عینیت‌بخشی به عالم ذهنی هنرمند وسیله‌ای برای عبادت اوست
گروه هنر: عضو پیوسته فرهنگستان علوم و چهره ماندگار سال 83 اظهار کرد: عالم ذهنی هنرمند اسلامی و علائق معنوی او به کمک خوشنویسی اشکال حروف و گزینش مواد خاص جنبه عینی و تصویری پیدا می‌کند که وسیله‌ای برای عبادت اوست.
محمدحسین حلیمی، عضو پیوسته فرهنگستان علوم و چهره ماندگار سال 1383 در حاشیه برگزاری نمایشگاه آثار مفاخر هنرهای تجسمی ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) اظهار کرد: با نزول وحی و دمیدن «اقْرَأْ» اولین کلمه بر سینه رسول اکرم(ص)، مقطعی بر زمان تثبیت شد و با آن فرمود تا بندگانش خواندن را به نام او آغاز کنند. خدای تعالی خواندن و نوشتن را به وسیله قلم آموخت تا انسان خلیفه خدا بر روی زمین بخواند، بنویسد و با تجربه و تلاش و تسلط بر جهان عادی و شناختن عوالم متناهی با عالم نامتناهی یا همان عالم ملکوتی ارتباط برقرار کند.
وی افزود: همه اندیشمندان و متخصصان هنر اسلامی متفق‌القولند که هنر اسلامی نظامی را معرفی می‌کند که مبتنی بر تعادل، آرامش و صلح است. نظامی که در همه هنرها دیده می‌شود اما اهمیت اساسی و مرکزی آن در معماری قابل ذکر است که عالمی مستقل است و هویت خود را دارد؛ البته نقش تعیین‌کننده زمینه‌های مختلف هنرهای تجسمی را نمی‌توان در هویت‌بخشی به معماری اسلامی آشکار کرد.
وی اضافه کرد: کافی است توجه خود را به جلوه‌های بصری و نمونه‌های شکلی هویت‌ساز تجسمی در معماری اسلامی و در گستره جهان اسلام معطوف کنیم و نقش تعیین‌کننده دو عنصر مهم یعنی «خط» و «عناصر گیاهی و هندسی» را در ایجاد هویت و وحدت در هنر اسلامی دریابیم. در این میان خط مهم‌ترین مشخصه هنر اسلامی است و خطاطی برای مسلمانان به منزله یک هنر مقدس است؛ زیرا تار و پود آن با قرآن تنیده و آمیخته شده است؛ «الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ» که اوج رحمت و لطف الهی برای انسان است دارای منزلت و قلم که وسیله نوشتن است دارای احترام است.
این پژوهشگر حوزه هنرهای تجسمی اذعان کرد: قلم وسیله‌ای است که جلوه‌های عینی را از صورت غایب ظاهر می‌کند و همانند وسیله طراحی است که در دست هنرمند است که آن هم همه اشکال و حالاتش دارای حرمت و اعتبار است. عالم ذهنی هنرمند اسلامی و علائق معنوی او به کمک اشکال حروف و گزینش مواد خاص جنبه عینی و تصویری پیدا می‌کند که وسیله‌ای برای عبادت اوست.
وی افزود: هنرمندان ایرانی نیز از این طریق توانسته‌اند در عوالم معنوی و عشق و علاقه و ایمان گزینه‌های بی‌نظیر ارائه دهند و با در نظر گرفتن نکته‌های رازگونه هنری بالاخص در عوالم ناب تجسمی، بر آرزو‌های معنوی و هنری فائق آیند. آنها موفق شده‌اند به منبع اصیل معرفت هنری و الهام از سرچشمه زلال معرفت و دانش در مدینه حکمت نبوی پی ببرند و با هدایت و رهبری ولی حق امیرالمومنین علی(ع) بیاموزند و جلوه‌های رازگونه را از طریق امکانات مادی به صورت خط نوشته به معرض دید مشتاق هنر و اندیشه قرار دهند.
حلیمی تصریح کرد: طراحی حروف و آرایش نوشته‌های مختلف در این الواح مانند سایر قسمت‌ها با خط کوفی بنایی ساده طراحی و ترکیب شده و از ویژگی طراحی به جلوه فضایی به خصوص برخوردار است؛ بدین صورت که آرایش هنری سطوح مختلف که بر روی هم قرار گرفته برای بیننده جلوه رمزآلود و ایهام‌گونه بصری را القا می‌کند و تا حدودی حالت ایستای سطوح را متغیر نمایش می‌د‌هد. توجه به فضای مثبت و منفی در طراحی بالاخص در نقوش هنری نوشتاری از قبل با عنوان خط «معقّلی» به صورت یک اصل پیشرفته تجسمی مطرح بوده است.
وی افزود: این مسئله در هنر مدرن نقاشی، گرافیک و طراحی سه بعدی مورد توجه و استفاده هنرمندان قرار می‌گیرد که مرتبط با زیبایی‌شناسی است و در سنت طراحی و شکل‌آفرینی اسلامی ایرانی امری شناخته شده است. با کمی دقت و جستجو در منابع اصیل هنر ایرانی می‌توانیم از سابقه چند ساله اصول زیبایی‌شناسی آن مطلع شویم.
حلیمی متذکر شد: خط معقلی، امروزه یک روش طراحی بسیار مدرن است که به وسیله هنرمندان و طراحان معاصر انجام می‌شود. هنرمندان معاصر ما در سبک‌های جدید از این روش در طراحی و شکل‌آفرینی استفاده می‌کنند و آثار امروزی به وجود می‌آورند. ما بر فرهنگی این چنین عمیق تکیه داریم که این نکات ظریف، باارزش و با معنا را برای ما به ارمغان آورده است. کافی است ما توجه خود را صمیمانه به جنبه‌های مختلف آن جلب کنیم و از گنجینه‌های بزرگ نهفته و به فراموشی سپرده شده آن پرده برداریم. دلایلی چون غفلت خودمان و تاثیرات فرهنگ‌های غریبه را شناسایی کنیم و به ارزش‌های ناب هنر ایران رو آوریم و اینها را در فعالیت‌های هنری خود وارد کنیم. هنرمندان به وسیله آن شکل‌ها و فرم‌های ناب را در دوران معاصر پیاده کنند و به این صورت هویت هنر ایرانی را به دنیا معرفی کنیم.
یادآور می‌شود، محمدحسین حلیمی، چهره ماندگار 1383، نشان عالی هنر امسال را در بخش پژوهش دریافت خواهد کرد. وی دارای ترجمه و تالیفاتی چون «مبانی هنرهای تجسمی»، «نگرشی بر شیوه‌های نقاشی»، «زیبایی‌شناسی خط در مسجد جامع اصفهان»، «شهر اسلامی» و «رنگ» است و در زمینه‌های مختلف معماری، هنرهای تجسمی و هنرهای سنتی ایران به پژوهش پرداخته است.
حلیمی، عضو پیوسته فرهنگستان علوم، از سال 1341 تاکنون به تدریس در دانشگاه‌های هنر مشغول است و نمایشگاه‌های مختلف نقاشی، گرافیک، طراحی و عکاسی را در داخل و خارج از ایران برگزار کرده است.
