۲۸ مورد از ۳۴ ماده قانون حمایت از معلولان در مرحله اجراست

به گزارش خبرنگار ایکنا، در آستانه بزرگداشت روز جهانی و هفته ملی بزرگداشت افراد دارای معلولیت، سیدجواد حسینی، رئیس سازمان بهزیستی طی نشستی خبری با اصحاب رسانه به تشریح اقدامات صورت گرفته توسط این سازمان برای گروه هدف خود پرداخت و با اشاره به اینکه هفته معلولان با شعار فراگیرسازی جامعه، تلفیق اجتماعی افراد دارای معلولیت، امروز از جوار مرقد امام راحل آغاز شد، گفت: در راستای شعار این هفته، تحقق قانون حمایت از معلولان، رویکرد عدالت‌خواهانه رئیس‌جمهور و اهداف سازمان بهزیستی، 13 چرخش تحول‌آفرین و 12 راهبرد مشارکتی تهیه و اجرا خواهد شد.

وی ادامه داد: در دنیا یک میلیارد و سیصد میلیون نفر دارای نوعی از معلولیت هستند. در ایران نیز ۱۰ میلیون و پانصد هزار معلول داریم. در دنیا ۱۵ درصد و در ایران ۱۲ درصد جمعیت را افراد دارای معلولیت تشکیل می‌دهند. ۴.۴ درصد از افراد دارای معلولیت در جهان، زیر ۱۵ سال هستند. در ایران، یک میلیون و ششصد هزار نفر تحت پوشش بهزیستی هستند که از این تعداد، ۲۴۲ هزار نفر بالای ۶۰ سال و ۲۶ هزار نفر نیز زیر چهار سال سن دارند.

حسینی در خصوص نوع معلولیت نیز گفت: در سطح دنیا ۱.۸ درصد از افراد دارای معلولیت، دچار معلولیت اعصاب و روان، ۴.۶ درصد معلولیت جسمی-حرکتی، ۱.۸ درصد معلولیت شنوایی و ۳ درصد معلولیت بینایی هستند. در مجموع، ۴۰.۷ درصد معلولیت‌ها علل ژنتیکی دارند و بیش از شش میلیون نفر نیز دچار معلولیت اکتسابی هستند. بیشترین تعداد معلولان تحت پوشش ما، مربوط به معلولان شدید است، پس از آن معلولان خفیف و سپس معلولان بسیار شدید قرار دارند. از نظر جنسیت، با وجود اینکه تعداد کل معلولان زن بیشتر است، اما معلولان تحت پوششِ مرد، بیشتر هستند. از نظر تک‌معلولیتی و چندمعلولیتی نیز، شش میلیون نفر تک‌معلولیتی داریم و از ۱۲ درصد جمعیت معلولان، چهار درصد چندمعلولیتی هستند.

قانون حمایت از معلولان

رئیس سازمان بهزیستی در خصوص اجرای قانون حمایت از معلولان نیز گفت: این قانون در سال ۹۷ ابلاغ شد. اعتباری که دولت‌ها برای اجرای این قانون اختصاص می‌دهند، امسال ۸۱ درصد رشد داشته است. وقتی دولت را تحویل گرفتیم، این اعتبار دو هزار میلیارد تومان بود که امسال به ۲۳ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. سال گذشته، ۱۳ هزار میلیارد تومان برای اجرای قانون حمایت از معلولان اختصاص داده شده بود که ۱۶ درصد از نیاز را تأمین می‌کرد، اما امسال ۲۲ درصد از حداکثر نیاز را برطرف خواهد کرد.

وی از رصد اجرای قانون حمایت از معلولان نیز خبر داد و گفت: از ۳۴ ماده این قانون، ۲۸ ماده در مرحله اجرا قرار دارد که ۶۱ درصد از این مواد به‌طور کامل اجرا می‌شود و ۲۱ درصد به‌طور کامل اجرا نمی‌شود که نیاز به اعتبار بیشتر دارد. از جمله مفادی که به‌طور کامل اجرا نمی‌شود، پرداخت حق پرستاری و حقوق افراد دارای معلولیت بسیار شدید است. بخشی از مفاد نیز نیاز به ابهام‌زدایی دارد؛ مثل مواد ۲۰ و ۲۱ که دستگاه‌ها را موظف به تهیه فیلم برای اطلاع‌رسانی کرده‌اند، اما چگونگی آن مشخص نشده است. دو ماده نیز به اعتبار خاصی نیاز دارند؛ مثل ماده‌ای که دستگاه‌ها را ملزم می‌کند ساختمان‌های خود را مناسب‌سازی کنند، اما نحوه تأمین اعتبار آن مطرح نشده است.

