در شرایطی که کشور ما با تجاوز رژیم صهیونیستی روبهرو است، اهمیت وحدت ملی و همگرایی بیش از پیش احساس میشود.
شکرخدا گودرزی، یکی از شاخصترین چهرههای تئاتر است که در زمینه تئاتر ملی شناخته شده است. او پژوهشگر نمایش ملی، بازیگر شناخته شده سینما و تلویزیون است، وی در گفتوگوی خود با ایکنا به این نکته اشاره میکند که در لحظات حساس تاریخی، اختلافات داخلی نباید مانع از ایستادگی و دفاع ملت در برابر تهدیدات خارجی شود؛ چراکه هرگونه تهاجم به وطن واکنشی متحدانه را میطلبد و این واکنشها باید فراتر از منافع فردی و گروهی قرار گیرد.
گودرزی همچنین تأکید دارد که مسائل داخلی و مشکلات اقتصادی و اجتماعی، گرچه جدی و قابل توجه هستند، اما نمیتوانند در مواجهه با حملات خارجی اولویت نخست را بگیرند. تجربه تاریخی ایران نشان داده است که ملت ما همواره در دفاع از خاک و هویت ملی خود مصمم بوده و در دویست سال اخیر هیچگاه آغازگر هیچ جنگی نبوده است اما همواره پاسخی شایسته به تهدیدات داده است. گودرزی باور دارد که امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند فعالسازی ظرفیتهای دیپلماتیک و حقوقی کشور، همچنین بهرهگیری از توان سازمانهای مردمنهاد و انجمنهای حقوقی هستیم تا حقانیت ایران در محافل بینالمللی به درستی نمایان شود.
در ادامه این گفتوگو، شکرخدا گودرزی، بازیگر سینما و تلویزیون به تفصیل درباره این موضوعات مهم سخن گفته و دیدگاههای خود را با ایکنا در میان گذاشته است.
ایکنا - با توجه به وضعیت کنونی منطقه و تهدیداتی که از سوی رژیم صهیونیستی متوجه کشور ماست، نظر شما درباره واکنش مردم ایران و روحیه ملی که این روزها دیده میشود چیست؟
در ابتدا باید بگویم که مردم ایران بار دیگر نشان دادند وقتی پای وطن به میان میآید، حب وطن بر هر اختلاف نظری غلبه میکند. همانند دوران دفاع مقدس، اکنون نیز همه گروهها و اقشار مختلف جامعه با هر گرایش و تفکری، پشت کشورشان ایستادهاند و این تجاوز آشکار را محکوم کرده و برای دفاع از میهنشان آمادهاند. تاریخ نشان داده در شرایط خاص اختلافات داخلی رنگ میبازد و همه با یک هدف واحد برای دفاع از کیان کشور به میدان میآیند.
ایکنا - با این حال برخی معتقدند که اختلافات داخلی کشور و مشکلات درونزا میتواند به تضعیف مقاومت ملی منجر شود. نظر شما در این زمینه چیست؟
این امری بدیهی است که اختلاف موجب تضعیف و حتی شکست میشود. اختلافات ما به خودمان مربوط است نه به هیچ کشور دیگری، اگر مشکلی وجود دارد، مربوط به خانوادهای است که ما در آن زندگی میکنیم؛ یعنی کشور ما.
مشکلات ما به خودمان مربوط است؛ به کسی چه مربوط است که در این مسائل دخالت کند. ما با همه اختلافات کنار همدیگر ایستادهایم. اختلافات ما هیچ مشروعیتی به رژیم اشغالگر قدس نمیدهد که بمبهایش را برسر مردم بیدفاع ایران خالی کند و زیر ساختهای کشور را مورد هدف قرار دهد.
ایکنا - تاریخچه و سابقه اقدامات رژیم صهیونیستی علیه ملتهای منطقه به ویژه مردم فلسطین چگونه است و این تاریخچه چه تأثیری بر اوضاع امروز دارد؟
این موضوع ریشههای بسیار قدیمی دارد و محدود به زمان حال نیست. اندیشه تشکیل رژیم صهیونیستی از اواخر قرن نوزدهم توسط تئودور هرتسل مطرح شد و با حمایت قدرتهای استعماری به ویژه انگلستان پس از جنگ جهانی دوم به وقوع پیوست. هدف اصلی از تشکیل این رژیم جعلی، حفظ هژمونی و تسلط آنها در خاورمیانه بوده است. نمونه آن جنایات اخیر در غزه که به نوعی نسلکشی محسوب میشود، تأثیری عمیق بر وجدان جهانیان داشته و نشاندهنده ماهیت ظالمانه این رژیم است.
