تقریب مذاهب در تراز تمدن اسلامی؛ دستاوردها و چالشها
در همایش علمی «جایگاهشناسی تقریب در شرایط کنونی» که در قم برگزار شد، مسئولان و استادان حوزه با تبیین فعالیتها و دستاوردهای پژوهشگاه مطالعات تقریبی، بر ضرورت تقویت گفتمان تقریب مذاهب اسلامی و تدوین فقه تقریب بهعنوان یکی از نیازهای جدی امروز جهان اسلام تأکید کردند.
به گزارش ایکنا، حجتالاسلام والمسلمین اکبر راشدینیا، رئیس پژوهشگاه مطالعات تقریبی، در همایش علمی «جایگاهشناسی تقریب در شرایط کنونی» که ۲۲ آذرماه در مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در قم برگزار شد، با اشاره به اینکه مرکز تحقیقات علمی این پژوهشگاه همزمان با تأسیس مجمع جهانی تقریب شکل گرفت و در سال ۱۳۸۹ به پژوهشگاه ارتقا یافت، اظهار کرد: این پژوهشگاه تاکنون آثار متعددی از جمله «سلسله احادیث مشترکه» و «السنه النبویه فی مصادر المذاهب الاسلامیه» را منتشر کرده است.
وی افزود: مجموعه «سلسله احادیث مشترکه» در ۴۰ موضوع قرآنی و سایر موضوعات منتشر شده و همچنین «موسوعه اصول فقه مقارن» با حدود ۷۰۰ مدخل تدوین شده است که دانشنامهای منحصربهفرد به شمار میآید.
وی افزود: کتاب «بدایة المجتهد و نهایة المقتصد» که از متون درسی اهل سنت به شمار میآید، از دیگر آثار این پژوهشگاه است که در آن آرای فقهای اسماعیلیه، شیعه دوازدهامامی، اباضیه و دیگر مذاهب اسلامی گردآوری و ارائه شده است.
راشدینیا با بیان اینکه کتاب «حجاب» در دو جلد، «الدره الغراء»، «الزواج بغیر المسلم»، «فقه الخصوصیه»، «اهدای جنین» و «فقه ذویالاحتیاجات الخاصه» بهصورت مقارن در پژوهشگاه منتشر شدهاند، افزود: یکی دیگر از محورهای مهم فعالیت پژوهشگاه، موضوع اهل بیت(ع) است. اهل سنت صدها کتاب درباره فضائل و جایگاه اهلبیت(ع) تألیف کردهاند و پژوهشگاه نیز آثاری همچون «فرائد السمطین»، «اهلالبیت»، «الاربعینه الحسینیه» و دیگر آثار را با رویکرد تقریبی منتشر کرده است.
وی ادامه داد: محور دیگر فعالیتهای پژوهشگاه، پرداختن به پیشگامان تقریب، از جمله آیتالله تسخیری است که آثار مرتبط با ایشان در قالب موسوعهای ۱۲ جلدی منتشر شده و یکی از آثار وی به زبان عربی با عنوان «رائد الفکر الاسلامی» به چاپ رسیده است. از دیگر اقدامات پژوهشگاه میتوان به انتشار کتاب «وحدت در منظومه فقهی مقام معظم رهبری»، «جریانشناسی دیدگاهها و رویکردهای وحدت و تقریب مذاهب اسلامی»، «بررسی تاریخ امت واحده از منظر متفکران مسلمان» و «امام علی(ع) و وحدت اسلامی» اشاره کرد.
حمایت از فلسطین؛ معیار در رویکرد تقریب
رئیس پژوهشگاه مطالعات تقریبی افزود: رهبر انقلاب شاخص اصلی اتحاد مسلمین را مسئله فلسطین دانستند، لذا کتاب «فلسطین فی وجدان علماء الاسلام» در پژوهشگاه نوشته شد و تمامی فتاوای علمای مسلمان از جمله رشیدرضا را در این کتاب آوردهایم؛ کتاب «طوفان الاقصی و التطبیع»، پاسخ به شبهات طوفان الاقصی، «مناصره علماء الاسلام» و «فلسطین از نهر تا بحر» از جمله دیگر آثار تولیدی در سالیان اخیر است.
راشدی نیا تاکید کرد: تلاش ما این بوده است که در حوزه تمدن اسلامی هم آثاری تولید شود از جمله جریانشناسی مذهبی که میتوان در ذیل آن به آثاری چون؛ جریانشناسی مذهبی افغانستان، تونس، پاکستان، آذربایجان، سوریه، بهره، نقشبندیه، ترکیه و ...اشاره کرد.