حسینی تصریح کرد: برای اینکه این قانون به‌طور کامل اجرا شود، باید تحولاتی در وضعیت خود ایجاد می‌کردیم؛ وضعیت موجود ما نمی‌تواند کامل بودن، کفایت و عدالت را برای معلولان تأمین کند. برای تحقق این مسئله، بردارِ دولت‌ها نباید از بردارِ نیازها عقب‌تر باشد. ما ۱۳ چرخش تحول‌آفرین در همین راستا تعریف کرده‌ایم؛ از جمله: چرخش از اعانه‌محوری و یارانه‌گیری به سمت توانمندی و استقلال‌محوری؛ چرخش از مرکزمحوری به خانوادهمحوری؛ چرخش از سیاست‌های متمرکز به سیاست‌های تمرکززدا؛ چرخش از سازمان‌محوری به محله‌محوری؛ چرخش از سیاست‌های تفکیک‌گرایانه به سیاست‌های تلفیق‌ساز؛ چرخش از رویکردهای توانبخشی مرسوم به توانبخشی معنوی و هنری؛ چرخش از رویکرد سالمندی مخاطره‌آمیز به سیاست‌گذاری سالمندی سالم؛ چرخش از سیاست‌های مدیریت اداری و سنتی به سمت سیاست‌های مبتنی بر هوش مصنوعی. تا وقتی این چرخش‌ها را محقق نکنیم، بردار سیاست‌گذاری از بردار نیازها عقب خواهد ماند.

وی در خصوص 12 راهبرد مشارکتی سازمان بهزیستی گفت: تشکل‌های مردمی، توسعه موضوعی، جغرافیایی و قشری خواهند داشت. این تشکل‌ها باید شبکه‌سازی شوند. همچنین ما نیاز به برندسازی داریم که به همین منظور در حال برگزاری جشنواره‌های برندسازی هستیم. می‌پذیریم که روند مجوزدهی برای تشکیل تشکل‌ها کند بوده است و افزایش سرعت آن را در دستور کار قرار داده‌ایم. توسعه مسئولیت‌های اجتماعی و طراحی نقشه توانمندسازی تشکل‌های غیردولتی نیز مدنظر ماست.

رئیس سازمان بهزیستی اظهار کرد: اکنون ۲۳ هزار مرکز غیردولتی داریم و برای نظارت بر آن‌ها نمی‌توانیم تنها بر کارکنان بهزیستی تکیه کنیم. خود این تشکل‌ها باید شبکه‌سازی کرده و بر یکدیگر نظارت داشته باشند. باید بتوانیم رابطه‌ای نظام‌مند و پایدار بین بخش غیردولتی و دولتی فراهم کنیم. توسعه شبکه داوطلبان نیز از دیگر اقدامات ماست. اکنون ۱۲۰ هزار داوطلب متخصص در ۱۱ هزار گروه محله‌محور برای سازمان بهزیستی فعالیت می‌کنند، در حالی که در گذشته چنین شبکه‌ای وجود نداشت و در حال راه‌اندازی آن هستیم.

وی از افزایش ۴۰ درصدی مشارکت مردمی خبر داد و گفت: امسال بیش از سه هزار میلیارد تومان مشارکت مردمی داشته‌ایم.

حسینی در ادامه به طرح «سلام» اشاره کرد و گفت: این طرح با رویکرد گسترش کمی و کیفی «محله‌پذیری» در حال اجراست و در ۳۱ استان کشور انجام شده است. فعالیت‌هایی مانند راه‌اندازی پاتوق سالمندی، غربالگری استعداد نوجوانان و غربالگری سلامت چشم سالمندان نیز در دست اجراست. گروه «مُحب» با چهار هزار عضو فعال است. طرح «مانا» با حضور ۷۰ هزار نوجوان و طرح «خاتم» که ۱۰۰ هزار مادر و دختر را تحت پوشش قرار می‌دهد، نیز در حال اجرا هستند.