آنچه موجب بهانه اسرائیل برای این تجاوز آشکار به تمامیت ارضی و کشتار مردم شد، همانا دروغ بزرگ و توجیه جامعه جهانی با علم کردن حمله پیشگیرانه بوده است، در صورتی که همگان میدانند هیچ نشانهای مبنی بر این که ایران قصد حمله به اسرائیل را داشته باشد در دست نیست. این دروغ بزرگ رژیم صهیونیستی و ایجاد فضای تبلیغاتی برای جنگ روانی و توجیه افکار عمومی نیز بخشی از بلوفهای تبلیغاتی برای حمله به ایران است.
ایکنا - از منظر شما، مؤلفههای اصلی منافع ملی کشور در شرایط کنونی چیست و چگونه باید به آنها توجه شود؟
منافع ملی ما شامل چند شاخص کلان است؛ از جمله اقتصاد، سیاست، انرژی و زیرساختهای صنعتی و تکنولوژیک و بهطور خاص، مسئله انرژی هستهای است. اهمیت انرژی برای استقلال کشور بسیار حیاتی است. هر چند ما دارای منابع مهم نفت و گاز هستیم اما این منابع پایان پذیرند.
آمریکا به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت، نفت و گازش را نمیفروشد و نفت میخرد، چرا؟ چون میخواهد منابعش را برای آینده حفظ کند. اگر تکیه بر فروش و استفاده از منابع نفتی برای تولید انرژی کنیم همه چیز را برای آینده از دست خواهیم داد، آیندگان نیز سهمی از انرژی و منابع طبیعی این کشور دارند.
از طرف دیگر یکی از منابع اصلی تولید انرژی فناوری استفاده از نیروی آب است؛ به همین دلیل است ما برای تولید انرژی سد ساختهایم اما همه میدانیم، ایران به دلیل محدودیتهای منابع آبی و شرایط اقلیمی همچنانکه در دعای کوروش مشهود است از اهورا مزدا میخواهد کشور را از دروغ و خشکسالی نجات بخشد.
ایران یک کشور تقریباً کم آب و خشک است. بنابراین در این کشور نمیتوانیم تنها بر مصرف فراوردههای نفتی یا انرژی آبی تکیه کنیم. طبیعی است برای توسعه، نیازمند انرژیهای دیگر به ویژه انرژی هستهای، برای تأمین نیازهای کشور و حفظ استقلال اقتصادی و سیاسی هستیم.
ایکنا - با توجه به تحریمها و فشارهای بینالمللی، چگونه میتوان به تأمین نیازهای حیاتی کشور مانند دارو، تجهیزات پزشکی و انرژی اطمینان داشت؟
در نگاه استقلالطلبانه، اتکا به خارج از کشور اساساً منطقی نیست. هرچند خرید برخی از نیازها ممکن است از نظر اقتصادی به صرفهتر باشد اما در آینده ما را با مشکل جدی مواجه خواهد ساخت. یکی از مطالبات اصلی مردم در انقلاب «استقلال» بود که بروز آن در نگاه خودکفایی تجلی یافت و به عنوان اولویت مهم جزئی از مطالبه و خواست و شعار اصلی انقلاب قرار گرفت. بنابراین باید برای تأمین بسیاری نیازهای اولیه، از جمله دارو، تجهیزات پزشکی و منابع انرژی، برای نیل به خودکفایی، سرمایهگذاری و برنامهریزی کنیم.
تحریمها و فشارها نباید ما را از مسیر «استقلال» بازدارد، بلکه باید ما را به سمت تقویت توان تولیدات داخلی سوق دهد. بدیهی است با رونق این چرخه چندین مشکل دیگر از جمله اشتغال، بیکاری و وضعیت امنیت روانی جامعه و شادابی نیز تضمین میشود.
