انحلال بانک آینده اقدامی درست اما دیرهنگام بود

رضا وفایی‌یگانه، معاون اقتصادی اتاق تعاون ایران، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، در خصوص ارزیابی خود از ادغام بانک آینده در بانک ملی گفت: این موضوع، هم مطالبه اقتصاددان‌ها و مردم بود و هم مدیران اقتصادی کشور بر انجام آن تأکید داشتند. در واقع ادغام بانک آینده با بانک ملی اقدامی درست است اما باید خیلی زودتر انجام می‌شد.

وی افزود: هر اندازه این تصمیم زودتر گرفته می‌شد، نتیجه بهتری برای نظام بانکی و اقتصاد کشور داشت. اگر پنج سال پیش در همین وضعیت تصمیم‌گیری می‌کردیم و برای سامان دادن به وضعیت بانک آینده اقدام می‌کردیم، می‌توانستیم آن را اصلاح کنیم، ولی تعلل در تصمیم‌گیری نه‌تنها مسئله را حل نکرد بلکه بحران را بزرگ‌تر و پیچیده‌تر کرد.

در مقاطعی با تساهل و شوخی از موضوع بانک آینده عبور شد

وفایی‌یگانه تصریح کرد: این موضوع یکی از مواردی بود که باید زودتر تعیین‌تکلیف می‌شد. در مقاطعی شاهد بودیم که بدهی بانک آینده به بانک مرکزی و ناترازی‌های داخلی آن افزایش یافت اما برخورد قاطعی با آن صورت نگرفت. در واقع، در برهه‌هایی از زمان درباره موضوعات مربوط به بانک آینده در نظام بانکی کشور با نوعی تساهل و شوخی برخورد شد، در حالی که باید با جدیت و تصمیم‌گیری سریع اصلاح می‌شد.

وی تأکید کرد: باید به نهادهای نظارتی مانند بانک مرکزی کمک کنیم که جسارت تصمیم‌گیری در لحظه مناسب را داشته باشند. قطعاً مدیران بانک مرکزی در این سال‌ها تذکرات لازم را داده‌اند اما واقعیت این است که بعضاً ملاحظات و مصلحت‌سنجی‌ها مانع از اقدام به‌موقع شده است. هیچ مصلحتی نمی‌تواند توجیه‌کننده ادامه روند غلط در نظام بانکی باشد، به‌ویژه وقتی آثار مستقیم آن در تورم و بی‌ثباتی اقتصادی کشور دیده می‌شود.

معاون اقتصادی اتاق تعاون گفت: خوشبختانه حالا این تصمیم گرفته شده و همه باید کمک کنیم تا به نتیجه برسد. هرچقدر تصمیم‌گیری را عقب بیندازیم، فقط هزینه‌ها را افزایش می‌دهیم و تبعات بیشتری ایجاد می‌شود. پس از این به بعد هم باید در لحظه مناسب تصمیم بگیریم تا بحران‌ها به نقطه غیرقابل بازگشت نرسند.

مهمترین اشکال در عملکرد بانک آینده چه بود  

وی با اشاره به این‌که یکی از مهم‌ترین اشکالات عملکرد بانک آینده، سوق دادن نقدینگی به سمت بنگاه‌داری و ساخت‌وساز بود، افزود: بخشی از نقدینگی این بانک از محل خلق پول بدون پشتوانه به سمت پروژه‌های املاک و مستغلات بود. این کار به ناترازی جدی بانک دامن زد. واقعیت این است که وقتی یک بانک به‌جای خدمت‌رسانی مالی به بخش تولید و اشتغال، منابع خود را در املاک قفل می‌کند، نتیجه‌ای جز بحران ندارد.

وفایی‌یگانه گفت: گفته می‌شود میزان ناترازی بانک آینده حدود ۷۵۰ هزار میلیارد تومان است. شاید رقم دقیق کمی کمتر یا بیشتر باشد اما عدد بسیار بالایی است. چنین ناترازی بزرگی نشان می‌دهد که تصمیم‌گیری در مورد این بانک باید با شجاعت و حمایت جدی از بانک مرکزی انجام شود تا بتوانند مسیر اصلاح را پیش ببرند.

وی تصریح کرد: ما باید به نهادهای تخصصی مانند بانک مرکزی کمک کنیم تا تصمیم‌گیران در چنین مواقعی جسارت لازم را داشته باشند. امروز بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور از همین تصمیم‌نگرفتن‌ها و تعلل‌های طولانی‌مدت ناشی می‌شود. نمونه آن، موضوعات اشتغال‌زایی و وام ازدواج است که گاهی منابع به آن اختصاص پیدا نمی‌کند، در حالی که اولویت باید به سمت بخش‌های مولد اقتصاد باشد، نه پروژه‌های لوکس و کم‌فایده.

