قاسم جعفری، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا)، با بیان اینکه دین مبین اسلام مبتنی بر احقاق حقوق شهروندان است، اظهار کرد: اسلام تلاش میکند شهروندانی مسئول تربیت کند که در این زمینه حقوق و تکلیف شهروندان در موازات یکدیگر دیده شده است؛ یعنی هر کجا تکلیف بوده، حقی وجود دارد و هر کجا حقی بوده، تکلیفی وجود داشته است.
وی با تأکید بر اینکه انقلاب اسلامی نیز مبتنی بر حفظ حقوق شهروندی بوده است، گفت: یکی از مهمترین حقوق شهروندان این است که خودشان بر سرنوشت خود حاکم باشند؛ در دین اسلام نیز تأکیداتی که در این زمینه شده، بسیار است.
نماینده مردم بجنورد در مجلس با اشاره به قواعد فقهی در زمینه حقوق شهروندی گفت: در اسلام دو قاعده فقهی داریم که بر این اساس مردم خود بر سرنوشت خود حاکم هستند که این مورد به قاعده «اصل ید» مشهور است.
وی افزود: مردم بر اموال خود حاکم هستند و هیچکس نمیتواند بگوید چه تصمیمی بگیرد مگر اینکه تخصیصی آمده باشد مبنی بر اینکه در مواردی خداوند، رسولش و اولیای الهی ولایت داشته باشند.
جعفری همچنین اظهار کرد: رساله سیاسی «تنبیهالامه و تنزیهالمله» علامه نائینی نیز بر همین اصل نگاشته شد که ولایت شاهان ولایت جائران ظلم است و هیچ سندی بر ولایت آنها وجود ندارد.
وی افزود: یکی از اصلیترین ماهیتها و عوامل انقلاب اسلامی نفی سلطه جائر بوده و سعی کرده در هر مرحلهای شهروندان بتوانند حق و سرنوشت خود را انتخاب کنند؛ چه در انتخاب اعضای شوراها و نمایندگان مجلس و چه در زمینه انتخاب خبرگان جامعه این حق برای مردم محفوظ بوده است.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس خاطرنشان کرد: رعایت حقوق شهروندی در ماده 10 قانون مدنی ذکر شده که بر این اساس مردم آزاد هستند تا هر قراردادی را در چارچوب شریعت بنویسند؛ در قانون اساسی نیز آزادی فکر و اندیشه در چارچوب شریعت اسلامی ذکر شده که این موارد بر مردمسالاری دینی تأکید میکند.
وی حقوق شهروندی را جاری در مسائل حکومتی عنوان کرد و گفت: این مسئله، امری نبوده که به عنوان حلقه مفقوده، گمشده و زیر خاک رفته از آن یاد شود.
از نظر جعفری در دورههای مختلف ممکن است استفادههایی با انگیزههای مختلف از مسئله حقوق شهروندی صورت گرفته باشد ولی به نظر میرسد در شرایط کنونی نیز اولویتی ندارد، چرا که رعایت نشدن آن در جامعه مطرح نبوده است.
وی خاطرنشان کرد: نظارت شهروندان بر حاکمان و مسئولان یکی از وظایفی است که رهبر معظم انقلاب نیز 8 سال پیش آن را مطرح کردند و تأکید شد که مردم به عنوان حقی تکلیفی باید بر عملکرد مسئولان نظارت کنند.
منتخب مردم بجنورد در مجلس اعتقاد دارد در حال حاضر خلأیی در زمینه حقوق شهروندی مشاهده نمیشود.
وی در مورد واکنش مجلس در زمینه تدوین حقوق شهروندی گفت: اگر قرار باشد به عنوان قانون مطرح شود، قطعاً لایحه آن به مجلس خواهد آمد تا تصویب شود؛ در این صورت نمایندگان با مداقه و دقت آن را مورد بررسی قرار خواهند داد.
جعفری افزود: اما اگر جنبه تبلیغاتی و اطلاعرسانی و تبیینی داشته باشد، اشخاص و گروههای مختلف به ویژه صاحبنظران میتوانند در این زمینه با دولت مشارکت داشته باشند تا منشوری کامل و دقیق، برگرفته از منابع مورد قبول دین مبین اسلام ارائه شود.
این نماینده مجلس نهم اظهار کرد: علاقهها، سلیقهها و ذوقها در هر دورهای اولویتها را مشخص میکند و حال که کار تدوین منشور حقوق شهروندی از سوی دولت آغاز شده، خوب است که دیگران نیز نظراتشان را در این زمینه به دولت عرضه کنند.