ایکنا - برخی معتقدند که رژیم اسرائیل با توجه به وسعت جغرافیایی و جمعیت محدودی که دارد، توانایی مدیریت بحرانهای متعدد مانند جنگ در چند جبهه را ندارد. نظر شما چیست؟
مسئله بزرگی یا کوچکی وسعت مطرح نیست، هر کشوری هر چند کوچک از نظر جغرافیایی مشروعیت داشته باشد یک کشور در جامعه جهانی محسوب میشود، مانند لیختن اشتاین، موناکو، مالدیو و... مهم نقش هر کدام از کشورها در به رسمیت شناختن قوانین بینالمللی و پایبندی به آن است. اسرائیل غاصب، کوچک با جمعیتی محدود است که در بسیاری از موارد به بسیاری از قوانین جهانی بیاعتنا بوده است.
اصل پایبندی به منشور سازمان ملل و رعایت آن برای همزیستی مسالمتآمیز، اصلی بدیهی و قابل پذیرش از طرف جامعه جهانی است، اما متاسفانه با توجه به سیاستهای استعماری این کلیت همه جا خصوصا درباره رژیم اشغالگر قدس صورت نمیگیرد.
بدیهی است کشوری که مساحت آن ۲۰۰ هزار کیلومتر است توانایی مقابله همزمان با چند بحران را ندارد، مگر آنکه به گونه نیابتی عمل کند و یا لولوی سر خرمن قدرتهای دیگر باشد که اسرائیل البته با لابی صهیونیستی برای ایفای چنین نقشی تاسیس شده است. اگر اسرائیل به پشتوانه حمایتی آمریکا و چراغ سبز برخی کشورهای غربی نبود هرگز قادر نبود این گونه درگیری گستردهای را برای خود رقم بزند و هزینه آن را بپردازد. هرچند این جنگ هزینههای سنگینی بر این رژیم تحمیل خواهد کرد اما از آنجایی که برای پیشبرد اهداف سیاسی قدرتهای دیگر عمل میکند، در تلاش است با فشارهای نظامی و سیاسی بر ایران پای آمریکا و دیگر کشورها را به این جنگ باز کند و از هر گونه گسترش بحران برای موجودیت خود استفاده میکند، اما وضعیت موجود نشان میدهد این شرایط ثبات و پایداری ندارد.
ایکنا - با توجه به شرایط فعلی و تحرکات رژیم صهیونیستی، به نظر شما هدف اصلی این اقدامات چیست و چگونه باید به این فشارها پاسخ داد؟
واقعیت این است که هدف اصلی آمریکا و غلام حلقه به گوشش رژیم اشغالگر اسرائیل این است که خاورمیانه جدید تشکیل دهند؛ در سیاست کلان آمریکا، ایران موی دماغ است، پس باید او را از سر راه برداشت. بنابراین تلاش می کنند ایران را تحت فشار قرار دهند تا ایران هم در چرخه سیاست آمریکا قرار گیرد و اگر چنین نشد امتیازات بیشتری از ما بگیرند، آنها میخواهند ایران نیز جزو اقمار آمریکا و تأمین کننده منافع آنها باشد.
آنها هیچ شناختی از مردم ایران ندارند و توسل به جنگ برای به زانو در آوردن ایران مطمئنا بیاثر خواهد بود. استفاده از حربه کنونی یعنی تهدید و جنگ در واقع یک خیال کودکانه و بدون شناخت از ماهیت تاریخی مردم سلحشور و وطن پرست ایران است. راهاندازی جنگ و تجاوز به حریم مقدس کشور عزیزمان «ایران» هیچ منافعی جز لعنت ابدی برای آنها به همراه نخواهد داشت. آنها فراموش کردهاند که با یکی از باهوشترین، باپشتوانهترین و تاريخ سازترین مردم جهان روبرو هستند. مردمی که سابقه خرد و حکمت و اندیشهورزی در آن به چندین هزار سال میرسد. این تمدن همواره تکیهاش بر خرد و اندیشه بوده است به همین دلیل است که ما همواره باید راه گفتوگو را باز نگه داریم. آنها ما را نمیشناسند؛ ما که از ظرفیت و توانمندی خود و جایگاه اندیشه در فرهنگ ایرانی آگاهیم، با این آگاهی یک محور و معیار مهم داریم که «مام میهن» است؛ هویت و فرهنگی با پشتوانه هزاران ساله.
برای حفظ این ارزشها باید با هم متحد باشیم، تاریخ نشان داده است وقتی به ایرانمان تهاجم شده، همه ایرانیان با هر سلیقه و نژادی متحد شدهاند و از یک تن واحد محافظت و مراقبت کردهاند و جالب اینکه در چنین برهههایی اختلافات داخلی برای مدتی به حاشیه میرود و اصل منافع ملی میشود.
