فهم از مسئله مسئولیت اجتماعی در جامعه تقلیل یافته است

به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی سازمان جهاد دانشگاهی تهران، ابوتراب طالبی، عضو کمیته علمی نخستین همایش ملی «تجارب مسئولیت اجتماعی در ایران» در دومین جلسه شورای سیاستگذاری همایش در سالن شهید سلیمانی دانشگاه تهران اظهار کرد: گاهی تصور می‌شود مسئولیت اجتماعی شرکتی به‌معنای تغییر چهره است، یعنی کاری که به ضرر و زیان منجر می‌شود و برای بازنمایی آن می‌کوشیم بخشی از درآمد حاصل از آن فعالیت را صرف درست کردن چهره تخریب شده آن کنیم. درحالی که هیچکدام از این موارد مسئولیت اجتماعی شرکتی نیست. 

وی با ابراز نگرانی از اینکه فهم جامعه از مسئله مسئولیت اجتماعی در جامعه تقلیل یافته و گاهی مسئولیت اجتماعی را ابزاری برای پیشبرد سیاست‌ها می‌دانند، ادامه داد: هم‌اکنون به مسئولیت اجتماعی در بهترین شرایط جبران خسارت یا جبران عاطفی یک شرکت به محیط زیست و یا اهالی محل مجاور احداث شرکت نگاه می‌شود. یکی از آثار پرداختن به موضوع مسئولیت اجتماعی کمک به رفع فقر و محرومیت‌زدایی است.

در ادامه این نشست، جمال رحیمیان، رئیس سازمان جهاد دانشگاهی تهران با بیان اینکه مسئولیت اجتماعی در جامعه امروز بر تقویت توسعه اجتماعی متوازن موثر است، گفت: امیدوارم برگزاری نخستین همایش ملی «تجارب مسئولیت اجتماعی در ایران» توسط جهاد دانشگاهی بتواند در اشتراک و تبادل دانش و تجارب مسئولیت اجتماعی در سطح جامعه موثر باشد و روز به روز بر عزم ما برای ادامه این مسیر و پرداختن علمی و عملی مسئولیت اجتماعی افزوده می‌شود.

غلامرضا غفاری، دبیر علمی نخستین همایش ملی تجارب مسئولیت اجتماعی هم با اشاره به مشارکت خوب دستگاه‌ها و صاحب‌نظران حوزه مسئولیت اجتماعی در قالب پیش‌نشست‌ها گفت: در این پیش‌نشست‌ها مسائل و مطالبی بیان شدند که بر غنای همایش می‌افزاید. 

این استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران با اشاره به طرح مباحث نظری و شناختی مربوط به مسئولیت اجتماعی شرکتی چه به‌لحاظ تجارب و چه به‌لحاظ دغدغه‌هایی که مجموعه‌هایی نسبت به این بحث و حوزه دارند، افزود: همه موارد، دغدغه‌ها و حساسیت‌ها محور‌های همایش هستند که نشان می‌دهد این دغدغه‌ها مورد توجه قرار گرفته است. 

قادر آشنا، مشاور وزیر و دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور نیز با بیان اینکه تاکنون بحث‌های نهایی و عمیقی درباره مسئولیت اجتماعی انجام شده است، گفت: همه سازمان‌ها و نهاد‌های عمومی در حوزه اجتماعی مسئولیتی دارند. این مسئولیت از واحد‌های امنیتی تا نهاد‌های فرهنگی، دانشگاهی و علمی در کنار بخش خصوصی همه را دربر می‌گیرد. 

عضو شورای سیاست‌گذاری همایش مسئولیت اجتماعی با بیان اینکه در این مسیر همه نهاد‌های دولتی باید کمک کنند، تصریح کرد: باید توقعات و انتظارات از یک کار علمی دانشگاهی مشخص شود، جهاد دانشگاهی یک نهاد علمی پژوهش‌محور است که مسئولیت برگزاری این همایش را بر عهده دارد. باید این رویداد، خروجی لازم را داشته باشد و بتواند مسئله‌ای را از جامعه رفع کند. اگر تجربه موفقی در دنیا و ایران وجود دارد بازگو شود به‌عنوان‌مثال این تعداد شغل ایجاد و این تعداد بزه اجتماعی کاهش یافته است و یا با فعالیت‌هایی، نشاط اجتماعی ایجاد شده است. 

وی با بیان اینکه در این مسیر همه نهاد‌های دولتی باید کمک کنند، تصریح کرد: باید توقعات و انتظارات از یک کار علمی دانشگاهی مشخص شود، جهاد دانشگاهی یک نهاد علمی پژوهش‌محور است که مسئولیت برگزاری این همایش را برعهده دارد و باید این رویداد، خروجی لازم را داشته باشد و بتواند مسئله‌ای را از جامعه رفع کند.

دبیر شورای فرهنگ عمومی در ادامه به اولویت‌های شورای فرهنگ عمومی اشاره و بیان کرد: در یک مطالعه در شورای فرهنگ عمومی از یک صد مسئله به سه مسئله مهم رسیدیم که باید در اولویت کاری خود قرار دهیم و برای آن چاره‌ای اندیشیده شود. این سه اولویت سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی، دینداری و فرهنگ شهروندی است و مسئولیت‌پذیری یکی از مهم‌ترین مولفه‌های فرهنگ شهروندی است.

