صله‌رحم، سنتی که جای خود را به پیامک داد
کانون خبرنگاران نبأ: سنت صله‌رحم از آن جمله آئینی است که از دیر باز در بین ما ایرانیان بسیار رایج بوده و در قرآن و احادیث نیز بسیار به مؤمنان سفارش شده، اما این آئین این روزها در زندگی ماشینی جای خود را به صله‌رحم غیر حضوری یعنی پیامک داده تا آنجا که حتی در میهمانی‌ها نیز همه با پیامک با یکدیگر صحبت می‌کنند.
به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به ایکنا، یکی از سنت‌های بسیار پسندیده در اسلام دید و بازدید از خویشاوندان و نیکی به اقوام در حد توان انسان است، که در آیات قرآن بسیار بر این امر توجه شده است. خداوند در سوره نساء، آیه یک میفرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُواْ رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا کَثِیرًا وَنِسَاء وَاتَّقُواْ اللّهَ الَّذِی تَسَاءلُونَ بِهِ وَالأَرْحَامَ إِنَّ اللّهَ کَانَ عَلَیْکُمْ رَقِیبًا، اى مردم از پروردگارتان که شما را از نفس واحدى آفرید و جفتش را[نیز] از او آفرید و از آن دو مردان و زنان بسیارى پراکنده کرد پروا دارید و از خدایى که به [نام] او از همدیگر درخواست مىکنید پروا نمائید و زنهار از خویشاوندان مبرید که خدا همواره بر شما نگهبان است.»
در اینجا خداوند سفارش می‌کند که از خویشان خود دوری نکنید و از خود به عنوان نگهبان بر اعمال ما یاد می‌کند.
همچنین در احادیث زیادی بر این نکته اشاره شده است و دید و بازدید و جویای احوال اقوام و رفتن به منزل یکدیگر بارها در بین احادیث تأکید شده است. پیامبر بزرگ اسلام(ص) با تأکید بر صله‌رحم مى‌فرماید: «اءوصى الشاهد من اءمتى و الغائب منهم و من فى اءصلاب الرجال و اءرحام النساء الى یوم القیامه ان یصل الرحم و ان کانت منه على مسیره سنه فان ذلک من الدین، به آنان که حاضرند از امت من و آنان که غائبند و آنان که از اصلاب پدران و ارحام مادران تا روز قیامت به دنیا مى‌آیند، سفارش مى‌کنم که صله‌رحم کنند، اگر چه فاصله آن تا ارحام‌شان به مسافت یک سال باشد؛ زیرا صله‌رحم از مسائل مهم دین است.»
با ذکر این حدیث به اهمیت این موضوع پی می‌بریم که صله‌رحم در نزد خداوند و ائمه اطهار(ع) از جایگاه بالایی برخوردار است و خداوند مؤمنان را برای آن سفارش کرده است.
براساس این گزارش در صله‌رحم چه چیزی وجود دارد که اسلام مسلمانان را بر آن سفارش کرده است. پیامبر اکرم(ص) به یکی از آثار صله‌رحم اشاره می‌کند و میفرماید: «من احب ان یبسط له فى رزقه ، و یؤ خر له فى اءجله فلیصل رحمه، اگر کسى دوست دارد که روزی‌اش فراوان شود و اجلش به تأخیر بیفتد، پس باید با رحمش صله کند.»
و ایشان در حدیث دیگری درباره این بازدید از خویشاوندان می‌گویند: کسى که با جان و مال در راه صله‌رحم اقدام مىکند، خداوند متعال اجر صد شهید در نامه اعمالش مىنویسد. و در برابر هر قدمى که در این راه بر مىدارد، چهل هزار حسنه برایش ثبت مىکند و چهل هزار گناه از او محو مىگرداند و او را چهل هزار درجه بالا می‌برد؛ و مانند این است که صد سال با صبر و استقامت خداى را بندگى کرده است. این احادیث و شواهد بر آثار بسیار ارزشمند صله‌رحم در بین مسلمانان است. صله‌ای که برابر با چهل هزار حسنه و محو چهل هزار گناه از مؤمن می‌شود و روزی را فراوان، طول عمر، اخلاق نیکو، پاکی اعمال، دفع بلا،آسانی حساب را به دنبال دارد.
