شکست کربلای 4 پلی برای فتح‌الفتوح کربلای 5

سوم دی‌ماه سال 1365، سالگرد عملیاتی با نام کربلای 4 است، نامی که با شنیدنش به یاد خاطرات ناخوشایند اروند و غواصان شهید آن روز می‌افتیم. عملیاتی که علیرغم فعالیت عمیق اطلاعاتی شش ماهه و دوری رزمندگان از خانواده‌ها، شکستی غیرمنتظره در کمتر از شش ساعت را به وجود آورد، اما ایمان و باوری که رزمندگان برای ادامه جنگ داشتند آنها را واداشت تا با جدیت بیشتری به ادامه جنگ بپردازند و به همین دلیل باید این عملیات را پله‌ای برای فتح‌الفتوح کربلای 5 دانست.

در این عملیات و براساس راهبرد نظامی که از سوی سپاه پاسداران به مسئولان کشور ارائه شد، برای نیل به پیروزی در جبهه جنوب، جاده‌های شمالی و جنوبی بصره و نیز در جبهه شمالی، باید جاده‌های مواصلاتی کرکوک به بغداد قطع یا تهدید می‌شد و در نتیجه صدور نفت عراق به خارج، کاملاً قطع و سپس حرکت اصلی به سمت بغداد آغاز می‌شد.

هدف اصلی این عملیات، محاصره و سپس تصرف شهر بصره توسط سپاه پاسداران در سال 1365 بود که برای تحقق آن، به کارگیری حدود 500 گردان و آن هم از سه محور ضرورت داشت، لیکن به دلیل مشکلاتی همچون ضعف امکانات نظامی، تنها یک محور درمنطقه شلمچه و ابوالخصیب(جنوب) به منظور انجام این عملیات بزرگ و تصرف شهر بصره و تهدید جاده صفران – بصره انتخاب شد. منطقه عملیاتی ابوالخصیب و شلمچه دارای ارزش‌ها و ویژگی‌های مهم سیاسی و نظامی بود و از این منظر می‌توان آن را مهمترین منطقه عملیاتی در جبهه جنوب دانست.

فرماندهی این عملیات نیز برعهده قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیاء(ص) سپاه پاسداران بود و چهار قرارگاه عملیاتی با 250 گردان، اجرای آن را برعهده داشتند. قرارگاه‌های نجف، قدس، کربلا و قرارگاه نوح از جمله این نیروها بودند. نیروهای دشمن نیز در شمال منطقه عملیاتی کربلای 4، در حوزه استحفاظی سپاه سوم قرار داشتند. لشکر11 پیاده از سپاه سوم و لشکر 15 پیاده از سپاه هفتم عراق نیز در منطقه حضور داشتند.

طرح عملیات این گونه بود که چهار منطقه شلمچه به عنوان خط حد قرارگاه نجف، ابوالخصیب خط حد قرارگاه قدس، مقابل ام‌الرصاص توسط قرارگاه کربلا و جزیره مینو قرارگاه نوح(به این دلیل که به لحاظ مانور، آتش، عقبه و پشتیبانی به هم وابسته‌اند) برای انجام این عملیات بزرگ انتخاب شد.

قرار بر این بود تا عملیات در ساعت 22:30 مورخ 3/10/1365 آغاز شود. به همین خاطر غواص‌ها، ساعاتی قبل به درون آب خروشان اروند وارد شدند و به سمت خط دشمن حرکت کردند. نیروهای دشمن که از قبل کاملاً آماده و هوشیار بودند، ضمن پرتاب منور، با تیربار و خمپاره به طرف غواصان شلیک می‌کردند. در مجموع، عملیات خارج از کنترل و هدایت فرماندهی قرار گرفته بود و قبل از هر دستوری، یگان‌ها با توجه به نوع وضعیت و هوشیاری و عکس‌العمل دشمن، به محض رسیدن به ساحل، درگیری را آغاز می‌کردند. با این حال، رمز عملیات یا محمد(ص) ساعت 22:45 اعلام شد و نیروهای عمل کننده فقط توانستند در جزایر سهیل، قطعه، ام‌الرصاص، ام‌البابی و بلجانیه نفوذ کنند و در بعضی مناطق نیز به صورت موضعی رخنه کنند.

در مقابل نیروهای دشمن با پرتاب پی در پی منور و اجرای چند مورد بمباران کنار نهر عرایض(عقبه برخی از یگان‌ها) و همچنین اجرای آتش مؤثر روی رودخانه اروند، عملاً سازمان غواص‌ها و نیز نیروهای موج دوم و سوم را به هم زدند، به طوری که اغلب یگان‌ها نتوانستند روی هدف‌ها عمل کنند.

یکی از مناطق حساس عملیات، جزیره ام‌الرصاص و نوک بوارین بود که به رغم تلاش بسیاری که برای تصرف آن انجام شد، به خاطر هوشیاری دشمن، امکان ادامه درگیری از میان رفت. دشمن با شلیک پرحجم تیربار روی آب، از عبور نیروها از تنگه ام‌الرصاص – بوارین جلوگیری کرد. همچنین به خاطر حساسیتی که دشمن نسبت به ام‌الرصاص داشت، در پدافند آن از 9 رده مانع طبیعی و مصنوعی بهره می‌برد؛ به طوری که هر گاه از هر خط عقب رانده می‌شد، در خط بعدی که نسبت به خط قبلی اشراف و تسلط داشت، مقاومت می‌کرد.

در این حال، با توجه به هوشیاری دشمن، امکان ادامه عملیات میسر نبود؛ بنابراین به منظور حفظ قوا و طراحی مجدد عملیات کربلای 5، از ادامه نبرد اجتناب شد.