ایکنا - شما به تجربه خود در حوزه فرهنگ و هنر اشاره کردید که با وجود مشکلات و کمبود امکانات، موضوعات ملی و دفاع از وطن اولویت دارد. این تجربه چه درسی به ما میدهد؟
همچنانکه مستحضرید در حوزه تئاتر ملی کار و پژوهش میکنم و چند سال است که برای اجرای نمایش خواجه نصیرالدین طوسی تلاش میکنم، با نامهربانیهای متعددی خصوصاً از جانب معاونت هنری کنونی مواجه شدهام ولی با همه کمبودها و نامهربانیها، مسئله کشور برای من از اهمیت بسزایی برخوردار است. خواجه نصیرالدین هم در یک مقایسه تاریخی در مقابل قوم وحشی مغول ایستاد و حکمت ایرانی را جاری و ساری کرد. ما ملت بزرگی هستیم؛ این را در طول تاریخ اثبات کردهایم. مهمترین مسئله برای من حفظ تمامیت ارضی کشور و داشتن کشوری با قدرت و با صلابت و دارای ارزشهای انسانی والا با رعایت عدالت و آزادی و مساوات برای همگان است.
ایکنا - مردم ایران در شرایط تهدید ملی چگونه باید رفتار کنند؟
کیرکیگارد، فیلسوف پر آوازه پدیدارشناسی معتقد است انسان سه ساحت دارد؛ انسانی متعارف، انسان اخلاقی و انسان ایمانی. انسان متعارف خیل عظیم مردم است. انسان اخلاقی که نمونه آن آگاممنون را از یونان باستان مثال میزند، کسی است که برای حفظ کشورش دخترش را قربانی میکند و نمونه انسان ایمانی از منظر کیرکیگار ابراهیم خلیلالله است که فرزندش را برای خدا قربانی میکند. در چنین شرایطی ما برای دفاع از سرزمین خود چه باید کنیم؟ در گام اول حاضریم اختلافنظرهایمان را کنار بگذاریم و به یک وحدت ملی برسیم که در این چند روز که از حمله تجاوزکارانه میگذرد و در درازنای تاریخ ملت ایران ثابت کرده، این گونه است.
آنان که ریشه در این خاک دارند حاضر به خیانت به کشورشان نیستند و چنین چیزی را برنمیتابند. بنابراین در این شرایط همگرایی ملی ضرورت دارد و اختلافات سیاسی و فرهنگی نباید منجر به تفرقه شود.
ایکنا - با توجه به مشکلات اقتصادی و تحریمها که تورم، بیکاری و محدودیتهایی را به دنبال داشته است، چگونه میتوان در عین حال بر دفاع از کشور و حفظ امنیت ملی تأکید کرد؟
مشکلات اقتصادی و اجتماعی ما بسیار جدی است. تحریمها نیز باعث افزایش تورم، بیکاری و مشکلات فرهنگی شدهاند. اما همه این مسائل در یک سپهر بزرگتر به نام کشور مورد تهاجم واقع شده قرار گرفتهاند. باید این مسائل را مدیریت کنیم، اما اجازه ندهیم این مشکلات ما را از موضوع اصلی یعنی دفاع از تمامیت ارضی کشور و وحدت ملی باز دارد. در این خصوص باید به دشمنانمان که دچار ناآگاهی تاریخی و اشتباه محاسباتی در مورد ایران شدهاند نشان دهیم که ملت ایران را نمیشناسند.
ایکنا - چند روز پیش حملهای به مرکز صدا و سیما صورت گرفت؛ محلی که بیشتر نقش اطلاعرسانی دارد تا فعالیتهای نظامی. نظر شما درباره این اقدام چیست؟
از روز اول این دشمنیها به همین شکل بوده است. حملات به کودکان و غیرنظامیان هم جزئی از برنامه آنها بوده است، برای آنها اهمیتی ندارد. در یک برنامه پخش شده از بیبیسی، نماینده اسرائیل در سازمان ملل صراحتاً گفت که اگر هزاران نفر کشته شوند، مهم نیست، مهم رسیدن به هدف است. این نگاه ماکیاولیستی که هدف وسیله را توجیه میکند، جنایتی است که باید توسط مجامع بینالمللی محکوم شود.
