هفت شرط اصلی در رابطه با برخورد مناسب با جهان نابرابر

به گزارش خبرنگار ایکنا، وبینار تخصصی «نیک‌ زیستی در جهان نابرابر» به مناسبت هفته سلامت روان و به همت مرکز مشاوره و راهنمایی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار ‌شد. این وبینار طی روزهای ۲۶ تا ۲۸ مهرماه از ساعت ۱۷:۳۰ تا ۲۰ و در قالب سخنرانی اساتید صاحب‌نظر در این حوزه برگزار شد.

در آخرین روز از برگزاری این وبینار تخصصی که به موضوع سخنرانی در رابطه «نیک‌زیستی در جهان نابرابر» و پنل «راهبردهای ارتقای نیک‌زیستی دانشجویان» اختصاص داشت، آذرخش مکری، عضو هیئت علمی گروه روان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران طی سخنانی در رابطه با موضوع «نیک‌زیستی در جهان نابرابر» با طرح این سؤال که اگر قرار است جهان این‌چنین نابرابر باشد و عده‌ای در رفاه و عده‌ای دیگر در رنج و مشقت، چگونه باید احساس خوشبختی کنیم؟ اظهار کرد: بسیاری از اسایتد و صاحب‌نظران راجع به مسئله انگیزشی صحبت می‌کنند که جریانی خیلی مثبت‌اندیش افراطی است، چراکه شرایط محیطی را در نظر نمی‌گیرند. از طرفی عده‌ای دیگر می‌گویند که اگر مثبت‌اندیشی نباشد، چه کنیم؟ چراکه ما باید به نوعی با این ناملایمات کنار بیاییم.

وی با بیان اینکه برای برخورد مناسب با این شرایط، باید هفت نکته مهم را در نظر گرفت، افزود: اولین نکته مهمی که در این رابطه مطرح می‌شود، این است که نابرابری در جهان به شدت رو به افزایش است و این سؤل مطرح می‌شود که چرا و چگونه؟. برای مثال در جامعه آمریکا یک دهم درصد اول جامعه یعنی یک هزارم اول جامعه، 22 درصد ثروت کشور را دارا هستند. در همین هرم یک درصد اول جامعه، 40 درصد، 10 درصد اول 75 درصد و 20 درصد اول جامعه 85 درصد ثروت کشور را در اختیار دارند که این مسئله نشان دهنده فاصله فراوان بین مردم است.

مکری با بیان اینکه در مقوله نیک‌زیستی، عدالت اجتماعی و برابری عنصر بسیار مهمی است، گفت: نکته دومی که باید در برابر بدان توجه کنیم، این است که باید بدانیم که هنوز به نابرابری قرن نوزدهم نرسیده‌ایم؛ چراکه در این زمان فاصله طبقاتی به حدی بود که هنوز برای بار دوم در جهان تجربه نشده است. البته این مسئله ممکن است که زیاد خوشایند افراد نباشد، اما باید آن را مد نظر قرار دارد.

عضو هیئت علمی گروه روان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در رابطه با چرایی این نابرابری در جهان نیز تصریح کرد: عده‌ای معتقدند که رها بودن بشر باعث نابرابری می‌شود، مگر اینکه اتفاقاتی رخ داده و در برابر این مسئله مقاومت ایجاد کند. یکی از اندیشمندان جهان چهار اصل عدالت را برای بشریت برشمرده است که شامل 1- جنگی که با بسیج همگانی همراه باشد، 2- انقلاب‌هایی که همه چیز را بر هم زند، 3- فروپاشی حکومت‌ها و 4- بیماری‌های اپیدمی است.

وی ادامه داد: تئوری دیگری وجود دارد که طبق آن ثروت به صورت سینوسی افزایش و کاهش پیدا می‌کند. برخی تئوری‌ها نیز جنبه اسطوره‌مانند پیدا کرده‌اند که طبق یکی از این تئوری‌ها حاکمیت باید کاری کند که ثروت در جامعه زیاد شود و برخلاف افزایش مالیات جامعه، باید مالیت ثروتمندان را کاهش داد تا به تولید ثروت در جامعه ختم شود.

مکری تصریح کرد: اصل سومی که باید بدان توجه کرد، این است که تولید پایه و قدر مطلق سطح زندگی نسبت به دوران رکود جهانی خیلی بهتر شده است. افرادی که بر روی نظریه نیک‌زیستی فعالیت می‌کنند، چالش مهمی را مطرح می‌کنند که شاید برخی بخواهند بیش از دیگران ثروت تولید کنند. یکی از نظریه‌پردازان اروپایی در این زمینه به همگان بشارت می‌داد که سطح زندگی نسبت به صد سال گذشته خیلی بهتر شده، پس باید به این موضوع دلخوش و امیدوار بود. البته در این راستا برخی ثروتشان به شدت افزایش یافته اما الباقی افراد جامعه نیز باید امید خود را در تولید ثروت و افزایش سطح زندگی حفظ کنند.