راشدینیا با تأکید بر اینکه نقد کتاب قرآن مورخان، پیامدهای اختلافات مذهبی مسلمانان در طول تاریخ، جریانشناسی مذهبی کشورهای بحرین، اندونزی و مصر همچنین تحلیل صدوری و فقه الحدیثی روایات مخالف تقریب از جمله برنامههای در دست اقدام است، گفت: 79 عنوان در 109 جلد کتاب در دو دهه اخیر در پژوهشگاه منتشر شده است؛ موسوعه آیتالله تسخیری و فرائد السمطین در کتاب سال جمهوری اسلامی و بُهره در کتاب سال حوزه به عنوان آثار برتر شناخته شدند. همچنین دو نشریه اندیشه تقریب و رساله التقریب هم از سه دهه اخیر در حال انتشار است.
سامانه ویکی وحدت
وی افزود: یکی از فعالیتهای اخیر و لازم، بحث هویتبخشی به بحث تقریب در فضای مجازی است که از جمله سامانه «ویکی وحدت» به چند زبان ایجاد شد و بیش از 11 هزار مقاله در آن قرار دارد که عمدتا فارسی و عربی و تعدادی هم انگلیسی و اردو است. در یکسال اخیر 540 هزار مراجعه کننده به این سامانه وجود داشته است که 22 درصد مراجعات از خارج کشور رخ داده است و یک میلیون صفحه بازدید وجود داشته است.
راشدینیا با بیان اینکه نظریه تقریب در 80 سال پیش توسط آیتالله بروجردی و برخی علمای اهل سنت مطرح شد، ادامه داد: مرحوم علامه حائری سمنانی در کنار آیتالله بروجردی و شخصیتهایی از الازهر در این عرصه نظریهپردازی کردند و بعد از انقلاب هم این موضوع دغدغه امام و رهبری بود و کسانی چون آیات تسخیری و واعظ زاده و ... هم در دو سه دهه اخیر نظریهپردازی داشتهاند و همایش امروز هم استمرار این مسیر است تا نظریهپردازی همچنان زنده باقی بماند.
فقه تقریب؛ نیاز جدی امروز
همچنین آیتالله سعید واعظی؛ عضو جامعه مدرسین حوزه با بیان اینکه ضرورت مسئله تقریب قابل انکار نیست و از مسلمات است، گفت: البته همچنان مسئله پرچالشی است و در جهان اسلام هر چند گاه یکبار زیر سؤال میرود به خصوص توجه اجانب و در مراکز علمی و غیرعلمی آنان لذا همیشه باید آماده باشیم.
وی افزود: فقه تقریب از مسائل مورد نیاز در این زمینه بوده و هست، زیرا برای بسیاری از افراد حتی در حوزه شیعه مسئله تقریب دارای ابهاماتی است؛ روایات زیادی داریم که ضد تقریب است و در مقابل روایات زیادی بر لزوم تقریب داریم و برای حل این تضاد باید کار فقیهانه بر روی روایات صورت بگیرد.
واعظی تصریح کرد: احادیث ضدتقریب از جهت صدوری از سوی آقای مهریزی در حال بررسی است ولی این کافی نیست و چرا احادیث تقویت کننده تقریب را مورد بررسی صدوری و متنی و محتوایی قرار ندهیم؟ به نظر بنده جای این نوع کارها خالی است و حتی بین گرایشات مختلف شیعی هم باید کار علمی تقریبی صورت بگیرد.
واعظی بیان کرد: اکنون فردی در مورد حضرت زهرا(س) و امام جواد(ع) سخنانی مطرح کرده است و موافق و مخالف هر کدام نظریاتی دادند و بحرانی ایجاد شد چون ما مرزهای تقریبی را درست نمیدانیم و کار دقیقی بر روی روایات انجام نشده است.
استاد حوزه علمیه در پایان گفت: برخی امروز مسئله جهان اسلام و امت اسلامی را هم زیرسؤال میبرند و میگویند که جهان اسلام و امت اسلامی یعنی چه؟ کتابی در غرب نوشتند و گفتند ما اساسا چیزی به نام امت اسلامی نداشتهایم و آن را در صد سال اخیر برخی سیاسیون اسلامی مطرح کردهاند بنابراین نیازمند کار جدی به خصوص کار تخصصی فقهی به سبک فقه جواهری هستیم.
انتهای پیام