ایکنا - وضعیت خبرنگاران و نیروهای رسانهای ما در این شرایط چگونه است و چه پیامدهایی برای رسانههای خبری در چنین بحرانهایی وجود دارد؟
خبرنگاران در تمام دنیا دارای مصونیت هستند و وظیفه آنها اطلاعرسانی بیطرفانه است. اکنون خبرنگاران زیادی در دنیا حوادث را پوشش خبری میدهند. خبرنگار که صلاح ندارد، باید پرسید چرا خبرنگاران هدف حملات دشمن قرار میگیرند؟ آیا چنین کنشی جنایت جنگی محسوب نمیشود؟ برخورد مسئولانه خبرنگاران شبکه خبر نشان داد این قشر شجاع و فداکار، با روحیه و جانفشانی به وظایف خود ادامه دادند که باید تحسین شوند. باید پرسید براساس کدام کنوانسیون یا قانون شما دست به چنین عمل ننگینی زدهاید؟
ایکنا - به نظر شما چه اقداماتی باید در سطح بینالمللی برای پیگیری این جنایات انجام شود؟
بخش بینالملل ما باید فعالتر شود و با استفاده از ابزارهای حقوقی و دیپلماتیک این جنایات را پیگیری کند. نامهنگاریها، شکایتها و اقدام در مراجع حقوقی بینالمللی باید با جدیت دنبال شود. ما کشوری با قدمتی چند هزار ساله هستیم، نمیتوان اجازه داد این کشور غاصب با تکیه بر حمایتهای سیاسی آمریکا و دیگر متحدانش چنین جنایاتی را علیه مردم ما مرتکب شود.
ایکنا - در نهایت، چه پیامی برای ملت ایران و جامعه جهانی دارید؟
بنده کوچکتر از آن هستم که برای ملت ایران پیامی داشته باشم. اما میدانم ملت من ایران سربلند در این دویست سال اخیر هیچگاه آغازگر هیچ جنگی نبوده و نخواهد بود، اما اگر استقلال و هویت آن مورد تهدید قرار گیرد، پاسخ قاطع خواهد داد. مقاومت و ایستادگی ما برگرفته از تاریخ و فرهنگ ماست. جامعه جهانی میداند که هرگونه ظلم و تجاوز به ملت ایران محکوم است و نباید اجازه بدهد خون بیگناهان نادیده گرفته شود.
ایکنا - در شرایطی که شاهد افزایش تنشها و تهدیدات در منطقه هستیم، به نظر شما واکنش ایران در قبال این حملات و تهدیدها باید چگونه باشد؟
واقعیت این است که هیچ انسانی با اندیشه و وجدان بیدار خواهان گسترش و تعمیق آتش جنگ نیست، جنگ مخربترین دشمن بشر است. جنگ نه تنها موجب کشتار قهری و بالا رفتن خشونت در جامعه میشود، بلکه باعث بیخانمانی، آوارگی، کشتار، فقر، تسری بیماری و هزاران هزار آسیب میشود ؛ رخداد چنین جنگهایی آمادگی و ظرفیت این نکته را دارند که به یک جامعه رو به رشد صدمه بزند. اما وقتی با جریانی مواجه میشویم که هیچ معیار و اصولی را رعایت نمیکند و در مواجهه با قوانین بینالمللی خودسرانه عمل میکند، برای چنین کشوری راهی جز پاسخ نظامی باقی نمیماند. در شرایطی که تمام راههای دیپلماتیک بسته شده است، طبیعی است که هر کنشی واکنشی داشته باشد. برای مثال، اگر ایران بدون پاسخ میماند و اجازه میداد که حملات رژیم اشغالگر، بدون پاسخ بماند قطعاً نمیتوانست پاسخگوی خواستهها و مطالبات به حق مردم ایران باشد.
ایکنا - با توجه به اهمیت فاز دیپلماتیک در این بحران، به نظر شما دستگاه دیپلماسی ایران چه نقش و جایگاهی باید ایفا کند و چگونه میتواند به کاهش تنشها کمک کند؟
در کنار مقابلههای نظامی و دفاعی، ضرورت دارد که فاز دیپلماتیک با بیشترین توان و تمرکز پیگیری شود. دیپلماسی فعال و هوشمند میتواند مسیرهای جدیدی را برای کاهش تنشها باز کند و از شدت بحران بکاهد. همانطور که میبینیم، برخی اقدامات نظامی اغلب با چراغ سبز یا بیتفاوتی بازیگران بینالمللی انجام شده است، پس باید تلاش کنیم فتیله دیپلماسی را بالا ببریم تا برنده میدان دیپلماتیک باشیم یعنی استفاده همهجانبه از ظرفیتهای حقوقی، بینالمللی و بهرهگیری از نهادهای مدنی مانند سمنها و انجمنهای حقوقی است تا بتوانیم فشارهای سیاسی و حقوقی بهتری را بر طرف مقابل وارد کنیم.
