مراد از «روح» در سوره قدر چیست؟
گروه حوزه‌های علمیه ــ نائب رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: گرچه مفسرین احتمال‌هایی داده‌اند مانند اینکه منظور از روح، جبرئیل است یا بزرگ ملائکه و...، ولی امام صادق(ع) در پاسخ به سؤالی که مگر روح همان جبرئیل نیست؟ فرمود: روح از جبرئیل بزرگتر است، و جبرئیل از سنخ ملائکه است، و روح از آن سنخ نیست.
به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام والمسلمین حسین بنیادی، نائب رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در یادداشتی اختصاصی با خبرگزاری ایکنا، به تفسیر سوره مبارکه قدر پرداخته بود؛ در ادامه چهارمین و آخرین بخش از تفسیر سوره مبارکه قدر از نظر می‌‌گذرد:
بسم الله الرحمن الرحیم
«تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ»؛ در بخش‌های گذشته از تفسیر سوره قدر بیان شد که تمام سوره قدر یک معنای جامع و کاملی دارد که در مقام بیان یک شب استثنایی است و آن اهمیت شبی است که قرآن از آن تعبیر به شب قدر دارد، این عظمت را می‌توان در مسئله نزول قرآن، نزول ملائکه و رقم خوردن مقدرات سال آینده و سلام ملائک بر بندگان واقعی خدا در این شب، استفاده کرد، از همین جهت است که آیات سوره قدر یکی پس از دیگری در مقام بیان بزرگی و جلالت این شب مهم دارد.
قبل از ورود به اصل بحث به این نکته اشاره می‌کنیم که شب قدر یک فرصت است که باید غنیمت شمرد، آیات قرآن، ادعیه و مناجات‌های مخصوص این شب، همه دلالت بر این دارد که شب قدر یک موهبت الهی برای بشر است چه برای گنهکاران و خطاکاران و چه برای صالحان و نیکان، برای گنهکاران شب توبه و استغفار و برای صالحان شب قرب الی الله است.
در آیه چهارم و پنجم خداوند اشاره به نزول ملائک و سلام و مغفرت آنان، دارد؛ تنزل الملئکه و الروح فی‌ها باذن ربهم من کل امر، سلام هى حتى مطلع الفجر؛ معنای آیه این باشد که ملائکه و روح در آن شب به اذن پروردگارشان و به سبب هر امرى الهى نازل مى‌شوند یا اینکه بگوییم، ملائکه و روح در آن شب به اذن پروردگارشان نازل مى‌شوند، براى خاطر اینکه هر امرى را تدبیر کنند، در اصل مسئله تفاوتی ندارد، مهم آن است که شب قدر شب تدبیر و تقدیر امور از جانب پروردگار است.
سوالی که مطرح است این است که مراد از «روح» در آیه شریفه چیست؟ گرچه مفسرین احتمال‌هایی داده‌اند مانند اینکه منظور از روح، جبرئیل است یا بزرگ ملائکه و... در اینجا استناد می‌کنیم به روایتی در این باب که در تفسیر برهان از سعد بن عبد اللّه روایت کرده به سند خود از ابى بصیر؛ روایت کرده که گفت:: با امام صادق (ع) بودم که سخن از پاره‌اى خصائص امام در هنگام ولادت به میان آمد، فرمود: وقتى شب قدر مى‌شود امام مستوجب روح بیشترى مى‌شود؛ عرضه داشتم فدایت شوم مگر روح همان جبرئیل نیست؟ فرمود: روح از جبرئیل بزرگتر است و جبرئیل از سنخ ملائکه است و روح از آن سنخ نیست، مگر نمى‌بینى خداى تعالى فرموده: (تنزل الملئکه و الروح) پس معلوم مى‌شود روح غیر از ملائکه است و اینکه روح جدای از ملائکه آمده علاوه بر آنکه نشانگر عظمت شب قدر است، نشانه‌ای از لطف خداوند بر بندگان خود است که در‌های رحمت در این شب باز است، همانطور که ملائک و روح بر انسان‌ها نازل می‌شوند، دعا‌ها و خواسته‌های انسان‌ها نیز صاعد است.
سلام هى حتى مطلع الفجر؛ سلامت، به معناى عارى بودن از آفات ظاهرى و باطنى است؛ با توجه به معنای لغوی سلام (سلام هى) اشاره دارد به رحمت الهى به اینکه رحمتش شامل همه بندگانى شود که به سوى او روى مى‌آورند و اینکه شب قدر باب نقمتش و عذابش بسته است.