افتتاح ۴۴۵ پروژه در هفته معلولان

وی از افتتاح ۴۴۵ پروژه در هفته معلولان خبر داد و اعلام کرد: در این هفته، ۴۹ پروژه مرکز توانبخشی و ۱۵ مرکز توانبخشی مبتنی بر جامعه افتتاح و ۳۵ پروژه نیز کلنگ‌زنی خواهد شد. دومین مجوز برگزاری آزمون استخدامی برای معلولان کسب شده و چهار هزار نفر در این آزمون شرکت خواهند کرد. همچنین در دولت چهاردهم، ۸۷ هزار و ۶۴۰ فرصت شغلی برای جامعه هدف در نظر گرفته شده است. سامانه اشتغال فعال شده و بیش از یک میلیون نفر در آن پرونده تشکیل داده‌اند.

حسینی افزود: حق بیمه کارفرمایی و خویش‌فرمایی را ۴۰ درصد افزایش داده‌ایم و صندوق حمایت از خدمات شغلی راه‌اندازی شده است. به زودی ۳۵ ساختار پنل خورشیدی راه‌اندازی می‌شود که ۲۱ هزار معلول در آن سهام‌دار خواهند بود. در حوزه مسکن معلولان، از ابتدای انقلاب تاکنون ۲۰۷ هزار واحد ساخته شده و ۵۰ هزار واحد دیگر در حال احداث است.

وی در بخش مناسب‌سازی اظهار کرد: ۳۴ هزار ساختمان دولتی بازرسی شده که نشان می‌دهد روند دسترس‌پذیری کند است، با این حال، این شاخص ۵۶ درصد رشد داشته است. البته ۹۵ درصد وب‌سایت‌ها دسترس‌پذیر شده‌اند. همچنین ۴۳ درصد از مجتمع‌های بین‌راهی و ۸۵ درصد از ایستگاه‌های راه‌آهن مناسب‌سازی شده‌اند و به سمت مناسب‌سازی واگن‌های قطار حرکت می‌کنیم.

وی درباره مناسب‌سازی مترو گفت: ۳۳ درصد از ایستگاه‌های متروی تهران دسترس‌پذیر شده‌اند، اما در مشهد همه ایستگاه‌ها مناسب‌سازی شده‌اند. از سال ۱۴۰۲ به بعد، کلیه خودروهای وارداتی مناسب‌سازی شده‌اند و مشکل اصلی، خودروهای قدیمی اسقاطی هستند که مناسب‌سازی نشده‌اند. سرانه ایاب و ذهاب معلولان نیز از دو به پنج میلیون تومان افزایش یافته و ۴۶ هزار نفر از این اعتبار بهره‌مند می‌شوند.

سلامت روان معلولان

وی در پاسخ به پرسشی درباره سنجش سلامت روان معلولان و بررسی پدیده خودکشی در این قشر گفت: از مجموعه مؤلفه‌های سلامت انسان، ۲۰ درصد مربوط به سلامت جسمی و ۸۰ درصد مربوط به سلامت روانی است، اما متأسفانه ما بیشتر بر ۲۰ درصد متمرکز بوده‌ایم و باید این تأخیر در پرداختن به سلامت روان را جبران کنیم.

وی از خلأ موجود در حوزه روانشناسی تخصصی معلولان خبر داد و گفت: روانشناس متخصص به تعداد کافی در حوزه‌هایی مانند اوتیسم، سالمندی و نابینایی نداریم. البته ۳۵۰۰ مرکز ارائه خدمات مشاوره در بهزیستی در حال تخصصی‌تر شدن هستند.

حسینی بر لزوم تربیت روانشناس متخصص در حوزه معلولان و سالمندان در دانشگاه‌ها تأکید کرد و افزود: اولین مرکز مشاوره ناشنوایان راه‌اندازی شده است. مطالعات نشان می‌دهد میزان تنش یا اختلال روانی در میان معلولان کشور بیشتر از میانگین جامعه نیست. به موضوع خودکشی نیز ورود کرده‌ایم. نرخ خودکشی در ایران از میانگین جهانی کمتر است.

وی در توضیح بیشتر افزود: به ازای هر فردی که بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهد، ۲۰ نفر اقدام به خودکشی ناموفق می‌کنند. متأسفانه افرادی که خودکشی ناموفق داشته‌اند، رها می‌شوند در حالی که احتمال اقدام مجدد در آن‌ها بالاست. به همین دلیل، طرحی برای کمک به این افراد در دست اجرا داریم که طی آن حدود ۲۰۰ هزار نفر که خودکشی ناموفق داشته‌اند، کمک‌های روانی لازم را دریافت می‌کنند و انتظار داریم با این طرح، خودکشی در این گروه پرخطر حداقل ۵۰ درصد کاهش یابد.

