گزارش وزیر امور خارجه درمورد توافق ژنو 3 به نمایندگان ملت

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان صبح امروز، چهارشنبه، 6 آذرماه با حضور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی گزارشی از مذاکرات ژنو 3 به منتخبان ملت ارائه کرد.

وی با بیان اینکه مذاکره کردن ورود به حوزه‌ای است که حتماً نمی‌توانید همه خواسته‌هایتان را در آن به دست بیاورید، گفت: در مذاکره حداقل دو طرف وجود دارد و هر طرفی باید بتواند از مذاکره یا با رضایت کامل و یا نسبی خارج شود و طبیعی است که وقتی نتوانید تمام خواسته‌هایتان را از این طریق به دست بیاورید، در مقابل نقد و نگرانی قرار می‌گیرید.

ظریف افزود: مهم این است که با چشم باز و با توجه به عواقب تصمیمات، با ملاحظه همه جوانب و با توجه به مجموعه نگرانی‌ها، توانمندی‌ها و خواست‌هایی که مقامات بالاتر و مردم نسبت به آن دارند، وارد این معرکه شوید.

وزیر امور خارجه ضمن استقبال از نقد منصفانه، همراه با رعایت منافع ملی گفت: قسمت کمی از مذاکرات در اتاق مذاکره انجام می‌گیرد و قسمت عمده آن، بعد از مذاکره انجام می‌شود که به آن اصطلاحاً چرخش خبری می‌گویند؛ همان‌طور که وقتی ما در حال مذاکره بودیم کاخ سفید مطلبی با عنوان «صفحه واقعیات» صادر کرد و این اقدام به خاطر این بود که آن چرخش که خود می‌خواهند به اخبار بدهند.

وی با اشاره به لایه‌های مختلف متن گفت: متن توافقنامه لایه‌های مختلفی دارد که شامل کلیات، شفاف‌سازی مواضع، حفظ وضعیت موجود، کاهش‌ها و اقدامات اطمینان‌ساز و گام نهایی می‌شود.

ظریف افزود: در بخش کلیات راجع به توافق در مورد یک راه حل جامع شامل اقدامات اولیه و یک گام نهایی منجر به رفع نگرانی‌ها به عنوان یک مجموعه منسجم و به‌هم پیوسته است که اگر بخشی از آن اجرا نشود، باقی موارد اعتباری نخواهد داشت؛ این بخش تنها کلیات است و نه برای ایران و نه برای طرف مقابل تعهدی به همراه نمی‌آورد.

وی افزود: عنوان این برنامه، برنامه اقدام است که اقدامات 6 ماهه طرفین را مطرح کرده است که بخشی از آن مربوط به ایران، بخشی از آن مربوط به 1+5 و بخشی از این اقدامات مشترک است که یکی از این اقدامات مشترک ایجاد کمیسیون مشترک است.

ظریف در مورد کارآیی این کمیسیون مشترک گفت: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وجود دارد که اکثر اقدمات ایران را می‌تواند راستی‌آزمایی کند اما هیچ ابزاری وجود ندارد که بتواند رسیدگی کند که آیا طرف مقابل به تعهدات خود عمل می‌کند، یا نه؛ برای همین کمیسیونی متشکل از ایران و 1+5 تشکیل می‌شود که اگر در مورد این مسائل نگرانی بود، رسیدگی کند.

وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: نکته دیگری که در کلیات مطرح شده است، این است که گام اول دوره شش ماهه دارد و این دوره در صورت توافق طرفین قابل تمدید است؛ همچنین طرفین گفته‌اند در طول مذاکرات فضای سازنده را حفظ خواهند کرد که اقدامی است که باید دو طرف انجام دهند.

وی در مورد لایه شفاف‌سازی مواضع نیز گفت: در این بخش دو اقدام مرتبط با ایران است که یکی تضمین صلح‌آمیز باقی ماندن برنامه هسته‌ای است و دیگری اعلام عدم پیگیری سلاح هسته‌ای است که ابتدا پیشنهاد کردیم صراحتاً به فتوای مقام معظم رهبری اشاره شود اما آنها بیان کردند این متن توافق طرفین است و فتوای رهبری تنها موضع ایران است؛ برای همین در این متن از عبارت «تأکید مجدد» استفاده شده است؛ یعنی این مطلب را پیش از این گفته‌ایم و در این متن دوباره تکرار می‌کنیم.

