یحیی یثربی، مترجم و مفسر قرآن کریم در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، با اشاره به وجود ترجمههای متعدد از قرآن کریم و انطباق آن با نیاز مخاطبان گفت: بیتردید ترجمههای متعددی از قرآن کریم داریم و این ترجمهها در انواع و سبکهای گوناگونی هستند؛ از این رو هر فردی در هر جایی از کشورمان که بخواهد قرآن با ترجمه را تهیه کند، به آسانی به آن دسترسی خواهد داشت.
وی افزود: این ترجمهها برخی قدیمی بوده و مربوط به قرن پنجم و ششم هستند و زبان آنها نیز قدیمی است و چندان مورد انس و علاقه مردم نیست؛ به عنوان مثال، ترجمه ملافتحالله کاشانی یا ترجمههای 50 سال پیش نظیر ترجمه قرآن فیضالاسلام که نهجالبلاغه را نیز ترجمه کرده به این شکل بوده و زبان آنها با زبان مردم عادی متفاوت است.
یثربی ادامه داد: برخی ترجمهها نیز به دلیل داشتن پرانتزهای متعدد سبب شده که برای مردم نامأنوس باشد و نتواند به راحتی معنی آیات را درک کند، از این رو ما در حال حاضر نیازمند ترجمههای روان هستیم و در این زمینه مترجمان کارهای فراوانی انجام داده و میدهند نظیر مرحوم فولادوند، خرمشاهی و آیتالله مکارمشیرازی که در این مسیر هستند تا ترجمه را از حالت قدیمی خارج کنند.
ترجمههای اخیر نمیتوانند از قید زبان عربی قرآن رها شوند
این مترجم قرآن در ادامه اظهار کرد: ترجمههایی که اخیراً به چاپ رسیدهاند در پی این هستند که ترجمههایی روان و امروزی باشند، اما این ترجمهها هم مشکل خود را دارند؛ چرا که آنها نمیتوانند از قید زبان عربی قرآن رها شوند و از این موضوع ترس دارند و به همین دلیل است که عبارات عربی قرآن را به صورت واژه به واژه ترجمه میکنند.
وی تصریح کرد: قرآن کتاب آسمانی برای راهنمایی انسان است و پیام آن و نه ساختار لفظ آن دارای اهمیت است، به عنوان مثال در زبان عربی ابتدا فعل و بعد فاعل آورده میشود؛ در حالی که برخی مترجمان همانند قواعد زبان عربی ترجمه کرده و به قواعد زبان فارسی بیتوجه هستند؛ چرا که نگران این هستند که جسارتی به قرآن شود.
صاحب کتاب «تفسیر روز» با تأکید بر کنار گذاشتن این قید و بندها در ترجمه قرآن بیان کرد: برخی تحقیقاتی کردهاند که «انَّ» در قرآن همیشه به معنی تأکید نیست و این تکیه کلام عربی بوده است و در ترجمهها به معنی البته، به درستی که، صدالبته و ... که چنین مواردی هم زبان قرآن را نامأنوس میکند.
برخی ترجمههای قرآن با زبان امروزی متفاوت هستند
وی ادامه داد: امیدوارم روزی بتوانیم قرآن را براساس پیامش ترجمه کنیم و این کار را بنده آغاز کردهام، اما کار سختی بود و معادلیابی است؛ چرا که برخی از این معادلیابیها چنان جاافتاده است که تغییر دادن آن مشکل است.
این مترجم قرآن ادامه داد: به عنوان مثال هر جا مسئله «ولایت» مطرح میشود، به معنی دوستی یا سرپرستی ترجمه شده یا هر جا عبارت «برائت» در قرآن وجود دارد، به معنی بیزاری ترجمه شده است؛ در حالی که نه ولایت، دقیقاً به معنای دوستی بوده و نه برائت به معنای بیزاری است.
یثربی گفت: «ولایت» و «برائت» یک واژه جاافتاده عربستان آن روزگار است. چرا که در مفهوم ولایت، هدایت و همراهی بوده و در بطن آن دوستی هم پنهان است و معنی «برائت»، دست کشیدن از حمایت و بیرون آمدن از یک پیمان حمایتی است که در معنای آن بیزاری هم وجود دارد، اما به معنی دقیق بیزاری نیست.
این مفسر قرآن کریم یادآور شد: از این رو باید دست به دست هم دهیم و از قرآن کریم، ترجمهای پیاممحور و نه لفظمحور ارائه دهیم تا برای همگان قابل استفاده و بهرهگیری باشد.