دولت آمریکا روز گذشته و در اقدامی غیرمنتظره تحریمهای جدیدی علیه اقتصاد ایران و به ویژه بانک مرکزی در نظر گرفت. هرچند که چند سال است که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با تحریم مواجه بوده اما در تحریمهای روز گذشته، این بانک به حمایت از تأمین مالی تروریسم هم متهم شده و همین موضوع هم کار را مقداری سختتر میکند. اینکه آیا اساساً میتوان بانکهای مرکزی را مورد تحریم قرار داد یا خیر؟ موضوعی است که از منظر قوانین و مقررات بینالمللی نیازمند بررسیهای بیشتر است.
مسعود اخوانفرد، کارشناس حقوق بینالملل، در گفتوگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره ابعاد حقوقی تحریمهای جدید آمریکا علیه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران پرداخت و گفت: دولت آمریکا در راستای نقض تعهدات بینالمللی خود هر روز داستانی نو میآفریند. در ارتباط با تحریمهای جدید باید گفت که این موضوع را به تعبیر مصطلح در جغرافیای سیاسی سخن مورد بررسی قرار داد. از یک طرف آمریکا میخواهد جواب دولتهای مرتجع منطقه نظیر دولت سعودی را بدهد که من در حال وارد کردن فشار به جمهوری اسلامی ایران هستم و از طرفی دیگر باید جواب مخالفان خود در کنگره آمریکا را بدهد.
تحریمهای آمریکا اقدام جدیدی نیست
وی با اشاره به اهداف آمریکا از تحریم بانک مرکزی ادامه داد: همچنین دولت آمریکا باید از طرفی دیگر جواب صهیونیستها را بدهد. از سوی دیگر باید این کش را آنقدر بکشد که پاره نشود؛ تا حدودی که بتواند بعدها از آن بهره بگیرد. بنابراین در اینجا فضایی چند مجهوله و چند نموده وجود دارد.
اخوانفرد بیان کرد: واقعیت قضیه این است که بعد از اینکه جمهوری اسلامی ایران در عرصه بانکداری بینالمللی با مشکلات تحریمی برخورد کرد که عملاً به واسطه اینکه نمیتواند از سیستم سوئیفت و سایر امکانات بانکداری بینالمللی برای انتقال پول در عرصه سیستم بانکی بینالمللی استفاده کند لذا همه بانکهای ما در زمره این تحریم قرار گرفتهاند و هر بانک جدیدی که اسم آن به این لیست اضافه شود در همان راستا تعبیر و تفسیر میشود چراکه از قبل چنین تحریمهایی علیه نظام بانکی ایران وجود داشته است.
اهداف تحریمهای جدید آمریکا علیه بانک مرکزی
این کارشناس حقوق بینالملل با اشاره به پوچ بودن فشارهای جدید آمریکا بر بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران گفت: این تحریمهای جدید، محدودیتهای ما را چندان تغییر نمیدهد. ما قبلاً نمیتوانستیم پولی را انتقال بدهیم و الان هم نمیتوانیم چنین کاری انجام دهیم، لذا این اقدام آمریکا دارای ظاهری فریبنده است و فقط به عنوان یک نوع پرستیژ از سوی آمریکایی و دارای ظاهری عوامفریبانه است تا اعلام کند که من در حال وارد کردن فشارهای بیشتری به ایرانیها هستم.
رئیس اسبق دانشگاه آزاد تهران شمال یادآور شد: البته از لحاظ عملی ممکن است با این اقدامات جدید آمریکا دچار مشکلاتی بشویم و از جمله در روابط اقتصادی با کشورهایی اروپایی هم مشکلاتی خواهیم داشت چراکه آنها دنبالهرو آمریکا هستند اما باید دانست که این اقدام باعث نشده که در عرصه واقعی بانکداری و تحریمهای دولت آمریکا چیزی افزون شده باشد.