ظریف در مورد موارد مربوط به شفاف‌سازی 1+5 در توافقنامه ژنو گفت: در این بخش بهره‌گیری کامل ایران از حق انرژی هسته‌ای مورد اشاره قرار گرفته است که لازم است توضیح بدهم بر اساس ماده چهارم معاهده ان‌پی‌تی هیچ‌ چیز در این معاهده نمی‌تواند اعضا را از حق ذاتی برای استفاده، توسعه و تولید انرژی هسته‌ای برای مصارف صلح‌آمیز بگیرد؛ بر این اساس آنچه مهم است احترام به اجرای حق است.

وزیر امور خارجه افزود: جزئیات این حق در هیچ‌جا گفته نشده و آمریکایی‌ها حرف بی‌خود می‌زند؛ در ان‌پی‌تی گفته نشده است که اعضا حق نیروگاه و رآکتور ندارید؛ اما در دو کنفرانس بازبینی ان‌پی‌تی به صراحت گفته شده کشورها باید تصمیم‌گیریشان راجع به چرخه سوخت مورد احترام قرار گیرد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: در متن توافقنامه ژنو 3 آمده بهره‌برداری کامل ایران از حقوقش طبق معاهده است و جمله بعدی گفته برنامه غنی‌سازی ایران قسمتی از هرگونه راه حلی است.

ظریف افزود: در این بخش 1+5 اعلام می‌کند که همه تحریم‌ها سازمان ملل متحد و همه تحریم‌های دوجانبه و چندجانبه مرتبط با برنامه‌های هسته‌ای رفع شود.

وی حفظ وضعیت موجود را دیگر لایه این توافقنامه عنوان کرد و گفت: در این بخش طرفین توافق می‌کنند که در 6 ماه آینده اقداماتی که انجام می‌دهند، شرایط را شدید‌تر از شرایط کنونی نکند؛ طرف مقابل هم تلاش‌هایش را برای کاهش صدور نفت ایران متوقف می‌کند، همچنین قطع‌نامه جدید تحریم هسته‌ای صادر نمی‌کند؛ همچنین می‌پذیرد که ایران برنامه 5 درصد خود را ادامه دهد و حق تحقیق و توسعه ما را به رسمیت می‌شناسد.

ظریف در مورد برنامه‌های ایران در بخش حفظ وضعیت موجود گفت: ایران در نطنز و فردو از پیشرفت بیشتر خودداری می‌کند؛ البته در فردو قرار بود به نحوی لوله‌کشی فردو را تغییر دهیم که برای بازگردادن به وضع موجود 9 ماه فرصت لازم بود، اما در شرایط کنونی هم فردو و هم نطنز به کار خود ادامه خواهند داد اما ظرفیت را در این دو مرکز افزایش نمی‌دهیم.

وی با تأکید بر اینکه در مذاکرات اصرار داشتیم ریز مسائل گفته شود، اظهار کرد: ما آمدیم گفتیم «افزایش ندادن ظرفیت» یعنی چه؛ در نطنز و فردو افزایش ندادن ظرفیت مشخص شده است؛ در اراک به این معناست که سوخت جدید تولید نشود و دستگاه نصب نشود اما ساخت و ساز ادامه پیدا کند.

وزیر امور خارجه با بیان اینکه توسعه و تحقیق غنی‌سازی وضعیت کنونی تحت نظارت آژانس ادامه پیدا می‌کند، گفت: در این توافقنامه صریحاً اعلام کرده‌ایم که هیچ موردی درباره کاستن ظرفیت علمی نمی‌پذیریم، لذا تحقیق و توسعه در حوزه‌ای که مورد نظارت آژانس است، ادامه پیدا می‌کند.

وی اظهار کرد: همچنین ایران از تأسیس محل‌های غنی‌سازی در 6 ماه امتناع می‌کنیم که جمهوری اسلامی در این 6 ماه برنامه‌ای در این زمینه ندارد؛ همچنین عدم بازفراوری از دیگر مواردی است که ایران نباید انجام دهد که جمهوری اسلامی برای بازفراوری برنامه‌ای ندارد وهیچ‌وقت به دنبال آن نبوده‌ایم.

