فعالیت‌های قرآنی را نمی‌توان دستوری پیش برد

به گزارش ایکنا، نشست «شیوه‌های ترویج فعالیت‌های دینی و قرآنی در بین دانشجویان نسل جدید» عصر روز گذشته، 22 آبان‌ماه از سوی واحدهای فعالیت‌های قرآنی و مناسبت‌های معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، از سری برنامه‌های هفته قرآن و عترت با حضور رشید جعفرپور، رئیس اداره فعالیت‌های قرآنی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، حجت‌الاسلام صادق اکبری اقدم، مسئول نهاد رهبری در دانشگاه علامه، روح‌الله محمدعلی‌نژاد عمران، رئیس مركز قرآن و عترت وزارت بهداشت و طهورا منزوی، مسئول مدرسه سفیران قرآن برگزار شد.

رشید جعفرپور، رئیس اداره فعالیت‌های قرآنی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، اولین سخنران این مراسم بود که در شروع سخنانش با بیان اینکه دو سال است که از حضور فیزیکی دانشجویان در دانشگاه‌ها محروم هستیم، گفت: در اولین فرصتی که پیش بیاید و بیماری رفع شود در یکی از شهرهای مذهبی یک نشست با حضور همه دوستان خواهیم داشت.

وی افزود: برآوردمان این است که آنچه نظام ما می‌خواهد به لحاظ قرآنی در دانشگاه‌ها پیش ببریم را نتوانسته‌ایم انجام دهیم و این تقصیر همه ماست، امکانات ما کم بوده و نتوانسته‌ایم به خوبی در این فضا کار کنیم؛ اما توفیقاتی نیز کسب کرده‌ایم که آن هم از سوی همکاران ما بوده است.

جعفرپور اظهار کرد: به دو مؤلفه باید توجه کنیم، یکی نحوه ترویج فعالیت‌های قرآنی و دیگری نسل جدید دانشجویی، نسل جدید تفاوت‌هایی با نسل‌های گذشته دارد، نسل جدید نسل پرسشگری است، در نسل‌های گذشته بیشتر فضای ظاهری مطرح بود اما در نسل جدید عرصه دیگری باز شده مثل مجازی که اقتضائات خود را دارد و همه چیز سریع جست‌وجو و دسترسی به پاسخ‌ها در جاهای مختلف انجام می‌شود، بیش از سرعت شما به موضوعات دسترسی دارد، سرعت برای این نسل مهم است، اگر مجموعه برنامه‌هایی داشته باشید که نتواند پاسخگوی سرعت این نسل باشد عقب می‌مانید.

رئیس اداره فعالیت‌های قرآنی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه نسل جدید، با خلاقیت‌ به موضوعات نگاه می‌کند و بر اساس ویژگی خلاقیت خود آن را ارزیابی می‌کند، گفت: این نسل با ابزارهایی که دارد دائماً خلاقیت‌های خود را به روز می‌کند و نشان می‌دهد، اگر منفی نگاه کنیم شاید نسبت به نسل گذشته کمتر اهل تفکر باشد، شاید به دلیل دسترسی بیشتر مطالعه و تمرکز کمتری داشته باشد، نکته دیگر اینکه مرجعیت فکری نسل جدید نیز تغییر کرده است. شاید 30 سال پیش، وقتی یک عالمی در مسجد سخن می‌گفت کمتر در مورد سخنان دینی او شک می‌کردیم، اما الان مرجعیت فکری نسل جدید تغییر کرده است، نسل قبلی ایدئولوژیک‌تر به مسائل نگاه می‌کردند اما نسل جدید به لحاظ ایدئولوژیک تغییر کرده است.