تحریمهای جدید ادامه نقض روح و جسم برجام است
وی با بیان اینکه دیدگاه دولتهای آمریکا نسبت به ایران تغییری نکرده است، تصریح کرد: بنابراین باید دانست که تحریمهای جدید آمریکا علیه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ادامه نقض تعهدات بینالمللی این کشور، ادامه نقض روح و جسم برجام و همچنین ادامه روند بیاعتمادسازی نسبت به رژیم حاکمه بر آمریکا در عرصه بینالمللی است لذا باید این موضوع را به خوبی درک و دقت کنیم که ماهیت دولت آمریکا، چه اوباما و چه ترامپ بر سر کار باشد همین است.
تحریمهای جدید، محدودیتهای ما را چندان تغییر نمیدهد. ما قبلاً نمیتوانستیم پولی را انتقال بدهیم و الان هم نمیتوانیم چنین کاری انجام دهیم؛ لذا این اقدام آمریکا دارای ظاهری فریبنده است و فقط به عنوان یک نوع پرستیژ از سوی آمریکایی و دارای ظاهری عوامفریبانه است تا اعلام کند که من در حال وارد کردن فشارهای بیشتری به ایرانیها هستم
این استاد دانشگاه یادآور شد: نکته مهمی که باید مورد توجه قرار دهیم این است که در آمریکا افراد تغییر پیدا میکنند اما سیاستهای آنها دچار تغییر نمیشود بلکه سیاست آنها دارای روندی است که همیشه رو به رشد و تهاجم است.
اموال بانک مرکزی متعلق به مردم است
وی ادامه داد: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از قبل تحریم بود فقط ممکن است که این تحریمها را وسعت ببخشند. اما نکته مهمی که باید توجه داشت است است که بر طبق اساسنامه بانکهای مرکزی در تمام دنیا، اموال بانک مرکزی، اموال دولتی محسوب نمیشود بلکه جزئی از اموال عمومی یعنی مربوط به مردم است لذا این اقدام آمریکا خباثت طینت طرف آمریکایی را واضحتر و شفافتر میکند.
اخوانفرد با اشاره به اینکه تحریم بانک مرکزی به معنای رویارویی مستقیم دولت آمریکا با مردم ایران است، بیان کرد: آمریکا به صورت مستقیم بر علیه مردم ایران وارد اقدام شده و لذا دیگر فشار بر دولت، بهانه است چراکه اموال بانک مرکزی مربوط به مردم است. این موضوعی است که در تمام اساسنامههای بانکهای مرکزی به صراحت ذکر شده است.
اجرای مقررات FATF در چند بانک ایرانی
این کارشناس حقوق بینالملل با اشاره به بهانه آمریکا مبنی بر حمایت بانک مرکزی از تأمین مالی تروریسم گفت: نکته حائز اهمیت این است که این موضوع با تعهدی مرتبط است که به هر دلیلی توسط رئیسکل وقت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و وزیر وقت اقتصاد درباره موضوع FATF در ارتباط با همین مباحث مربوط به تروریسم بینالمللی امضاء شد.
رئیس اسبق دانشگاه آزاد تهران شمال ادامه داد: اگر به یاد داشته باشید در همان زمان چند بانک ایرانی از جمله بانک سپه و بانک ملت به این تعهد عمل کردند و برخی از ارگانهای داخلی خودمان همانند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، قرارگاه خاتم و امثالهم که در لیست طرف آمریکایی به عنوان تروریست قلمداد شده بودند را از دسترسی به منابع مالی و اعتبارات بانکی محروم و محدود کردند.
ایران در صف مقدم مبارزه با تروریسم است
وی تصریح کرد: این اقدامات هم در همان راستا و به تعبیری فشار دولت آمریکا است و لذا اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام باید به این موضوع توجه داشته باشند که حداقل عزت، حکمت و مصلحت جمهوری اسلامی ایران درباره این موضوع و براساس تدابیر مقام معظم رهبری در نظر گرفته شده و براساس آن عمل شود.