آشنا ادامه داد: مسئولیت اجتماعی و فرهنگ عمومی دو مفهوم هستند که به‌شدت با هم در ارتباط بوده و می‌توانند تأثیر متقابلی بر یکدیگر داشته باشند. یک فرهنگ عمومی قوی و مسئولیت‌پذیر می‌تواند به افزایش تعهدات اجتماعی افراد، شرکت‌ها و سازمان‌ها منجر شود، و در مقابل، اجرای مسئولیت‌های اجتماعی توسط شرکت‌ها و سازمان‌ها می‌تواند به بهبود فرهنگ عمومی و ارتقاء ارزش‌های اجتماعی کمک کند.

مسئولیت اجتماعیبه رخداد اجتماعی تبدیل شود

روح‌الله نصرتی، معاون فرهنگی اجتماعی دانشگاه تهران با ارائه پیشنهادی تبدیل این رویداد به یک رویداد فرهنگی اجتماعی و با دیدی فراتر از برگزاری یک همایش علمی را خواستار شد و گفت: حوزه مسئولیت اجتماعی را باید به یک رخ‌داد اجتماعی تبدیل کنیم.

این عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با بیان اینکه دانشگاه تهران در حوزه معاونت فرهنگی و اجتماعی با همکاری کانون‌ها و انجمن‌های علمی می‌تواند شماری از دانشجویان علاقه‌مند انجام این قبیل فعالیت‌ها را در امور اجرایی دخالت دهد، افزود: بدین‌ترتیب این رویداد برای بدنه دانشجویی دانشگاه تهران جذاب‌تر می‌شود که در حوزه ترویج فرهنگسازی و گفتمان‌سازی کمک‌کننده است.

وی ادامه داد: در کنار آن می‌توان دو رویداد نمادین هم انجام داد؛ به‌عنوان مثال در راستای مسئولیت اجتماعی همه کارکنان آن روز را بدون خودرو بر سر کار حاضر شوند و با همکاری کانون‌ها بحث نظارت و تمیز کردن فضای دانشگاه را در برنامه کاری قرار دهیم. همچنین از ظرفیت و وجود اساتید دانشگاه در راستای ترویج مباحث فرهنگی و اجتماعی محیط زیست استفاده کرد.

نصرتی با اشاره به وجود تجربه در ارتباط دانشگاه با صنعت گفت: ایرادی که در این‌باره به دانشگاه و صنعت وارد است، این است که دیدار دانشگاه و صنعت انجام می‌شود، اما پس از مدتی همه چیز به فراموشی سپرده می‌شود باید مکانیزم‌ها و سازوکار‌های تداوم ارتباط دانشگاه و صنعت را بشناسیم که چطور صنعت را با دانشگاه همراه کرد. بدنه دانشجویی باید با حوزه صنعت آشنا و ذیل مسئولیت اجتماعی موقعیت ارتباط دانشگاه و صنعت حفظ شود؛ و این رویداد فرصت مناسبی است که بدنه دانشجو با صنعت همراه شود.

مطالبه مشترک بخش خصوصی و بنگاه‌های اقتصادی

در ادامه نشست، خارستانی، مشاور کمیسیون مسئولیت اجتماعی اتاق ایران گفت: در رابطه با مطالبه مشترک بخش خصوصی و بنگاه‌های اقتصادی در حوزه مسئولیت اجتماعی شرکتی با اکوسیستمی مواجه هستیم که بنگاه‌های اقتصادی یکی از بازیگران آن است. سایر فعالان هم باید نقش مؤثری داشته باشند، نسبت به جایگاهی که دارند باید هم مسئولیت‌پذیر و هم پاسخگو باشند. از آن‌سو نگاهی به سمت دولت وجود دارد. ما هم‌اکنون دولت را به‌عنوان مسئول اصلی توسعه و رفاه همه شهروندان و هم‌وطنان می‌دانیم.

وی افزود: پیش از مطرح‌شدن مسئولیت اجتماعی شرکتی همه می‌دانستند که صنایع برای محیط اطرافشان از جمله محیط‌زیست و جوامع محلی آسیب‌رسان هستند و این دریافت‌ها برای آن است که دولت و حکمران بتواند توازنی بین توسعه اقتصادی و رفاه عمومی ایجاد کند.

مشاور کمیسیون مسئولیت اجتماعی اتاق ایران خاطرلنشان کرد: آن چیزی که فصل مشترک بین توسعه اقتصادی و اجتماعی است پرداختی‌هاست که بنگاه‌های اقتصادی دارند بر اساس تعاریف قانونی این پرداختی‌ها باید تخصیص مشخصی به حوزه‌های آموزشی، بهداشت و درمان، حفاظت از محیط‌زیست و مسائل توسعه و عمران محلی داشته باشند

وی در ادامه توضیح داد: پیش از مطرح شدن مسئولیت اجتماعی شرکتی همه می‌دانستند که صنایع برای محیط اطرافشان از جمله محیط زیست و جوامع محلی آسیب‌رسان هستند و این دریافت‌ها برای آن است که دولت و حکمران بتواند توازنی بین توسعه اقتصادی و رفاه عمومی ایجاد کند.

