یا ویروس‌ها قبل از تولد، مانند الکل و مواد مخدر، می‌تواند بر سلامت روان تأثیر بگذارد

استفاده از الکل یا مواد مخدر: مصرف الکل یا مواد مخدر می‌تواند به اختلالات روانی منجر شود

داشتن یک بیماری جدی مانند سرطان: چنین بیماری می‌تواند بر سلامت روان تأثیر بگذارد و به ایجاد اختلالات روانی کمک کند.

داشتن دوستان کم و احساس تنهایی یا انزوا

اختلالات روانی ناشی از نقص‌های شخصیتی نیستند. آن‌ها هیچ ربطی به تنبلی یا ضعیف بودن ندارند. استفاده از خدمات درمانی مانند مشاوره با روانشناس کمک می‌کند سطح سلامت روان جامعه بالا رفته و مشکلات مرتبط با آنها هم مرتفع شوند. خوشبخانه تمایل ایرانی‌ها به خدمات مشاوره با روانشناس هر روز در حال افزایش است.

*انتهای رپورتاژ آگهی