Bosniya və Kosovo məscidlərinin dağıdılmasının tarixi sərgisi
“İQNA”-nın “Muslimsaroundtheworld”-a istinadən verdiyi məlumata görə, Kosovo İslam İcmasının səyləri, Bosniya və Herseqovina İslam İcması ilə əməkdaşlıq və dini və rəsmi şəxslərin geniş iştirakı ilə Kosovonun paytaxtı Priştinada "Xatirə şəkillərdə; 1990-cı illərdə Bosniya və Herseqovina və Kosovoda Dağıdılmış Məscidlər: Planlaşdırılmış Dini Soyqırım" adlı sənədli əsərlərin sərgisi açılıb.
İslami icma tərəfindən təşkil edilən bu sənədli sərgi Bosniya və Herseqovina İslam Cəmiyyəti ilə əməkdaşlıq çərçivəsində həyata keçirilib. Sərgi 1990-cı illərdə Balkan müharibələri zamanı İslam dini və mədəni irsinin sistemli şəkildə dağıdılmasını, məscidlərin, dini vakfların, təhsil və mədəniyyət müəssisələrinin hədəf alınmasını, bunun isə müsəlmanların dini, mədəni və tarixi kimliyini silmək məqsədli şüurlu strategiyanın bir hissəsi olduğunu vurğulayır.
Ramazan Şkodra, Kosovonun İslam Cəmiyyətinin nəşr və mədəniyyət departamentinin rəhbəri, bildirib ki, bu foto sərgi kollektiv tarixi yaddaşın qorunmasında mühüm dönüş nöqtəsidir və dini-mədəni irsə edilən hücumların ciddiliyinə dair ictimai şüurun artırılmasında əsas rol oynayır.
Kosovo İslam Cəmiyyətinin rəhbəri və ölkənin müftisi Naim Ternava isə qeyd edib ki, sərgi Kosovo və Bosniya arasında ortaq tarixin ağrılı bir fəslini əks etdirir və müsəlmanların fiziki və mədəni məhvinə yönəlmişdir. O, baş verənlərin heç bir halda unudulmamalı olduğunu vurğulayıb.
Kosovonun müvəqqəti baş naziri Albin Kurti İslam Cəmiyyətinin dini məkanların dağıdılması cinayətlərinin sənədləşdirilməsində və xalqın tarixi yaddaşının qorunmasında oynadığı mərkəzi rola diqqət çəkərək, bu qurumun milli dəyərlərin qorunmasında əsas sütun olduğunu bildirib.
Bosniya və Herseqovinanın Qoražde şəhərinin müftisi Şeyx Ramziye Peç çıxışında məscidlərin müsəlmanların vicdanı və mədəniyyətindəki yerinə diqqət çəkərək, onların dağıdılmasının təsadüfi davranış və ya fərdi hərəkətlərin nəticəsi olmadığını, daha yüksək sistem və siyasətlərin ayrılmaz hissəsi olduğunu, bunun isə Bosniya müsəlmanlarının ən güclü dini və mədəni simvollarını məhv etməyə yönəldiyini qeyd edib.
Bosniya İslam Cəmiyyətinin nümayəndəsi isə vurğulayıb ki, bosniyalılar və albanlar Avropanın iki xalqıdır və oxşar tarixi taleyi bölüşürlər. Öz torpaqlarında qalmaq üçün güclü ruh və qətiyyət bu fəlakətlərə baxmayaraq onların davamlılığının əsas motivi olub.
Kosovodakı İslam Araşdırmaları və Tədqiqatlar İnstitutunun direktoru və sərginin fotoqrafı Sabri Bajgori, Kosovoda məscidlərin dağıdılması səhnələrinin şahidi olduğu dövr haqqında danışaraq, Serb qüvvələrinin həyata keçirdiyi dağıdıcı əməliyyatların heç bir etik, hüquqi və beynəlxalq norma nəzərə alınmadan baş verdiyini vurğulayıb.
Rəqəmlər cinayətin miqyasını üzə çıxarır: verilən məlumatlara görə, Bosniya və Herseqovinada yüzlərlə dini abidə, o cümlədən 600-dən çox məscid dağıdılıb. Kosovoda isə 200-dən çox məscid, dini məktəblər, sufi xanəgahları, digər vakf binaları, kitabxanalar və nadir tarixi arxiv zədələnib və ya məhv edilib.
Sərginin 2026-cı ilin may ayında Bosniya və Herseqovinanın paytaxtı Sarayevoda açılması, daha sonra Balkanlardan kənara çıxaraq bir sıra ölkələrdə nümayiş etdirilməsi planlaşdırılır. Hazırda sərgi bir həftə müddətində Kosovoda ziyarətçilərin üzünə açıq qalacaq.
4323903
