جشنواره فیلم دریای سرخ؛ فرصتی برای سینما یا ابزار تبلیغاتی عربستان؟

به گزارش ایکنا، (Red Sea International Film Festival) جشنواره بین‌المللی «دریای سرخ» از سال ۲۰۱۹ در شهر جده عربستان سعودی برگزار می‌شود.

هدف رسمی آن، توسعه سینما در عربستان، تقویت صنعت فیلم و فراهم آوردن بستری برای فیلمسازان منطقه و جهان است.

جشنواره دریای سرخ با حضور گسترده فیلمسازان بین‌المللی و تولید آثار متنوع، فرصتی برای تبادل فرهنگی و جهانی کردن سینمای عربستان فراهم آورده است.

برگزارکنندگان وعده داده‌اند که «سانسور» نخواهند داشت و آثار با آزادی بیشتری عرضه می‌شوند.

از نظر بعضی فعالان سینمایی، بازگشایی سینماها و برگزاری جشنواره می‌تواند به تنوع روایت‌ها، بروز استعدادها و فرصت دیده‌شدن فیلم‌هایی که شاید مجالی نمی‌یافتند بدهد.

«سفیدشویی (Whitewashing)» وضعیت حقوق بشر

نقد اساسی به جشنواره این است که ممکن است ابزاری برای «پوشاندن» تاریخ و عملکرد حقوق بشری عربستان باشد؛ کاری که گاهی «سفید کردن» گذشته (reputation laundering) خوانده می‌شود. منتقدان می‌گویند رژیم سعودی با زرق ‌و برق هنر و سینما تلاش دارد تصویری مدرن و باز برای خود ارائه کند، در حالی که پرونده حقوق بشر از سرکوب منتقدان تا محدودیت آزادی بیان و عقیده همچنان پابرجاست.

در عمل، برخی فیلم‌ها و موضوعات حساس که نقد مستقیم حکومت یا مسائل اجتماعی کشور را مطرح می‌کنند، یا اجازه اکران کامل نمی‌یابند یا با محدودیت‌هایی همراه هستند. این شرایط موجب شده تا جشنواره، به‌رغم تنوع آثار و حضور فیلمسازان جهانی،  تجربه‌ای واقعی از آزادی هنری ارائه ندهد.

منتقدان معتقدند این جشنواره بیش از آن که فرصتی برای نمایش آزاد آثار باشد، به ابزاری برای بهبود وجهه بین‌المللی عربستان تبدیل شده است. به گفته تحلیلگران، تمرکز بر تولید جلوه‌ای مدرن و باز، در حالی که محدودیت‌های جدی در حوزه سیاسی و اجتماعی همچنان پابرجاست، نشان‌دهنده تضاد میان شعارها و واقعیت است.

به طور کلی، جشنواره دریای سرخ نمونه‌ای از تضاد میان فرصت و محدودیت است؛ جایی که سینما می‌تواند به رشد فرهنگی و هنری کمک کند، اما همزمان ممکن است به عنوان ابزاری برای تبلیغ تصویر بین‌المللی و مدیریت ذهنیت مخاطبان مورد استفاده قرار گیرد. تحلیلگران معتقدند تا زمانی که آزادی کامل بیان و نقد در عربستان برقرار نشود، این جشنواره نمی‌تواند نماد واقعی یک فضای سینمایی آزاد و مستقل باشد.

نقد دیگر منتقدان، تضاد آشکار میان هویت عربستان به عنوان کشور اسلامی و محل حرم شریف کعبه با بخشی از رفتارها در محافل جشنواره است. حضور برخی صحنه‌ها و رفتارهای بی‌بندوبارانه، بی‌حجابی آشکار و نمایش سبک زندگی غربی در کنار نمادهای مقدس، این تضاد فرهنگی و اخلاقی را برجسته می‌کند و باعث می‌شود ظرفیت واقعی سینما برای ترویج ارزش‌های معنوی و اخلاقی مغفول بماند.

در نهایت، جشنواره دریای سرخ نمونه‌ای از تضاد میان فرصت و محدودیت و میان فرهنگ اسلامی و تبلیغات مدرن است.

امروز در جشنواره دریای سرخ ، «نشست زنان پیشرو» برگزار شد و نمایندگانی از زنان توانمند در عرصه سینما از جهان عرب و دیگر نقاط جهان حضور داشتند.

از اهداف این نشست: توانمندسازی زنان در صنعت فیلم و سینما، ارائه فرصت برای گفتگو درباره چالش‌ها و موفقیت‌های زنان سینماگر و تشویق به همکاری بین‌المللی و شبکه‌سازی زنان فیلم‌ساز را می‌توان نام برد.

این مباحث با سیاست‌های سخت‌گیرانه و محدویت عربستان در خصوص زنان مغایر است. برای مثال «لجین الهذلول» فعال حقوق زنان عربستان مدت‌ها در زندان این رژیم به‌عنوان تهدیدی علیه امنیت ملی به سر می‌برد.

دکتر «هلا الدوسری» فعال برجسته حقوق بشر عربستان معتقد است: اصلاحاتی که دولت سعودی معرفی می‌کند اغلب نمایشی و تبلیغاتی هستند و زنان هنوز با محدودیت‌های عملی مواجه‌اند و حضور در جشنواره‌ها و برخی از فرصت‌های شغلی و فرهنگی نمادین و دروغین است.

پنجمین دوره این رویداد فرهنگی از روز پنجشنبه، 13 آذر(4 دسامبر) آغاز و تا روز شنبه، 22 آذرماه (13 دسامبر) ادامه دارد.