ایکنا - شما اشاره کردید به نقش سمنها و سازمانهای مردمنهاد در حمایت حقوقی و تبلیغاتی؛ این نقش را چقدر موثر میدانید و چگونه میتوان آن را تقویت کرد؟
قطعا فعال شدن سمنها و سازمانهای مردمنهاد در سطح بینالمللی نقش بسیار حیاتی دارند. این نهادها میتوانند به عنوان NGO های مردم نهاد زمینهسازی لازم برای افزایش حمایت افکار عمومی جهانی از ملت ایران را فراهم کنند. مثلاً انجمنهای وکلا، سازمانهای خبرنگاران بدون مرز و دیگر فعالان حقوق بشری باید از ظرفیتهای خود برای پیگیری حقوقی ملت ایران که مورد تجاوز واقع شدند بهره ببرند و به درستی اطلاعرسانی کنند.
البته تاکنون اقداماتی انجام شده ولی کافی نبوده و باید چند برابر شود، چه از نظر مشارکت بیشتر فعالان و سازمانهای مردم نهاد و چه از نظر تعدد نیروهای فعال که خود موجب بالا رفتن روحیه و انگيزه ملی میشود؛ اگر تاکنون ۵۰ درصد تلاش شده، باید به صد یا حتی بیشتر برسد.
ایکنا - با توجه به عملیات «وعده صادق» و پیامدهای آن، نگاه شما به این عملیات چگونه است و چه تأثیری میتواند بر فضای داخلی و همچنین در حوزه هنر و فرهنگ داشته باشد؟
عملیات «وعده صادق» به عنوان نقطهای از مقاومت و پاسخ به تجاوزات، برای مردم کشورمان نمادی از امید و ایستادگی است. اگرچه آتش جنگ و گسترش آن هیچ انسان آزادهای را خوشحال نمیکند، اما در مواجهه با دشمنی که وحشیانه و بدون پایبندی به هیچ قانون یا قیدی به بدترین شکل عمل میکند، ناچاریم پاسخ قاطع دهیم. این عملیات، هم یک پیام ایستادگی مهم دارد ما با سلاحی داریم جلوی تجاوز را می گیریم که نشان از کوشش فرزندان این سرزمین دارد.
برای تولید این تکنولوژی دست جلوی کسی دراز نکردهایم و ماحصل دانش بومی است؛ به همین دلیل است که رژیم غیر قانونی و سفاک اسرائیل دانشمندان ما را ترور میکند. همه این تلاشها برای رسیدن به فناوری بومی میتواند در حوزه هنری و فرهنگی الهامبخش تولید آثار هنری متعدد باشد که به زبان هنر و فرهنگ مقاومت را به نسلهای آینده منتقل کنند.
ایکنا - در این شرایط سخت و بحرانی، نگرانیهای مردم از آسیبهای انسانی و اجتماعی نیز افزایش یافته است. به نظر شما مسئولان و نهادهای مختلف چگونه میتوانند امنیت روانی و اجتماعی مردم را تضمین کنند؟
بدون شک مردم عادی خصوصا کودکان بیشترین آسیب را میبینند؛ پیران، بیماران و خانوادههایی که در مناطق پرتنش زندگی میکنند بیشترین صدمه را میبینند. وظیفه مسئولان این است که با اتخاذ تدابیر حمایتی، اطلاعرسانی شفاف و ایجاد خدمات اجتماعی ویژه، آرامش روانی مردم را حفظ کنند.
همچنین جامعه بینالمللی باید از انفعال خارج شود و جلوی استمرار آتش جنگ را بگیرد. هرچقدر این بحران ادامه پیدا کند، آسیبهای انسانی و اجتماعی بیشتر خواهد شد و این مسئله نمیتواند به سادگی نادیده گرفته شود.
گفتوگو از داوود کنشلو
انتهای پیام