عضو هیئت علمی گروه روان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با طرح این سؤال که آیا باید به نابرابر رشد ثروت و تولیدات در جهان دلخوش کنیم یا اینکه امید خود را در افزایش سطح زندگی و دستیابی به شادکامی حفظ کنیم؟ افزود: اصل چهارمی که در این زمینه ارائه می‌شود، این است که فهم وقایع بیرون و فهم مکانیزم آنچه در حال اتفاق افتادن است به شادکامی ما کمک می‌کند. بخش زیادی از پرخاشی که به دلیل وجود نوسانات شدید طبقاتی حس می‌کنیم، به این علت است که نمی‌دانیم در اطرافمان چه می‌گذرد.

وی در ادامه سخنان خود در رابطه با مفهوم «حس بیشتر دارا بودن دیگران از خود» ادامه داد: در این رابطه باید به این موضوع بپردازیم که زمانی که متوجه می‌شویم فردی دارای ثروت بیشتری از ما است، باید چگونه رفتاری داشته باشیم؟ یکی از اندیشمندان در این باره می‌گوید که حس حسادت از سوی انسان‌ها بیش از هر حس یا انحراف جنسی، به خاطر ترس یا شرم پنهان نگاه داشته می‌شود. بنابراین، این مسئله نشان‌دهنده نوعی حس بسیار فراگیر بشری است.

مکری بیان کرد: به عنوان یک منظر روان‌شناختی و نیک‌‎زیستی باید به این موضوع بپردازیم که چه کنیم تا این حس در راه درست حرکت کند. حسادت یکی از عناصر بسیار تعیین‌کننده شادکامی انسان است. اندیشمندان زیادی در این رابطه نظریه‌های فراوانی مطرح کرده‌اند که نشان از قوت حس حسادت در میان بسیاری از مردم جهان است.

عضو هیئت علمی گروه روان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به نقش پول در شادکامی و نیک‌زیستی، بیان کرد: طبق تحقیقاتی که در سال 2015 انجام شد، مشخص شد که اعطای پول به افرادی که مورد پژوهش قرار گرفتند، موجبات ایجاد شادکامی در ایشان را فراهم کرد. در این تحقیق مشخص شد خشم، اضطراب، اعتیاد و ... در افراد مورد آزمایش به شدت کاهش پیدا کرد. بنابراین، نابرابری بر روی احساس افسردگی و حسادت، اثر بدی به جای می‌گذارد.

وی با اشاره به داستانی از تاریخ یونان قدیم، گفت: عرف شادزیستن در جهان قدیم جلوگیری از رشد بیش از حد برخی افراد بود؛ چراکه باعث کاهش نیک‌زیستی دیگران می‌شوند. طبق پژوهش‌هایی که طی سال‌های اخیر انجام شده است، مشخص می‌شود که در قرن اخیر به ویژه از سال 1915، تفکر مردم از رشک و حسد به دیگران و ثروتمندان به رقابت با یکدیگر تغییر پیدا کرده است که دلیل آن نیز رشد اقتصای غرب از 1860 تا 1915 است.

مکری افزود: طبق نظریه حسادت، تنظیمات کارخانه (ذات انسان) در زمانی که عصر وفور نیست، حسادت منفور نیست، اما وقتی که ناگهان رشد اقتصادی در دنیا رخ می‌دهد، رفتار انسان نیز تغییر می‌کند. زمانی که انسان رفتاری مشاهده می‌کند که فراگیر است، نباید خیلی زود این رفتار را قضاوت کند. البته رفتار انسان‌ها مانند علوم مختلف قانونمند است. تحقیقات نشان داده زمانی که انسان به سمت رشد اقتصادی می‌رود، دیگران نیز به سمت رقابت با او حرکت می‌کنند.

عضو هیئت علمی گروه روان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: انسان برای گذر از تنظیمات کارخانه‌ای حسادت‌محور به تنظیمات کارخانه‌ای عدالت‌محور باید دست به انقلاب روانی در درون خود بزند. اصل پنجمی که باید بدان توجه کنیم، قانون‌مند بودن رفتار و جهش روانی در گذر از رشک و حسادت به رقابت و ترقی است.

وی ادامه داد: ششمین نکته‌ای که باید در این زمینه بدان توجه کرد، توجه به قدر مطلق ثروت است. برخی افراد هستند که به فکر دارایی خود هستند اما برخی دیگر به دنبال ثروت و مادیات دیگران هستند و خود را دائم با آن‌ها مقایسه می‌‎کنند که این مسئله درست نیست. همچنین اصل هفتمی که در این رابطه باید مدنظر قرار داد نیز پدیده عقلانیت و عقلانیت غیر‌عقلانی است. این مسئله باعث می‌شود تا در تعامل درازمدت، سهم افراد به درستی به ایشان داده شود.

مکری در پایان سخنان خود تصریح کرد: تنظیمات کارخانه‌ای ما برابرطلب بوده است و با انفجار سرمایه در نیم قرن اخیر، رشد شدید وفور داشته‌ایم و درنتیجه تنظیمات کارخانه‌ای تغییر کرده و به سمت رقابتی شدن حرکت کرده است. این نواسانات زمانی که درک می‌شود، خشم انسان را کاهش داده و تسلط او بر این مسئله بیشتر خواهد شد.