وی ادامه داد: حال با این شرایط آیا با همان ابزارهای گذشته می‌توانیم به هدفمان که ترویج فعالیت‌های دینی و قرآنی بین نسل جدید است برسیم، مثلاً می‌خواهیم نماز بخوانند و انس با قرآن پیدا کنند، علاوه بر بینش می‌خواهیم کنش قرآنی هم داشته باشند، آیا می‌توان با گزاره‌هایی که برای سه‌، چهار نسل قبل استفاده می‌کردیم، اهدافمان را پیش ببریم. باید پاسخ برای همه پرسش‌های آن‌ها داشته باشیم و شبهات احتمالی که ممکن است پیش بیاید را بررسی کنیم. شخصیت‌های قرآنی ما، بایستی به پرسش‌هایی که برای این نسل پیش آمده یا حدس می‌زنند که برایشان پیش بیاید پاسخ‌های منطقی و درست داشته باشند، باید خودمان را برای انتقادها آماده کنیم، کرسی‌های آزاداندیشی فضایی برای همین منظور است، اگر دانشجو نتواند انتقاد کند و به سؤال‌هایش پاسخ داده نشود پس کجا باید به سؤال‌های او پاسخ داده شود.

جعفرپور عنوان کرد: باید فعالیت‌های قرآنی را به سمت مجازی هم ببریم، متأسفانه در بخش مذهبی ورود در فضای مجازی با تأخیر انجام شده ولی فرزندان ما وارد این فضا شده‌اند، لذا بایستی ما هم وارد این فضا شویم، ممکن است آسیب‌هایی هم داشته باشد اما مزایایی هم دارد که باید از آن‌ها استفاده کرد. این نسل خلاق است و ما هم باید از خلاقیت این نسل استفاده کنیم، فعالیت‌های قرآنی را نمی‌توان دستوری پیش برد، باید خود دانشجویان طراح و برنامه‌ریز باشند و ما فقط ناظر باشیم، تجربه‌ نشان داده جاهایی که به دانشجویان واگذار شده، انگیزه‌ای که آن‌ها داشته‌اند باعث شده کار موفق‌تر پیش برود.

وی گفت: اگر دانشجویان خود را وارد فعالیت‌های دینی نکنیم و اوقات فراغت آن‌ها را پر نکنیم، افراد دیگری هستند که ظرف وجودی آن‌ها را پر کنند، این به معنی این نیست که شب و روز حدیث و آیه بخوانیم که فکر دانشجو پر شود بلکه خود دانشجو را فعال کنیم، انجمن‌های بین رشته‌ای مثل شیمی و فیزیک و ... فعال شود که از آموزه‌های قرآن برای فهم رشته خود استفاده کنند.

جعفرپور بیان کرد: دانشجویان اعتمادسازی نیاز دارند، کسانی که در این عرصه قدم برمی‌دارند باید انسان‌های درستی باشند، زمانی که حرف با عمل کسانی که قرآن را تدریس می‌کنند یکسان باشد خیل عظیم جوانان به سمت قرآن حرکت خواهند کرد، بایستی با توجه به ویژگی‌های این نسل برنامه‌های دینی را تنظیم کنیم، یکی از کارهای برجسته ما جشنواره قرآن و عترت است که الان سی و ششمین دوره خود را طی می‌کند علت دوام این جشنواره اولاً عنایت خود قرآن بوده، ثانیاً باز شدن بیشتر عرصه فعالیت‌ در این جشنواره است که بیش از 40 زیر حوزه وارد این عرصه شده است، دائماً ارزیابی می‌کنیم که اگر حوزه‌ای تقاضا نداشته باشد آن را کنار می‌گذاریم. 350 هزار دانشجو در این جشنواره شرکت کرده‌اند و هیچ کدام از جشنواره‌های وزارت علوم به این میزان شرکت‌کننده نداشته است، علی‌رغم همه تهاجم فرهنگی که صورت می‌گیرد و همه باورها که دانشگاه‌ها سکولار شده و ... این تعداد در جشنواره قرآنی شرکت کرده‌اند.

