تلاش کردیم عربی قرآن را نزدیک به شیوه سوادآموزی فارسی اعراب‌گذاری کنیم

محمد بابایی، مدیر بخش ارتباطات و اطلاع‌رسانی مرکز طبع و نشر قرآن در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با بیان اینکه مرکز طبع و نشر قرآن شیو‌ه‌ای را در اعراب‌گذاری کلمات قرآن ابداع کرد به نام شیوه کم‌علامت، اظهار کرد: هدف آن بود که با توجه به اینکه مردم ما فارس‌زبان هستند و مطابق قواعد سوادآموزی آموزش می‌بینند، حتی‌المقدور عربی قرآن را نزدیک به شیوه سوادآموزی فارسی اعراب‌گذاری کنیم.

وی ادامه داد: به همین منظور برخی علائم از علامت‎های رایج اعراب‌گذاری قرآن حذف می‌شود. در فارسی وقتی که می‌خواهیم کلمه «قالوا» را بنویسیم، دیگر نه روی قاف آن فتحه می‌گذاریم، نه روی لام آن ضمه؛ یعنی فقط الف و واو خوانده می‌شود، اما در شیوه‌ مصری می‌آیند یک فتحه یا یک الف مقصوره را روی قاف می‌گذارند، یا ضمه هم روی لام می‌‌آید.

بابایی گفت: ما در شیوه کم‌علامت، علامت همراه صدای کشیده را حذف کرده‌ایم. علائم همراه صدای کشیده یک از موارد اصلی است که در قرآن ما خیلی زیاد به کار رفته است. علامت سکون هم از این جمله است. در شیوه اعراب‌گذاری فارسی نیز علامت ساکن را معمولاً استفاده نمی‌کنیم، یعنی نوشتار فارسی حرفی که حرکت ندارد، یعنی ساکن است؛ بنابراین علامت ساکن هم در شیوه علامت‌گذاری کم‌علامت حذف شده است.

وی گفت: برای حروف ناخوانا ضوابط و قواعدی در شیوه علامت‌گذاری کم‌علامت تعریف کرده‌ایم که در خواندن آنها مشکلی ایجاد نشود؛ ضمن اینکه کمک بیشتری برای خوانده نشدن حروف ناخوانا بکنیم، آنها را با رنگ دیگری متمایز کرده‌ایم که کار خواندن را خیلی تسهیل کرده است.

مدیر اجرایی مرکز طبع و نشر قرآن عنوان کرد: ما اسم این شیوه را شیوه کم‌علامت گذاشته‌ایم و تحقیقات میدانی فراوانی هم درباره آن شده و نشان داده که قرائت این شیوه برای دانش‌آموزان آسانتر است؛ حتی اخیراً تحقیقاتی که با همکاری مرکز آمار ایران بین دانش‌‌آموزان مقطع ابتدایی و راهنمایی انجام داده‌ایم، مشخص کرده است که این شیوه خواندن آن برای دانش‌آموزان به مراتب راحت‌تر از شیوه‌های رایج در کشور است.

وی با بیان اینکه کتاب‌های درسی در آموزش و پرورش بر اساس این شیوه تنظیم و اعراب‌گذاری می‌شود، اظهار کرد: به این نتیجه رسیدیم که مردم غیر از قرآن، سایر متون دینی را هم می‌خوانند و با آن مأنوس هستند و خیلی مناسب است که ما بیاییم این شیوه علامت‌گذاری اصطلاحاً کم‌علامت را بر روی متون دینی هم پیاده کنیم.

بابایی افزود: ضمن آن، اینکه مبنای قرآنی که از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شود معمولاً به همین شیوه است؛ یعنی آیاتی که مردم روی صفحه تلویزیون می‌بینند، معمولاً به همین شیوه کم‌علامت است. بر همین اساس ما در گام اول، کتاب مفاتیح‌الجنان را به این شیوه تنظیم کرده‌ایم.

وی با بیان اینکه علاوه بر چاپ به شیوه کم‌علامت، چند کار اساسی دیگر هم برای چاپ این اثر انجام شده است که بیان آنها می‌تواند جالب توجه باشد، گفت: به غیر از انطباق علامت‌گذاری این کتاب با شیوه کم‌علامت، در نگارش کلمات هم سعی شده است براساس املای روز عربی، کلمات را بنویسیم. برخلاف قرآن که ما تأکید داریم که حتماً باید نگارش کلمات براساس رسم‌المصحف باشد، برای سایر متون دینی املای روز عربی که اصطلاحاً به آن می‌گویند رسم‌الاملاء، را لحاظ کردیم.