اعتراف به ضرورت تولید نمایش دینی اما بی‌توجهی به هزینه‌های جاری آن

ضرورت تولید و اجرای نمایش دینی به عنوان یکی از ابزارهای کارآمد در تبلیغ و ترویج فرهنگ دینی به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با توجه به رسالت فرهنگی این نظام در گسترش فرهنگ ناب محمدی بیش از پیش احساس می‌شود و توقعی که می‌رود این است که  با گذشت هر سال بر عمق و قوام پرداختن به این مورد افزوده شود.

به هر حال نمایش دینی نیز صرفنظر از موضوع آنها در چارچوب و ساختار فنی و تکنیکی معمول هر نمایش دیگری تولید می‌شود و ملزوماتی برای خود دارد که باید تأمین شده تا نمایش روند ساخت، تمرین و اجرای خود تا رسیدن به خروجی نهایی و روی صحنه آمدن را طی کند و صدالبته که نمایش دینی نیاز به اهتمام و توجه بیشتری در پروسه تولید خود دارد چرا که معمولاً برای باورپذیری بیشتر باید مجموعه‌ای از طراحی هنری در آن به نحوی کاملاً تخصصی به انجام برسد.

معمولاً در تولید و اجرای یک نمایش دینی که اغلب روایتی با استناد به داستان‌های تاریخی و مذهبی است سبک انتخابی از سوی کارگردان و مسئولان فنی نمایش، واقع‌گرایی است و باید صحنه نمایش با وجود آن که بسیاری از قراردادهای تئاتری در ان رعایت می‌شود، تداعی فضایی را کند که به لحاظ زمانی و جغرافیایی نزدیک به زمان وقوع روایت را داشته باشد.

چنین تصمیمی ناخودآگاه نگرش تخصصی‌تر از آنچه در تولید سایر نمایش‌ها سراغ داریم را وارد نمایش دینی می‌کند و لذا  بخش عمده‌ای از امور فنی، هنری تولید نمایش دینی به گروه‌های حرفه‌ای این قبیل کارها محول می‌شود که در نهایت گروه‌های مختلفی را درگیر روند تولید می‌کند که البته تأمین هزینه کاری هر یک از آنها پیامد دیگر تولید این گونه تئاتری است.

طراحی صحنه، لباس، استفاده از موسیقی مناسب که معمولاً ویژه نمایش ساخته می‌شود، طراحی نور و افکت برای خلق مود مناسب صحنه از جمله مواردی است که در یک کلام به عنوان مدیریت هنری نمایش شناخته شده است؛ ملاحظه می‌شود که ارتکاب به هر کدام از این موارد در فضای کارگاهی مجزای از روال اصلی کارگردانی، تولید نمایش دینی را کاملاً تخصصی کرده و نیاز به برآورد هزینه صد در صد کارشناسی شده دارد.

هر یک از موارد اشاره شده که از آن به مدیریت هنری تولید نمایش یاد شد، از جمله ملزوماتی است که در صورت بها داده نشدن به آنها، نمایش تولیدی دچار نقصان شده و ضربه‌ای مؤثر بر پیکره آن وارد می‌شود که معمولاً تأثیری منفی بر ارتباط پذیری مخاطب با جزئیات نمایش می‌شود و از این روست که با علم بر تأثیر هر کدام از این جزئیات به خوبی این مسئله درک می‌شود که چرا از سوی تولیدکنندگان نمایش به دفعات عنوان می‌شود که مثلاً طراحی صحنه یا موسیقی و یا هر کدام دیگر از اجزای مدیریت هنری نمایش وارد میزانسن شده است؟

اهمیت مدیریت هنری در تولید نمایش به ویژه نمایش دینی تا به آن درجه است که گاه دیده می‌شود حتی قطعه‌ای کوتاه یک موسیقی به کار رفته در روند نمایش و یا پخش بجای یک افکت صوتی و نوری که به مثابه موتیف، حس و حال درونی و بیرونی بازیگر نمایش را بیان می‌کند می‌تواند چنان تأثیری داشته باشد که شاید سایر موارد که در تولید نمایش به آن توجه شده است نتواند آن تأثیر را داشته باشد.

با این توضیح به سراغ پاراگراف ابتدایی این یادداشت می‌رویم و با این فرض که ضرورت تولید  یک نمایش دینی در شرایط کنونی به عنوان یک اصل باید مورد توجه مسئولان به ویژه در ایامی همچون محرم و صفر قرار گیرد، این پرسش را مطرح کنیم که مسئولان تا چه اندازه به جزئیات فنی یک اثر نمایشی واقفند و برآورد کارشناسی به منظور تأمین هزینه‌های تولید آن را در نظر دارند؟

تجربه نشان داده است که مسئولان یا واقف به این مسئله هستند اما معمولاً به دلیل کسری بودجه که دامنگیر موضوعات فرهنگی و هنری است زیر بار درصدی اگرچه نمی‌توان گفت ناچیز اما متعادل در هزینه‌های تولید می‌روند و یا در جریان خرج‌کرد تولید آنها و هزینه‌هایی که لازم است برای تولیدشان صرف شود نیستند که پیامد آن بلاتکلیفی در تولید نمایش دینی است.