وی گفت: باز هم از همه همکارانمان می‌خواهم که فعالیت‌هایمان را نقد و آسیب‌شناسی و بررسی کنیم که چه کارهای دیگری می‌توان کرد و وارد چه عرصه‌های دیگری می‌توان شد. با همین تفکر بحث ایده شوی قرآنی را وارد جشنواره کردیم تا مباحث قرآنی مورد توجه را شناسایی کنیم، از همه همکاران می‌خواهم کل فعالیت‌ها از جمله جشنواره قرآن و عترت را آسیب‌شناسی کنند و اینکه چطور می‌شود فعالیت‌های قرآنی را تعمیق ببخشیم تا به مطلوب خود برسیم، مطلوب ما هم دو راهبرد اخلاق و معنویت و سبک زندگی است که مقام معظم رهبری به آن‌ها اشاره فرموده است و ما باید به این دو راهبرد توجه ویژه‌ای کنیم.

اعمال به جای اعلام، برای جوان اثرگذار است

حجت‌الاسلام صادق اکبری اقدم، مسئول نهاد رهبری در دانشگاه علامه سخنران بعدی این برنامه بود، وی گفت: مدت‌های مدیدی در طول تاریخ در حوزه علوم انسانی، نگاه سیاست‌گذارانه خیلی مورد توجه قرار گرفته بود. ما متولیان فرهنگی، ما مسئولین در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران ذیل این مدل از حاکمیت که بیان از قرآن دارد، باید ورود جدی و با برنامه و با قوتی در بحث‌های قرآنی داشته باشیم.

وی افزود: ما انقلاب و شهدای زیادی را در مسیر اعتلای پرچم حق تقدیم کردیم، حرف برای گفتن داریم و همه ساحت‌ها را باید ببینیم، تکیه گام دوم انقلاب امید و جوانان است یعنی خستگی‌ناپذیری، نگاه جامع با سیاست‌گذاری هم خرد می‌اندیشد و هم کلان می‌بیند، همان طور که تأکید می‌شود که انسان‌ها تک به تک تربیت و ساخته شوند همان طور تعابیری مثل امت هم داریم. دقت داشته باشیم که جوان عزیز ببیند حرف ما با عملمان هم‌خوانی دارد و به جای اعلام، اعمال داریم، این برای جوانان اثرگذار است.

اکبری اقدم بیان کرد: در زیست مدرنیته و پست مدرنیته، تکیه به وحی ندارند اما به علم، تجربه و عقل از ظرفیت احساس و خیال وارد شدند و از ظرفیت رسانه برای انگاره‌سازی استفاده کرده‌اند و جا می‌اندازند که انگاره ذهنی تک تک ما باید در فضای گفتمانی زیست اومانیستی معنا شود. علوم انسانی ظرفیت نرم‌افزاری در جامعه دارد، دانشگاه علامه مرکزیت علوم انسانی کشور است، معارف دینی را خوب و درست و دقیق فرا بگیریم و منتقل کنیم، به اقتضای منابع در عرصه علوم انسانی بحث راه بیندازیم و برای جامعه سناریو و طرح و برنامه داشته باشیم. اگر توصیه به حق و معارف دینی داریم باید خودمان عامل به آن‌ها باشیم، روحیه امید را در جوانان بدمیم تا با آن راه‌های جدیدی را برای این نظام باز کنند.

وی اظهار کرد: هویت نوجوان و جوان امروزی با فضای رسانه‌ای شکل گرفته و انگاره‌های ذهنی‌اش خدشه‌دار شده است، معارف دینی را باید بتوانیم خوب در رفتار خود پیاده کنیم و اعتماد را به جوانان برگردانیم و حرف‌های دین مبین اسلام را به جوانان نشان دهیم.