در این امر که توجه بسیار و تأکید زیادی بر آن شده است، کوتاهی نباید کرد و صله‌رحم را در برنامه زندگی خود قرار دهیم ولی مشکلی که در حال حاضر در جامعه مسلمانان و جود دارد که کمتر باعث دید و بازدید از خویشاوندان می‌شود مسئله‌های زیادی را تحت پوشش قرار می‌دهد که یکی از آنها گرفتاری کارهای روزانه و دیگری مسافت‌های زیاد است که بین اقوام وجود دارد و این صله رحم حضوری جای خود را به غیر حضوری و فقط با ارسال پیامک در مناسبت‌های نوروزی، جشن‌ها، سال روزها و ... داده است که خود بسیار مهم است که خود صله رحم محسوب می‌شود اما جای دیدار حضوری را پر نمی‌کند.
بنابراین گزارش؛ در دیدار حضوری دلگرمی و شادی وجود دارد و دل‌ها بیشتر به هم نزدیک می‌شود و گفتنی‌های بیشتری در بین فامیل و خویشاوندان رد و بدل می‌شود در صورتی که در پیامک تنها چندین کلمه با تصاویری به همراه است که آن آرامش و احساس همدلی بیشتر را ندارد و بسیار کوتاه و شاید چند ساعت، دقیقه و ثانیه در یاد بماند که خود نیاز به آسیب‌شناسی دارد. و زمان که بیشتر می‌گذرد زندگی ماشینی بیشتر در بین ما نفوذ می‌کند و فاصله‌ها را افزایش می‌دهد در صورتی که همان طور که در قبل آوردیم صله‌رحم از واجبات دین اسلام است.
هر چقدر در حال حاضر در کارهای‌مان غرق می‌شویم نه تنها از اقوام و خویشان بلکه از خانواده خود نیز سردتر و دورتر می‌شویم که آسیب‌هایی به دنبال این مسئله به وجود می‌آید.
درست است که صله‌رحم فقط در دید و بازدید نیست، اما در دید و بازدید است که انسان متوجه می‌شود که بستگان به چه چیزهایی نیاز دارند و چگونه می‌توان به آنها کمک کرد، و حتی در مواقع بیماری از آنها عیادت و دل آنها را خوشحال کرد، ولی متأسفانه جای خالی دور هم جمع شدن‌ها را تنها یک پیامک پر کرده است.
در این دنیایی که همگی به طوری درگیر مسائل و مشکلات خود هستند، به یاد یکدیگر بودن سعادتی است که خود ما آن را به وجود می‌آوریم. پیامک هم در جای خود قابل تحسین است اما مسئله این است که نباید دیدوبازدیدهای حضوری از یاد برود. برکتی که در صله‌رحم حضوری است در غیر حضوری نیست و باید برای احیای سنت دیرینه صله‌رحم برنامه‌ریزی‌های کاربردی و فرهنگی صورت گیرد و آسیب‌شناسی شود. دستگاه‌های مسئول وطیفه این امر را برعهده دارند تا مسلمانان جامعه اسلامی را به این امر سفارش شده تشویق کنند تا مردم آن را ترک نکنند.
یادآور می‌شود، در این‌باره امام باقر(ع) مى‌فرمایند: «ثلاث خصال لا یموت صاحبهن اءبدا حتى یرى و بالهن: البغى و قطیعه الرحم و الیمین الکاذبه ؛سه خصلت است که صاحب آن، نتیجه آنها را پیش از مرگش مى‌بیند؛ ستم به دیگران؛ قطع رحم و سوگند دروغ. پس قطع کردن صله‌رحم بازخوردهایی را خواهد داشت که در این دنیا باید آنها را دید.
*سمیه عیادی