در پایان این بخش، فرازی از دعای ۴۴ صحیفه سجادیه که بیانگر اهمیت، لیلة القدر است را می‌آوریم: امام زین العابدین (ع) جان کلام و حق معنا در رابطه با این شب با عظمت را بیان فرموده: ثُمَّ فَضَّلَ لَیْلَةً وَاحِدَةً مِنْ لَیَالِیهِ عَلَی لَیَالِی أَلْفِ شَهْرٍ وَ سَمَّاهَا لَیْلَةَ الْقَدْرِ، «تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ» سَلامٌ دَائِمُ الْبَرَکَةِ إِلَی طُلُوعِ الْفَجْرِ عَلَی مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ بِمَا أَحْکَمَ مِنْ قَضَائِهِ. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ وَ إِجْلَالَ حُرْمَتِهِ وَ التَّحَفُّظَ مِمَّا حَظَرْتَ فِیهِ وَ أَعِنَّا عَلَی صِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ وَ اسْتِعْمَالِهَا فِیهِ بِمَا یُرْضِیکَ حَتَّی لَا نُصْغِیَ بِأَسْمَاعِنَا إِلَی لَغْوٍ وَ لَا نُسْرِعَ بِأَبْصَارِنَا إِلَی لَهْوٍ وَ حَتَّی لَا نَبْسُطَ أَیْدِیَنَا إِلَی مَحْظُورٍ وَ لَا نَخْطُوَ بِأَقْدَامِنَا إِلَی مَحْجُورٍ وَ حَتَّی لَا تَعِیَ بُطُونُنَا إِلَّا مَا أَحْلَلْتَ وَ لَا تَنْطِقَ أَلْسِنَتُنَا إِلَّا بِمَا مَثَّلْتَ وَ لَا نَتَکَلَّفَ إِلَّا مَا یُدْنِی مِنْ ثَوَابِکَ وَ لَا نَتَعَاطَی إِلَّا الَّذِی یَقِی مِنْ عِقَابِکَ، ثُمَّ خَلِّصْ ذَلِکَ کُلَّهُ مِنْ رِئَاءِ الْمُرَاءِینَ وَ سُمْعَةِ الْمُسْمِعِینَ، لَا نُشْرِکُ فِیهِ أَحَداً دُونَکَ وَ لَا نَبْتَغِی فِیهِ مُرَاداً سِوَاکَ.
سپس یکی از شب‌هایش را بر شب‌های هزار ماه فضیلت و برتری داد و آن را شب قدر نامید، که در آن شب فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان برای هر امری نازل می‌گردند و آن شب سلامتی و برکت پیوسته است تا سپیده دم بر هر کس از بندگانش که بخواهد به جهت قضایش که لازم الاجراء دانسته است. بار ال‌ها بر محمد و آلش درود فرست و معرفت برتری این ماه و بزرگداشت احترامش و خودداری از محرمات در آن را به ما الهام کن و ما را به روزه داشتن آن با حفظ جوارح از گناهان و به کار بردن آن‌ها در آنچه که تو را خشنود می‌نماید یاری ده، تا با گوشمان به گفتار لغو گوش نکنیم و با چشمانمان به تماشای لهو نشتابیم و دست‌هایمان را به حرامی دراز نکنیم و - به سوی ممنوع تو گام برنداریم و شکم‌هایمان جز به حلال پر نشود و زبانمان به غیر آنچه تو گفته‌ای گویا نگردد و جز در کاری که به ثواب تو نزدیک می‌کند به کوشش برنخیزیم و جز آنچه از عقوبتت نگاه دارد فرا نگیریم، آنگاه این همه را از خودنمایی ریاکاران و شهرت‌خواهی شهرت طلبان خالص و پاک گردان، به گونه‌ای که کسی را با تو در این امور شریک نکنیم و مقصد و مقصودی غیر تو نداشته باشیم.
با توجه به آنچه که در این چند بخش با رعایت اختصار عرض کردیم به چند مسئله اشاره می‌کنیم و شرح مسئله را به تفاسیر ارجاع می‌دهیم:۱- شب قدر، اختصاص به زمان پیامبر اسلام (ص) نداشته و در زمان انبیاء دیگر نیز بوده ۲- شب قدر در هر سال قمری تکرار می‌شود.۳- عبادت و احیای آن معادل بیش از هزار ماه است.۴- خیرات و برکات الهی در آن شب نازل می‌شود.۵- رحمت خاص خدا شامل حال بندگان می‌شود.
انتهای پیام