فضا را از حوزه ارائه داده‌ها به سمت اثر‌گذار کردن داده‌ها ببریم

بنا بر این گزارش در ادامه روح‌الله محمد علی‌نژاد عمران، رئیس مركز قرآن و عترت وزارت بهداشت با گرامیداشت هفته قرآن و دانشگاه، عنوان کرد: اقتضای حکمت آن است که باید حال مخاطب رعایت شود و این در حوزه اشاعه دین هم باید مد نظر قرار گیرد، نسل نو حرف نو می‌خواهد؛ اما شاید بیش از آنکه نیازمند به این باشیم که اطلاعات تازه‌تری را در اختیار دانشجویان قرار دهیم، کما اینکه آن‌‌ها خیلی بهتر از ما به این اطلاعات دست پیدا می‌کنند، باید فضا را از حوزه ارائه داده‌ها به سمت اثر‌گذار کردن داده‌ها ببریم.

وی ادامه داد: اگر خودم عامل به قرآن نباشم هر سخن نویی با هر سبک نویی اثرگذاری نخواهد داشت،  بر این اساس اگر قرار باشد حلاوت قرآن و آموزه‌های قرآنی را بچشیم و بچشانیم لازمه‌اش این است از جانی این سخن بربیاید که خودش بهره‌مند شده باشد، استفاده از نفوس عامل پیشنهادی است که می‌توانم بدهم، در شهرهایمان و در نقاط مختلف، افرادی که ولو حرف ساده می‌زنند اما حرف اثرگذار می‌زنند را پیدا کنیم و بخواهیم به ما کمک کنند، گاهی تذکری که از یک نفس مطهر برمی‌آید اثرگذاری بسیار بالایی دارد.

توجه به رویکرد توانمندسازی کشور در کارهای جمعی

طهورا منزوی، مسئول مدرسه سفیران قرآن به عنوان آخرین سخنران، اظهار کرد: از سال 77 با یکسری از کلاس‌های تدبری شروع کردیم و به مرور کار به تألیف کتاب‌های تدبرمحور رسید که در دو سطح عمومی و تخصصی هستند، طبق این کتاب‌ها یک سیر مطالعاتی به مخاطبان ارائه می‌شود، همه مطالب از قرآن با تکیه بر تفسیر المیزان است، از این مجموعه یک منظومه رشد استخراج شد و برای هر دوره رشدی بر اساس قرآن و روایات نظام‌شناسی و معناشناسی شده است، بر اساس این مسئله یعنی موضوع مخاطب‌شناسی و وجود مسائلی که در حوزه دانشجویی و جامعه اتفاق می‌افتاد مجموعه کارهای مدرسه در چند بخش تقسیم شد. در بخش ترویجی کاری که انجام می‌شود این است که به سراغ ترویج قرآن در دانشگاه‌ها می‌رویم.

وی اظهار کرد: با بررسی دوره‌های رشد و مطالعات میدانی به این نتیجه رسیدیم که مهم‌ترین مسئله‌ای که دانشجویان در بازه سنی 18 تا 23 دارند، این است که به دلیل هجوم رسانه و اینکه فضای مجازی بر زندگی‌شان غالب است فاصله علم و عملشان زیاد است و هویت‌سازی مناسب برای آنها اتفاق نیفتاده است. در حین آموزش خیلی نسبت به استعدادهایشان شناخت پیدا نکرده‌اند و اینکه باید به یک حکمت و حجتی مثل قرآن مراجعه کنند اینطور نیست، راهبردی که پیشنهاد می‌دهیم فعال‌سازی تفکر است تا فاصله علم و عمل آن‌ها پر شود، اولویت‌بندی یکی از مسائلی است که دانشجویان خیلی ندارند و این باعث می‌شود عمرشان هدر رود.

منزوی بیان کرد: در رابطه با هویت‌سازی حتما باید بر اساس آموزه‌های قرآن کار شود، یکی دیگر از راهبردها این است که حتماً به سمت کارهای جمعی با رویکرد توانمندسازی کشور جلو برویم، یکسری منابع در مدرسه تدوین شده و برنامه‌مان است که دوره‌هایی را طراحی کنیم تا این خلأها پر شود.