در نشست «حوزه‌های علمیه، مدارج و مدارک حوزوی» مطرح شد؛
پیام رهبری به معنای ارائه مدارک دانشگاهی به حوزویان نیست
در نشست «حوزه‌های علمیه، مدارج و مدارک حوزوی» مطرح شد: فرمایش رهبر معظم انقلاب در پیام به صدسالگی حوزه به معنای چراغ سبز برای ارائه عین مدارک دانشگاهی به حوزویان نیست.
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی، استاد حوزه علمیه خراسان و حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی دُری، قائم‌مقام پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر در نشست «حوزه‌های علمیه، مدارج و مدارک حوزوی» به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.
حجت‌الاسلام والمسلمین الهی خراسانی با بیان اینکه تاریخ صدور مدارک حوزه علمیه به نجف بر می‌گردد، گفت: این کار از سوی آیت‌الله مرحوم مظفر و مرحوم سیدمرتضی عسگری در کربلا و نجف شروع شد؛ یکی دانشکده اصول الدین و دیگری دانشکده فقه را تأسیس کرد؛ هر دو با هماهنگی با نظام آموزشی عراق مدرارج رسمی تا لیسانس را اعطا می‌کردند که عمر مرحوم مظفر کفاف نداد تا ایشان مدرک لیسانس بدهند و علامه عسگری هم چون از عراق بیرون رفتند، وارد ایران شدند و امروزه در دانشکده اصول دین در قم تا دکتری مدرک می‌دهند.
وی افزود: فارغ‌التحصیلان این دو دانشکده مدت‌ها قبل از انقلاب به ایران آمدند از جمله نوه آیت‌الله میلانی، مرجع بزرگ شیعه و محبوب علامه طباطبایی؛ این‌ها نظام تحصیلی مقطع‌بندی به همراه سرفصل‌ها را به ایران آوردند و مرحوم مظفر اصول فقه و منطق خود را منظم کرد و به صورت متن درسی تدریس شد.
الهی خراسانی با بیان اینکه کسانی چون عبدالهادی فضلی و سیدفاضل میلانی و ... وارد آکسفورد و دانشگاه‌های دیگر غربی شدند و مدارک دکتری گرفتند، همچنین سیدمحمد بحرالعلوم، افزود: آیت‌الله میلانی صندلی را هم برای اولین بار در حوزه وضع کرد.
الهی خراسانی ادامه داد: اولین قدم برای صدور مدارک علمی، مقطع‌بندی بود؛ آیت‌الله میلانی نام موقتی در این باره انتخاب کردند و این اسامی در اولین مدارک حوزه به کار رفت؛ سطوح اولی، ثانی و ثالثه سطوح سه‌گانه ایشان بود و جامعه مدرسین هم با اخذ از همین نظر سطوح یک تا چهار را ایجاد کرد؛ آیت‌الله میلانی از سطح سه به بعد را آغاز درس خارج می‌دانست ولی جامعه مدرسین آن را حتی به سطح دو رسانده است و امروز شاهد این وضع هستیم.
استاد حوزه با بیان اینکه ابتدا این مدارک به صورت معادل اعطا شد و محل صدور آن هم عمدتاً دانشگاه‌ها بودند که ارزش مدرکی نداشت ولی برای استخدام طلاب مفید بود، اظهار کرد: با نامه‌ای که بنده به رهبر انقلاب نوشتم و در جلسه‌ای با ایشان از سوی آقای پارسانیا، مطالب بنده بیان شد و ایشان فرمودند که خود حوزه مدرک بدهد زیرا معنا نداشت که یک دانشگاه برای حوزه مدرک بدهد.
تبعیض در میزان دروس دانشگاهی و حوزوی
الهی خراسانی اضافه کرد: نیاز اولیه مدرک برای کمک حوزه به برخی نهادها و استخدام طلاب در این نهادها بود ولی بعداً نیاز به رقابت با دانشگاه هم ایجاد شد. با توجه به حجم غیر متعارف دروس حوزوی الان این موضوع به نمادی از تبعیض تبدیل شده است زیرا الان یک فرد دانشگاهی با گذراندن واحدهای بسیار کمتر می‌تواند به دکتری برسد.
استاد حوزه علمیه گفت: مدارک علمی بازتولید فرهنگ حوزه برای درون و بیرون خود است و سیگنال برای بازار کار و مجموعه‌های بین‌المللی است؛ رهبری هیچ‌گاه پذیرش مدارک دانشگاهی را مورد تأیید قرار ندادند و با صراحت در سخنرانی‌های خود گفتند که به هیچ وجه درست نیست مدارک حوزه با مدارک دانشگاهی مخلوط شود و تصریح کردند که حوزه خودش باید نام برای مدارکش بگذارد.
وی با بیان اینکه رهبری بر احیای اجازات تأکید فرمودند همچنین اعطای مدارک معتبر و مستقل، افزود: در پیام به صدسالگی فرمودند که سفارش من آن است مدرک را خود حوزه و نه مرکزی بیرون از آن به طلاب بدهد که حتی مجلس خبرگان رهبری را هم شامل می‌شود؛ ایشان فرمودند سطح یک، دو، سه و چهار مفهوم نیست و مدارکی بدهید که در دنیا آن را بفهمند مثلا کارشناسی و کارشناسی ارشد و ...؛ یعنی عناوین جذاب و قابل فهم برای بیرون بدهید.
