نکات کلیدی برای انتشار مقالات مطالعات اسلامی در نشریات معتبر خارجی

در خصوص چاپ مقاله در مجلات خارجی و شیوه نگارش آنها ذکر چند نکته لازم و ضروری است.

اولا قبل از اقدام به ارسال مقاله به مجلات خارجی باید از اعتبار مجله اطمینان پیدا کرد که این کار از طریق سایت‌های اعتبارسنجی و پرسش از مسئولین بخش اعتبارسنجی هر دانشگاهی امکان‌پذیر است. بعد از اطمینان از اعتبار مجله باید از هزینه‌دار بودن داوری یا چاپ مقاله مطلع شد که معمولا مجلات هزینه‌دار بودن و یا هزینه‌دار نبودن بررسی و چاپ را در سایت خود اعلام می‌کنند.

پس از اطلاع از این دو، بررسی شیوه‌نامه مجله نیز ضروری است. از آن جا که هر مجله برای خود یک شیوه‌نامه نگارش دارد توصیه می‌شود که قبل از ارسال و حتی قبل از نگارش، متناسب با شیوه‌نامه عمل نمود. برای مثال یکی از شرایط چاپ مقاله در برخی مجلات خارجی ارجاعات به منابع آنلاین است؛ یعنی وقتی منابع در انتهای مقاله می‌آید باید آدرس آنلاین کتاب یا مقاله از وب سایت‌های معتبر مانند  Crossref, Web of Science , Google Scholar  ذکر شود و با کلیک روی آن آدرس آنلاین بتوان منبع مورد استفاده را دید.

به عبارت دیگر در مقاله باید از منابع قابل رویت (به صورت آنلاین) و از سایت‌های معتبر  استفاده کرد. برای نمونه می‌توان ارجاعات این مقاله را دید:

Religion and development ethics in global perspective: a case study of a foreign Christian NGO in China

https://www.tandfonline.com/doi/ref/10.1080/13537903.2020.1695793?scroll=top

به همین خاطر باید قبل ارسال مقاله، شیوه‌نامه مجله را بررسی نمود حتی قبل از نگارش، اگر مجله موردنظر منابع آنلاین می‌خواهد باید مقاله به گونه‌ای نوشته شود که از منابع آنلاین استفاده و به سایت‌های معتبر ارجاع داد و این مسئله کار نگارش مقاله برای این دست مجلات را سخت می‌کند.

همچنین در برخی مجلات خارجی بخشی با عنوان Book Reviews وجود دارد که قسمت قابل توجهی از مجله را به خود اختصاص می‌دهد؛ چیزی که کمتر در مجلات ایرانی دیده می‌شود. اگر پژوهشگری بتواند یک کتاب را به صورت علمی بررسی کند می‌تواند در مجلات خارجی به چاپ برساند. برای مثال از 22 مقاله‌ای که در مجله  (Journal of Contemporary Religion) چاپ شده است حدود 15 مورد با عنوان Book Reviews  به چاپ رسیده است که می‌توان در لینک زیر آنها را مشاهد کرد.

https://www.tandfonline.com/toc/cjcr20/35/1?nav=tocList

درباره روش تحقیق در مطالعات اسلامی باید گفت که با یادگیری و عمل به روش‌های تحقیق می‌توان در حوزه مطالعات اسلامی پژوهش‌های قابل توجهی انجام داد؛ باید ضعفهای پژوهشی شناخته شود و راهکارهای درست انجام یک پژوهش بیان شود تا شاهد پژوهش مناسب و قابل قبولی باشیم. درباره برخی از ضعفهای پژوهشی باید گفت که  برخی دانشجویان گمان می‌کنند که به صرف جمع‌آوری مطالب پژوهشی انجام داده‌اند درحالیکه در پژوهش باید نوآوری و تحلیل وجود داشته باشد. رجوع نکردن به منابع مرجع و مهم مانند واژه‌نامه‌ها، دانش‌نامه‌ها و دايره‌المعارف‌ها، سرگذشت‌نامه‌ها و شرح حال‌ها، سالنامه‌ها، گاهنامه‌ها، کتابشناسی‌ها ، فهرست‌ها، نمایه‌ها یا معجم‌ها، چکیده‌نامه‌ها، اصطلاحنامه‌ها و مقاله‌ها و مجله‌ها از دیگر عوامل ضعف پژوهش‌هاست که ناشی از آگاهی نداشتن یا آگاهی کم می‌باشد.

دانشمندان مختلف طی سال‌های مختلف به تشریح روش تحقیق پرداخته‌اند و کتاب‌های زیادی در این باره نوشته‌اند که ضرورت دارد، روش‌ها و مباحث مختلف آن شناخته و در مطالعات اسلامی به کار گرفته شود. یکی دیگر از ضعف‌‌های کلی پژوهش در حوزه مطالعات اسلامی این است که بیشتر تحقیقات، تحقیقات بنیادی است که در آن به مباحث نظری پرداخته می‌شود و کمتر به تحقیقات کاربردی توجه می‌شود و این مسئله یکی از ضعفهای مهم در حوزه پژوهش‌های مطالعات اسلامی است.

شاید بتوان برای روش تحقیق در مطالعات اسلامی به طور خاص مطالبی بیان کرد اما غالب مباحث روش تحقیق به طور کلی است  و اگر این روش‌ها به طور کامل و جامع آموخته شود و به کار گرفته شود می‌تواند در مباحث اسلامی نیز راهگشا باشد. به همین خاطر باید کتابهای روش تحقیقی شناخته و مباحث مختلف آن در حوزه مطالعات اسلامی اجرا شود امری که تاکنون به آن به اندازه کافی بها داده نشده و به چند کتاب محدود در حوزه روش تحقیق اکتفا شده است درحالیکه  در حوزه روش تحقیق کتابها و مباحث بسیار عمیق و دقیقی وجود دارد که باید به آنها پرداخت و در مباحث علوم اسلامی اجرایی کرد.

سیدمجید نبوی