مشاور کمیسیون مسئولیت اجتماعی اتاق ایران افزود: نمونه‌های موفقی که در بررسی‌ها در اتاق بازرگانی وجود دارد عمده نمود‌ها از مسئولیت اجتماعی شرکت‌های بزرگ و هلدینگ است در صورتی‌که شرکت‌های خرد و متوسط هم متناسب با مقیاس و میزان تأثیرگذاری‌شان اقدامات خوبی را انجام داده‌اند ما در این حوزه پیشقدم می‌شویم و حاضر به برگزاری یک پنل اختصاصی برای کسب و کار‌های خرد و متوسط هستیم.

لزوم بازنگری سیاست‌های مسئولیت اجتماعی شرکتی 

موسی عنبری، عضو کمیته علمی نخستین همایش ملی تجارب مسئولیت اجتماعی ایران هم با اشاره به ارتباط با برخی پارک‌های علم و فن‌آوری و ارتباط با صنعت گفت: این پارک‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان با مسائل و مشکلاتی روبه‌رو هستند که می‌توانند در همایش بیان کنند.

وی افزود: نیازمند بازنگری در سیاست‌های مسئولیت اجتماعی شرکتی هستیم در عین حال که تجارب دیگر کشور‌ها را مرور و بازگو می‌کنیم.

عنبری در ادامه ضمن پیشنهاد برای دعوت از پارک‌های علم و فن‌آوری در همایش و نمایشگاه در ادامه گفت: مسئولیت اجتماعی یک خواسته یکطرفه نیست، حوزه فرهنگی و اجتماعی نیز باید به حوزه صنعت متعهد باشد. اگر این احترام متقابل در ذهن وجود داشته باشد فهمشان از مسئولیت اجتماعی دقیق خواهد بود.

آگاهی جامعه نسبت به مسئولیت اجتماعی

شیخی، کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی هم با بیان اینکه در این همایش‌ها و نشست‌ها دو فایده مهم مترتب می‌شود، گفت: نخستین فایده آن آگاهی‌بخشی است، اینکه جامعه بداند باید در مسئولیت اجتماعی شرکتی نقش داشته باشند. در جهان بسیاری از شرکت‌ها به علت ترس از مصرف‌کننده به سراغ مسئولیت اجتماعی شرکتی می‌روند و در بسیاری از اخبار شنیده می‌شود به علت کنش اقتصادی، سیاسی و زیست‌محیطی آن شرکت تحریم شده است.

وی نکته دوم را ادبیات‌سازی دانست و افزود: در این همایش به کار‌های ترجمه‌ای توجه ویژه‌ای شده است در متون ترجمه‌ای در حوزه سیاست‌گذاری همگی بر توجه به شرایط کشور تأکید داشته‌اند در هیچ کشوری نظیر ایران تا این حد تنوع شرکت از دولتی شبه‌دولتی، نیمه‌دولتی، عمومی تا غیردولتی خصوصی و ... وجود ندارد ما باید ادبیاتی ناظر به مسائل کشور خود داشته باشیم و برای سخنرانی از اساتید حوزه علوم اجتماعی مقاله سفارش دهیم.

شیخی با بیان اینکه این دبیرخانه چیزی در حوزه CSR کم دارد، افزود: آن‌هم محل و جایی دانشگاهی که به صنایع استاندارد یا برند سبز بدهد. در بسیاری از کشور‌ها انجمن‌های علمی با پشتوانه اجتماعی به صنایع رتبه و برند خاصی می‌دهند.

در این جلسه نماینده گروه صنعتی انتخاب گزارشی از فعالیت‌ها و برنامه‌های مسئولیت اجتماعی گروه شامل مرکز ملی مبارزه با سرطان مکسا، مجموعه خیریه آلاء، مدرسه استعدایابی فوتبال و برخی فعالیت‌های بین‌المللی در پرورش استعداد‌های نوجوانان کشور ارائه دادند.

در ادامه جلسه، نمایندگان حوزه مسئولیت اجتماعی وزارت نفت، وزارت صمت و دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد و همچنین عضو هیئت مدیره بانک توسعه تعاون ایران نیز ضمن پرداختن به ابعاد مختلف موضوع مسئولیت اجتماعی، اهمیت آن در توسعه پایدار و چالش‌های فعالیت‌های مسئولیت اجتماعی در اجرا، بر حمایت از اجرای هر چه بهتر همایش تأکید کردند. 

نخستین همایش ملی «تجارب مسئولیت اجتماعی ایران» 29 و 30 اردیبهشت 1404 توسط گروه جامعه‌شناسی پژوهشکده مطالعات توسعه جهاد دانشگاهی با مشارکت شماری از وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی و بخش خصوصی در دانشگاه تهران برگزار می‌شود.