الهی خراسانی با بیان اینکه اسامی جامع و فاضل و دانش‌ورزی و دانش‌کاوی و ... از جمله این عناوین برای مدارک می‌تواند باشد، افزود: اصلاح مدارک تابع اصلاح مقاطع است، نمی‌شود سطح دو تخصصی داشته باشیم و تخصص از سطح چهار شروع شود، همچنین نمی‌شود دانشگاه‌های حوزوی در رشته‌های سنتی حوزه هم مدرک بدهند. پس فرمایش اخیر آقا به معنای چراغ سبز برای ارائه عین مدارک دانشگاهی نیست.
استاد حوزه گفت: حوزه هنوز نمی‌داند هویت حوزوی خود را چگونه بشناساند لذا فقه را به حقوق و شریعت و کلام را به الهیات و ... ترجمه نادرست می‌کنند و ما شاهد اغتشاش مفهومی زیادی در درون حوزه هستیم و باید از تجارب خوب دانشگاه‌های حوزوی هم استفاده کنیم.
بررسی اعطای مدرک در شورای عالی حوزه
در ادامه حجت‌الاسلام و المسلمین مصطفی دری، قائم مقام پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، گفت: شورای عالی حوزه در چند دوره اخیر که دبیران مختلفی داشته، تلاش‌هایی برای ساماندهی مدارک حوزوی داشته است که بنده هم در برخی جلسات توفیق حضور داشتم؛ بعد از پیام مقام معظم رهبری به همایش صدسالگی بازتأسیس، مجدداً این بحث در دستور کار شورای عالی قرار گرفته و دو جلسه هم برگزار شده است.
دری بیان کرد: پژوهش‌های مختلفی در پژوهشکده مطالعات راهبردی حوزه و روحانیت و شورای عالی حوزه هم انجام شده است، افزود: تعداد واحدهای مورد نیاز طلبه برای اخذ دکتری مورد بحث قرار گرفت زیرا گاهی بیش از هزار واحد باید طی شود در حالی که این چند برابر واحدهای یک دانشجوست.
وی با بیان اینکه این وضعیت که مدارک به چهار سطح تقسم شود، اصلاً خوب نیست، افزود: الان نمی‌دانیم به کسی که سطح یک را خوانده است، چه عنوانی بدهیم، در حالی که در دانشگاه از لیسانس و فوق لیسانس و ... استفاده می‌شود.
دری اظهار کرد: بنده در بیش از 10 بند پیشنهاداتی مطرح کرده‌ام؛ معتقدم ما کارکرد مدرک حوزه را باید مشخص کنیم؛ آیا این مدارک حکایت از سطح دانشی طلبه می‌کند تا بتواند به بیرون از حوزه ارائه دهد یا اینکه مدرکی درون حوزوی است؛ خلط بین این دو مشکلاتی را ایجاد کرده است؛ برای گواهی برون‌حوزوی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، سطوح چهارگانه را وضع کرده است و این شورا اصرار دارد که در مسائل درون حوزه دخالت نکند زیرا نهاد بالادستی حوزه هم نیست.
جایگاه عنوان آیت‌الله
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه یکسری عناوین ارزشی داخل حوزه مانند اجتهاد را داریم که به غلط سطح چهار نامیده می‌شود، ادامه داد: چه دلیلی دارد که ما عناوین حوزوی مانند آیت‌الله و ... را به همین مدارک چهارگانه محدود کنیم؛ آیت‌الله یعنی کسی که مردم می‌توانند از او تقلید کنند در حالی که آیا دارنده سطح چهار فلسفه را می‌توان آیت‌الله نامید؟ بنابراین باید بین این دو نوع مدرک تفاوت قائل شویم.
قائم مقام پژوهشگاه فقه معاصر اضافه کرد: تفسیر الهی را از فرمایش رهبری درست می‌دانم زیرا ایشان از دوره ریاست جمهوری تاکنون بر اعطای مدرک از سوی حوزه با عناوین خودشان تأکید فرمودند و در پیام آنچه آمده است، مدارک دانشگاهی نیست. اینکه گفته شد اصلاح مدرک تابع اصلاح مقاطع است باز سخن کاملاً درستی است و شورای عالی هم بازنگری در مقاطع را پذیرفته است.
دری بیان کرد: در مورد تفاوت ساعات درسی حوزه و دانشگاه برای اخذ مدرک باید گفت که از 277 درصد تا 77 درصد از سطح یک تا سطح چهار نسبت به مدارک دانشگاهی بیشتر واحد و ساعت درسی می‌گذرانند؛ همچنین طلاب سفیران هدایت با 216 واحد سطح دو می‌گیرند، در حالی که طلاب خواهر با 192 واحد و حوزه برادران با گذراندن 396 واحد می‌توانند سطح دو بگیرند.
مطالب مرتبط