معاون اقتصادی اتاق تعاون تأکید کرد: مطمئنا مدیران بانک مرکزی در بزنگاه‌های مختلف بارها تذکر داده‌اند و هشدارهای لازم را داده‌اند اما حمایت‌های لازم از آنها نشده است. باید همه دستگاه‌ها، رسانه‌ها و کارشناسان کمک کنند تا بانک مرکزی بتواند تصمیمات خود را با قدرت اجرا کند. رسانه‌ها در این زمینه نقش مؤثری دارند و می‌توانند با مطالبه‌گری سازنده به تقویت نهادهای نظارتی کمک کنند.

آیا ناترازی بانک آینده به بانک ملی منتقل می‌شود؟

وی در ادامه با اشاره به سخنان رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر اینکه ناترازی بانک آینده به بانک ملی منتقل نمی‌شود، گفت: از نظر حسابداری شاید این گفته درست باشد اما در عمل وقتی یک بانک دچار ناترازی است و منابع و مصارفش با هم نمی‌خواند، این ناترازی نهایتاً به بانک مرکزی منتقل می‌شود. یعنی نمی‌شود گفت هیچ اثری ندارد، چراکه این وضعیت بر کل نظام بانکی اثر می‌گذارد.

وفایی‌یگانه افزود: مسئولان بانک مرکزی تأکید کرده‌اند که بانک آینده دارایی‌های قابل‌توجهی از جمله املاک و پروژه‌هایی مثل ایران‌مال و سایر املاک را دارد که می‌تواند بخشی از ناترازی را پوشش دهد اما باید توجه کرد که نقدشوندگی چنین دارایی‌هایی بسیار دشوار است. فروش دارایی‌های ملکی با ارقام بالا در شرایط فعلی بازار، کار آسانی نیست و ممکن است زمان‌بر باشد. بنابراین نباید فقط به این امید تکیه کنیم.

وی گفت: در عین حال، همین که تصمیم نهایی برای ادغام گرفته شده و این فرایند آغاز شده، یک نکته مثبت است. این تصمیم به‌نوعی نشان می‌دهد نظام بانکی کشور به سمت اصلاح حرکت کرده است. افراد و نهادهای مختلف در این تصمیم‌گیری نقش داشتند تا اثرات منفی آن به حداقل برسد و اکنون باید همه کمک کنیم تا این تصمیم به نتیجه مطلوب برسد.

معاون اقتصادی اتاق تعاون تأکید کرد: باید از بانک مرکزی و مدیران آن حمایت کرد. این تصمیم سختی بود که بالاخره گرفته شد و باید ادامه پیدا کند. اگر این حمایت‌ها تداوم یابد، می‌توان به مهار بحران نظام بانکی امیدوار بود.

اهمیت حمایت رسانه‌ها از نهادهای تصمیم‌گیر برای اجرای اصلاحات ساختاری 

وی افزود: رسانه‌ها هم در این مسیر نقش مهمی دارند. رسانه‌ها باید این پیام را منتقل کنند که نهادهای تصمیم‌گیر به‌ویژه بانک مرکزی، در این مقطع نیاز به حمایت دارند تا بتوانند اصلاحات ساختاری را با قدرت ادامه دهند. اگر این همراهی شکل بگیرد، این تصمیم می‌تواند به تجربه‌ای موفق برای نظام بانکی کشور تبدیل شود.

وفایی‌یگانه اظهار کرد: درست است که در گذشته اشتباهاتی رخ داده و تصمیم‌گیری‌ها با تأخیر انجام شده اما اکنون مهم این است که تصمیم گرفته شده و مسیر اصلاح در حال طی شدن است. باید همه دستگاه‌ها، نهادهای نظارتی، رسانه‌ها و فعالان اقتصادی در کنار بانک مرکزی باشند تا این مسیر به‌درستی ادامه یابد.

وی در پایان گفت: به نظر من، ادغام بانک آینده در بانک ملی اقدامی کاملاً درست بود، هرچند دیر انجام شد. اکنون باید با حمایت همه‌جانبه از بانک مرکزی و نهادهای تصمیم‌گیر، اجازه دهیم این روند اصلاحی با موفقیت به سرانجام برسد. این تصمیم نه‌تنها از بروز بحران‌های بزرگ‌تر جلوگیری می‌کند، بلکه می‌تواند آغازگر فصل جدیدی در اصلاح نظام بانکی کشور باشد.

گفت‌وگو از سعید امینی