این استاد دانشگاه افزود: ما در ارتباط با مبارزه با تروریسم در عرصه جهانی سردمدار هستیم. برای مثال در زمینه مبارزه با داعش ثابت کردیم که جمهوری اسلامی ایران طرفدار تروریسم نبوده، نیست و نخواهد بود و همواره در مبارزه با تروریسم در صف اول است؛ لذا آنها ضمن اینکه این موضوع را میدانند و ما را میشناسند اما فشار مضاعفی برای تصویب این موضوع وجود دارد.
دیدگاه حقوق بینالملل درباره تحریم بانکهای مرکزی
وی با بیان اینکه فشار بر بانکهای مرکزی از نظر حقوق بینالملل محکوم است ادامه داد: بانک مرکزی نباید هیچ گونه ماهیت مداخلهگر در بانکهای دیگر داشته باشد بلکه باید به عنوان ناظر فعالیت کند. این چیزی است که در اساسنامه بانک مرکزی آمده است که ناظری از سوی مردم برای نظارت بر عملکرد بانکها و در راستای حفظ منافع عموم مردم است اما آمریکاییها قصد دارند که از طریق این ساختار، فشار مضاعفی بر مردم ایران وارد کنند و طبیعتاً چنین اقدامی از منظر حقوق بینالملل محکوم است.
آمریکا به صورت مستقیم بر علیه مردم ایران وارد اقدام شده و لذا دیگر فشار بر دولت، بهانه است چراکه اموال بانک مرکزی مربوط به مردم است. این موضوعی است که در تمام اساسنامههای بانکهای مرکزی به صراحت ذکر شده است
اخوانفرد در پاسخ به این پرسش که آیا از این پس امکان ارتباط بین بانک مرکزی ایران و سایر بانکهای مرکزی وجود دارد؟ اظهار کرد: ما نیازمند دقت عملیاتی هستیم. بانک مرکزی سیاستگذار است و لذا مجری عملیاتی و اجرایی نیست بلکه بانکهای مختلف مجری این سیاستها هستند بنابراین اگر تفاهمی بین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و سایر بانکهای مرکزی کشورهای دیگر انجام شود در مقطع اجرایی نمود خود را مثلا در تفاهم بانک ملی ایران با فلان بانک ملی خواهد داشت وگرنه خود بانک مرکزی که دارای بخشهای مختلف سیاستگذار است و سیاستگذار هم مداخلهگر و مجری سیاست تلقی نمیشود. با این اوصاف باید این تفکیک را قائل شویم.
دولتهای اروپایی ملزم به تبعیت از آمریکا نیستند
این کارشناس حقوق بینالملل گفت: از نظر اسناد و قوانین بینالمللی، وقتی موضوع به مقطع اجرایی میرسد بحث تخلف یا عدم تخلف مطرح میشود و در آنجاست که باید به صورت مصداقی بحث شود که آیا در این رابطه دولتهای اروپایی ملزم هستند از دولت آمریکا تبعیت کنند که تحلیل ما براساس حقوق بینالملل این است که خیر، مگر اینکه خودشان چنین چیزی را بخواهند وگرنه اروپا بایستی صراحتاً اعلام کند که ایالتی از آمریکا و در واقع ایالت پنجاه و یکم آمریکا است.
رئیس اسبق دانشگاه آزاد تهران شمال در پایان با اشاره به ضروت فاصله گرفتن کشورهای اروپایی از سیاستهای دولت آمریکا بیان کرد: برای اروپای مدعی استقلال از آمریکا اصلاً خوب نیست که اینقدر تابع آمریکا باشد. به همین دلیل است که گاهی اوقات با مسائلی همانند برگزیت و سایر مشکلات در اتحادیه اروپا و انشقاق میان آنها برخورد میکنیم؛ لذا به دولتهای اروپایی توصیه میشود که به صورت مستقل تصمیم بگیرند. سایر کشورها هم نباید از سیاستهای ابلاغی و قانونگذاریهای داخلی کشور آمریکا تبعیت کنند چراکه قانون آمریکا صرفاً باید برای خودش و نه برای سایر کشورها محترم باشد.
انتهای پیام