کودکان کار و خیابان

وی در خصوص کودکان کار و خیابان گفت: سازمان بهزیستی ۱۷۰ مأموریت دارد که یکی از آن‌ها حمایت از کودکان کار و خیابان است. پنج هزار کودک کار و خیابان ساماندهی شده و تعداد آن‌ها در تهران به طور معناداری کاهش یافته است. اما اصل این است که ما اصلاً نباید کودک کار داشته باشیم. کودک اصلاً نباید کار کند.

آرزو ذکایی‌فر، رئیس مرکز توسعه کارآفرینی، اشتغال و توانمندسازی سازمان بهزیستی نیز گفت: ۱۹ هزار و ۳۶۹ دانشجو تحت پوشش بهزیستی هستند که ۱۲ هزار نفر از آن‌ها دارای معلولیت هستند. همچنین فرزندان افراد دارای معلولیت نیز کمک هزینه شهریه دانشجویی دریافت می‌کنند.

حسینی در ادامه گفت: در جنگ ۱۲ روزه، شش هزار نفر از مددجویان ساکن در مراکز بهزیستی جابه‌جا شدند و هیچ آسیبی به آن‌ها وارد نشد. البته ما پناهگاه مشخصی برای انتقال مددجویان در مواقع بحرانی نداریم.

تهران، شهر دوستدار معلولان

وی در پاسخ به این سوال که آیا تهران را شهر دوستدار معلولان می‌داند، پاسخ قاطعی داد: هیچ یک از شهرهای ایران را دوستدار معلولان نمی‌دانم. یک شهر دوستدار انسان، باید دوستدار کودکان، سالمندان، معلولان و کتاب باشد که تهران هیچ یک از این چهار مؤلفه را ندارد.

رئیس بهزیستی با اشاره به مستمری بگیران گفت: یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر از بهزیستی مستمری دریافت می‌کنند. سه ماه پیش، لیست انتظار مستمری را به صفر رساندیم، اما اکنون ۴۰ هزار نفر در صف انتظار هستند. باور ما این است که باید این افراد را توانمند و مستقل کنیم.

وی در بخش مشارکت مردمی نیز اظهار کرد: براساس یک نظرسنجی، ۶۲ درصد مردم ایران حداقل یک بار در سال خدمات خیریه انجام می‌دهند، اما میزان فعالیت تشکیلاتی آن‌ها در این امر کمتر است. در «کار خیر» در رتبه ۱۹ یا ۲۰ جهان قرار داریم، اما رتبه ما در کار خیر تشکیلاتی ۹۰ است. به باور من، کمتر از ۱۰ درصد خیرین ایران را توانسته‌ایم به بهزیستی جذب کنیم.

برنامه‌های آتی

در بخش پایانی این نشست، حمیدرضا الوند، مدیرکل دفتر مراقبت و توانمندسازی کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی، بر تمرکز این سازمان بر خانواده‌محوری تأکید کرد و از رونمایی چند برنامه تا دهه فجر خبر داد و گفت: مراکز مراقبت روزانه را در استان‌های کشور تأسیس خواهیم کرد. ۳۰ درصد کودکانی که از مراکز قضایی به بهزیستی معرفی می‌شوند، دارای پدر، مادر، جد پدری یا مادری هستند که صلاحیت قانونی نگهداری از آن‌ها را دارند، اما به دلیل عدم توانایی در نگهداری در ساعات روز، کودکان به مراکز بهزیستی سپرده می‌شوند. با راه‌اندازی مراکز مراقبت روزانه، این کودکان در طول روز خدمات کامل دریافت می‌کنند و بعدازظهرها به خانواده خود بازمی‌گردند.

الوند از راه‌اندازی «مرکز حمایت کودک و خانواده» با محوریت پیشگیری و اجرای برنامه‌های هنری-آموزشی در تمامی مراکز این سازمان خبر داد و گفت: تمامی مراکز بهزیستی مکلف هستند حداقل یک رشته ورزشی، یک زبان خارجی، یک هنر و یک مهارت را به کودکان آموزش دهند.

وی از تعریف «حمایت اجتماعی پس از ترخیص» برای کودکان خبرداد و گفت: مددکاران تا پنج سال پس از ترخیص، بر شرایط کودکان خروجی از بهزیستی نظارت و از آن‌ها حمایت خواهند کرد.

وی در پایان از در دست اجرا بودن راه‌اندازی «خانه‌های آماده‌سازی برای زندگی مستقل»، «مهد روزانه کودک-مادر» و «مهدهای روزانه کودک-سالمند» خبر داد.