ظریف در مورد کاهش‌ها نیز گفت: ایران در این بخش تنها به سمت تولید 20 درصد نمی‌رود؛ موضوع دیگری که تا حدودی به این بخش مرتبط می‌شود این است که نیمی از تولیدات 20 درصد خود را به اکسید تبدیل می‌کنیم که این طرح در حال انجام است و 200 کیلو باقی مانده است.

وی افزود: کاهش دیگری که در این بخش ذکر شده این است که تولید سانتریفیوژ جدید متوقف شود با توجه به اینکه ما قرار نیست سانتریفیوژ  جدید نصب کنیم قرار است توانمندی حفظ شود؛ تولید سانتریفیوژ را محدود می‌کنیم به تعدادی که نیاز داریم برای جایگزینی سانتریفیوژ خراب‌شده موجود که البته در شرایط عادی این مسئله صورت می‌گیرد.

وزیر امور خارجه با بیان اینکه در بخش شفاف‌سازی نیز مباحث به صورت ریز آمده است، گفت: بسیاری از آنچه در این متن ذکر شده، الان انجام می‌شود اما گفته نمی‌شود؛ به عنوان مثال پیش از این بازرسان هفته‌ای دو یا سه بار از مراکز هسته‌ای باز دید می‌کنند اما گزارشی در این مورد نمی‌شود.

وی با بیان اینکه طرف مقابل نیز چند تعلیق تحریم دارد، گفت: یکی از این تعلیقات، تعلیق تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا بر بیمه و خدمات حمل و نقل مرتبط با معاملات نفتی است؛ همچنین تعلیق تحریم پتروشیمی و خدمات مرتبط با آن از دیگر موارد ذکر شده است که این مورد در طول 6 ماه، 6 میلیارد دلار برای دولت و بخش خصوصی درآمد دارد. تعلیق تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا بر طلاو فلزات گرانبها و خدمات مرتبط از دیگر تعلیق تحریم‌های توافق شده است.

ظریف با تأکید بر اینکه تحریم‌ها تماماً غیر قانونی و نامشروع است، گفت: اینکه می‌گوییم تحریم‌ها را بردارند نه اینکه تحریم‌ها را قانونی دانسته‌ایم؛ ما صریحاً گفته‌ایم ارجاع پرونده غیر قانونی است، تحریم‌ها غیر قانونی است و از این پس تحریم‌های دوجانبه هم غیر قانونی است و هم محملی برا توجیه ندارد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به گام نهایی این توافق پرداخت و گفت: تفاهم کردیم که این مرحله حداکثر یک سال به طول بینجامد و پس ازآن وارد گام نهایی شویم؛ همچنین تفاهم شده است که گام نهایی زمان مشخصی داشته باشد که در این زمان دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد چون اهمیتش آن است که وضعیت هسته‌ای ایران عادی‌سازی می‌شود، بنابراین نباید دورانش طولانی شود.

وزیر امور خارجه گفت: در گام نهایی طرف مقابل قبول کرده است تمام تحریم‌ها را بردارد، ایران غنی‌سازی داشته باشد، ایران دسترسی به منابع مالی داشته باشد و با ایران همکاری هسته‌ای داشته باشد و در اختیار ایران امکانات مدرن قرار دهد.

وی اظهار کرد: ایران نیز قبول کرده است به قطعنامه‌های شورای امنیت با هدف رفع کامل نگرانی‌ها بپردازد؛ رفع نگرانی‌ها در مورد رآکتور آب سنگین اراک و اقدام شفاف‌ساز من‌جمله تصویب پروتکل الحاقی با توجه به اختیارات دولت و مجلس.

ظریف افزود: به نظر من این مجموعه‌ای متوازن است که در شرایط کنونی مواضع کشور را حفظ می‌کند و وضعیت کشور را به سمت عادی‌سازی می‌برد؛ برای همین دشمنان و بدخواهان را به نعره‌کشی واداشته و نگران کرده است؛ همه آنها تمام تلاششان را به کار گرفتند که مانع شوند و این تلاش هنوز هم ادامه دارد اما با این حال با دقت روی کلمه به کلمه این متن بحث کردیم.