شیوه مولدسازی دارایی‌ها در زمان پیامبر اسلام(ص) + صوت

حجت‌الاسلام والمسلمین مجید رضایی، عضو شورای فقهی بانک مرکزی در گفت‌وگو با ایکنا، درباره مولدسازی دارایی‌های دولتی اظهار کرد: مولدسازی دارایی‌های دولتی در طول سالیان گذشته به صور مختلف مطرح بوده، یعنی گاهی اوقات تحت عنوان خصوصی‌سازی و امروز هم به شکل دیگر. بدون شک مولدسازی دارایی‌‎های دولتی از مباحث مهمی است که باید دولت‌ها در رابطه با آن تصمیم‌گیری مناسب داشته باشند.

وی افزود: در دهه 70، 80 و 90 مباحث مرتبط با خصوصی‌سازی مطرح شد و تجارب خوب و بدی را برای کشور ایجاد کرد و با تقدیر از افرادی که در این زمینه زحماتی را کشیده‌اند لازم است نکاتی را بیان کنم؛ اول مربوط به نحوه استفاده از دارایی‌ها دولتی است تا زمانی که بحث خصوصی‌سازی و فروش دارایی‌های دولتی به شکل کامل تحقق پیدا کند.

شیوه واگذاری در زمان پیامبر اسلام(ص)

عضو شورای فقهی بانک مرکزی ادامه داد: در زمان حکومت پیامبر اسلام(ص) دارایی‌های بسیاری به صورت انفال یا غیر در اختیار ایشان قرار می‌گرفت و ایشان آنها را به شیوه دولتی اداره نمی‌کردند بلکه اداره آنها را به بخش خصوصی واگذار می‌کردند اما سهم دولت را می‌ستاندند. مثلاً زمین‌های خراجیه جزء همین موارد است. پیامبر اسلام(ص) و امیرالمؤمنین(ع) این زمین‌ها را در اختیار بخش خصوصی قرار می‌دادند و بدون اینکه خود دولت درگیر استفاده از آن زمین‌ها شود اجاره دریافت می‌کرد و دولت این اجاره‌‌ها را جمع‌آوری و صرف امور مختلف می‌کرد. در آن زمان حکومت اسلامی تنها یک حسابرس داشت و اینها وظیفه تخمین زدن را عهده‌دار بودند. در حکومت پیامبر اسلام طوری با بخش خصوصی قرارداد منعقد می‌شد که حالت مشارکتی داشت و درصد مشارکت هم متناسب با مبلغ قرارداد کم و زیاد می‌شد که باعث شده بود درآمد مستمر برای دولت وجود داشته باشد بدون اینکه خودش درگیر کارهای اجرایی شود.

بیشتر بخوانید:

• پیش‌نیازهای مولدسازی؛ از تشکیل صندوق توسعه ریالی تا پرهیز از اقدامات عجولانه

رضایی افزود: گاهی وقت‌ها مجموعه‌های دولتی واگذار می‌شوند و به صورت اجاره در اختیار افراد قرار می‌گیرند و در اینجا بخش خصوصی در نقش بهره‌بردار فعالیت می‌کند و دولت درگیر استخدام و اخراج و از این دست کارها نیست و بخش خصوصی هم هرچه بیشتر کار کند بیشتر سود می‌برد.

وی با بیان اینکه در زمینه مولدسازی بهتر است دولت به تجربه صدر اسلام توجه داشته باشد، گفت: بهتر است دولت مالکیت شرکت‌‎های دولتی را نزد خود نگاه دارد ولی اداره آن را به بخش خصوصی واگذار کند و این باعث می‌شود بازدهی بخش خصوصی افزایش یابد و ثانیاً چون تغییر مالکیتی رخ نداده با تغییر کاربری واحد تولیدی مواجه نخواهیم شد و ثالثاً از رانت در قالب پرداخت یارانه جلوگیری می‌شود و در نهایت و از همه مهمتر اینکه دولت به یک درآمد ثابت و مستمر دست پیدا می‌کند و در کنار مالیات‌ستانی می‌تواند برروی آن برنامه‌ریزی خاص انجام دهد.

واگذاری با هدف خنثی‌سازی تحریم

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید تأکید کرد: البته ممکن است در رابطه با برخی معادن و استخراج نفت که سود زیادی دارد و تحریم شده‌اند، دولت با بخش خصوصی قراردادی منعقد کند و طبق این قرارداد 90 درصد سود را دولت برداشت کند و 10 درصد دیگر عاید بخش خصوصی که در اینجا چون به اسم بخش خصوصی استخراج و اکتشاف انجام می‌شود تحت تحریم هم قرار نمی‌گیرند.

رضایی بیان کرد: پول‌هایی که از خصوصی‌سازی و مولدسازی به دست می‌آید متأسفانه خیلی از مواقع صرف هزینه‌های جاری می‌شود. از سوی دیگر بارها مشاهده شده درآمدهای نفتی صرف هزینه‌های جاری نشده و به جای آن سهام کارخانه‌ها و شرکت‌هایی که با پول نفت ساخته شده‌اند تحت عنوان مولدسازی به بخش خصوصی واگذار می‌شوند و همین مسئله وابستگی بودجه جاری را به بخش نفتی افزایش می‌دهد.

به گفته وی، استفاده از شیوه صدر اسلام به نفع بخش خصوصی و دولتی است.

مولدسازی و کسری بودجه

عضو شورای فقهی بانک مرکزی با بیان اینکه از دهه 50 که درآمدهای نفتی افزایش پیدا کرده همواره دچار کسری بودجه هستیم، گفت: این کسری بودجه همواره کم و زیاد شده و حتی در بهترین شرایط که درآمدهای نفتی افزایش می‌یافت این کسری بودجه وجود داشته و دولت در پی رفع کسری بودجه بوده است.

رضایی ادامه داد: 90 درصد بودجه کشور صرف هزینه‌های جاری می‌‎شود و درصد خیلی زیادی است و بودجه عمرانی سهم اندکی از بودجه کل کشور دارد.

وی با بیان اینکه دولت تولیدکننده خوبی نیست، گفت: باید پذیرفت بخش خصوصی در زمینه تولید حرفه‌ای‌تر از دولت است و دولت تنها باید با نظارت صحیح، جلوگیری از فساد و حساب و کتاب دقیق مانع بروز مشکلات شود و در مقابل تولید را به بخش خصوصی واگذار کند. نظارت و محاسبات شیوه‌هایی هستند که پیامبر اسلام(ص) از آنها استفاده می‌کردند و اینها خیلی مهم هستند.

گفت‌‎وگو از سعید امینی