مبلغان به زمان عالم و به مخاطب‌شناسی مسلط باشند

حجت‌الاسلام محمدحسین فلاح‌زاده، عضو هیئت استفتائات دفتر مقام معظم رهبری در گفت‌وگو با ایکنا، در پاسخ به این سؤال که رسانه‌ها از فرصت ماه رمضان چگونه می‌توانند برای آشنا کردن بیشتر مردم با مفاهیم عالی قرآنی استفاده کنند؟ گفت: ائمه‌(ع) فرموده‌اند: «العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس؛ یعنی کسی که به زمان خود آگاه باشد، دچار اشتباه نمی‌شود». اگر بخواهیم در راستای تبلیغ دین و معارف دینی و قرآنی موفق باشیم و راه اشتباه نرویم، باید زمانه‌ای را که در آن زندگی می‌کنیم، به خوبی بشناسیم و مخاطبان خود را درک کنیم. 

وی دومین مسئله بعد از شناخت زمانه را شناخت مخاطب عنوان کرد و گفت: یکی از اصول مهم تبلیغ، مخاطب‌شناسی و به این معنا است که اولاً، باید بدانیم مخاطب ما چه نیازی دارد و نیازهای زمانه را اولویت‌بندی کنیم. دوم باید قدرت فهم او را در نظر بگیریم. گاهی ما حوزویان نیاز را فهمیده‌ایم اما از اصطلاحات و لغاتی استفاده می‌کنیم که در دایره‌ فهم مخاطب نیست. بنابراین، باید به زبان ساده و قابل درک برای مخاطب صحبت کنیم. 

حجت‌الاسلام فلاح‌زاده سومین مسئله مهم را مدیریت زمان عنوان و تأکید کرد: مدیریت زمان بسیار مهم است. گاهی ممکن است یک بحث مفصل 20 دقیقه‌ای را اگر در چهار برنامه پنج دقیقه‌ای ارائه کنیم، از ارائه یک برنامه بلند مؤثرتر است. گاهی فرصت‌های طلایی برای ما پیش می‌آید مثل اینکه گفته شود یک برنامه قبل یا بعد از اخبار پخش می‌شود که طی سه دقیقه مبلغ دینی باید بتواند پیام مد نظر خود را برساند. 

وی استفاده از زیبایی‌های هنری را از مقوله‌های مهمی دانست که مبلغان دینی باید به آن توجه کنند و گفت: باید هنر را در خدمت دین بگیریم، نه اینکه با هنر مخالفت کنیم. هنر می‌تواند جاذبه‌های زیادی برای تبلیغ دین ایجاد کند. ما باید از این جاذبه‌ها بهره ببریم تا پیام دینی را به بهترین شکل منتقل کنیم.

این مبلغ دینی خاطر نشان کرد: اما باید توجه کنیم که اولویت ما در تبلیغ، قشر نوجوان و جوان است. کسی که سنش بالا رفته، زیربنای فکری‌اش ساخته شده و تغییر در تفکر و اعتقاد او کار سخت‌ و دشواری است. امیرالمؤمنین علی(ع) فرموده‌اند: «قلب الحدث کالأرض الخالیة؛ ما ألقیته فیها من شیء قبلته؛ یعنی دل نوجوان مانند زمین خالی و مستعد است، هر بذری که در آن بکاری، می‌پذیرد». اگر بذر ایمان، تقوا، فضیلت، انسانیت و اخلاق در آن بکاریم، همان رشد خواهد کرد. بنابراین، وظیفه‌ ما این است که این زمین مستعد را دریابیم و از آن بهره ببریم.

وی ادامه داد: در حدیث دیگری آمده است؛ «من أحیی أرضاً میتةً فهی له؛ یعنی هر کس زمین مرده‌ای را احیا کند، مالک آن می‌شود». این مالکیت به معنای در اختیار گرفتن قلب نوجوان و جوان است. اگر ما قشر کودک، نوجوان و جوانمان را دریابیم این زمین مستعد را با بذر اخلاق، ایمان، فضیلت و انسانیت پر کنیم، این زمین مال ما می‌شود؛ یعنی در خدمت معارف دینی، خوبی‌ها، زیبایی‌ها و اخلاق قرار می‌گیرد.

حجت‌الاسلام فلاح‌زاده تصریح کرد: قرآن، پیامبران و اهل بیت(ع) راه تبلیغ دین را به خوبی به ما نشان داده‌‌اند و این ما هستیم که غفلت کرده‌ایم ائمه(ع) در روش تبلیغی خود تأکید کرده‌اند: «لَا تَقُلْ مَا لَا تَعْلَمُ، بَلْ لَا تَقُلْ كُلَّ مَا تَعْلَمُ؛ چيزى را كه نمى دانى مگوى، حتى بسيارى از چيزهايى را، كه مى‌دانى، بر زبان مياور»(حکمت 382 نهج البلاغه) یعنی هر چه می‌دانی را نگو، بلکه عالمانه حرف بزن، نیاز مخاطب، قدرت فهم او و شرایط زندگی‌اش را در نظر بگیر و مطالب را گزینش‌شده و مناسب به او منتقل کن.

وی خطاب به خبرنگاران حوزه دین گفت: تکیه شما در ابتدا باید بر تعالیم قرآنی باشد. ثانیا اصولی که گفته شد را رعایت کنید و سوم اینکه به اخلاق رسانه‌ای پایبند باشید و تکیه شما هم بر خدا باشد. اگر کارمان را برای خدا انجام دهیم، خداوند کمکمان می‌کند و راه را برایمان هموار می‌سازد و بدانید که هیچ کاری در نزد خدا پنهان نیست و هیچ کاری نیست که برای خدا انجام شود و ارج و قرب آن از بین برود.