شش سال پیش که فیلم «300» روی پرده سینماهای جهان رفت بازخوردهای فراوانی را در داخل کشورمان به همراه داشت، حتی این اعتراضات به نماز جمعه تهران هم کشیده شد. این کمیک استریپ توسط کمپانی برادران وارنر تولید شد و کارگردانی آن را زاک اسنایدر برعهده داشت؛ فیلمی که توانست در گیشه آمریکای شمالی و اکران جهانی فروش موفق (456 میلیون دلار) داشته باشد.
«300» روایتی است از نبرد ترموپیل که در سال ۴۸۰ پیش از میلاد بین سپاه ایران در زمان خشایارشاه با سپاه اسپارت در زمان لئونیداس اتفاق افتادهاست. در این داستان، ۳۰۰ نفر از رزمآوران اسپارت در برابر سپاه پرشمار خشایارشاه مقاومت میکنند. این نبرد در تنگه ترموپیل در نزدیکی آتن رخ میدهد و حدود سه روز به طول میانجامد. ارتش امپراتوری هخامنشی در برابر ۳۰۰ رزمآور اسپارتی در تنگه ترموپیل متوقف میشود و تنها زمانی موفق میشود آنها را شکست بدهد که در اثر خیانت یک یونانی، راه دیگری برای دور زدن آنها و محاصره اسپارتیها پیدا میشود.
استفاده از پرده آبی در 300
در این فیلم سینمایی از تکنیک پرده آبی استفاده شده است؛ فناوری که در سالهای بعد الهامبخش فیلمهای بسیاری شد. در این میان به دلیل استقبالی که از کار به عمل آمد یک بازی رایانهای نیز بر مبنایش تولید شد، اما هدف از نگارش این مطالب، بحث درباره «300» نیست، زیرا در زمان اکران فیلم به اندازه کافی درباره آن سخن رانده شد، بلکه منظور این است که بدانیم پس از گذشت شش سال و در آستانه اکران قسمت دوم این فیلم ما چه عملکردی داشتهایم.
تا به آنجایی که نگارنده به خاطر دارد تا به امروز به جز اعتراضات ساماندهی شده و فرمایشی هیچ عملکرد مثبتی در مقابل این اثر نداشتهایم، حتی از ساخت یک فیلم یا سریال که درباره فرهنگ ایران باشد دریغ کردهایم، به نحوی که این تصور را در اذهان ایجاد میکنیم که خواهان پرداختن به آن برهه از تاریخ کشورمان نیستیم، حتی زمانی که نویسنده این یاداشت درباره کارکرد سیما در پرداختن به ایران باستان از عزتالله ضرغامی سؤالی پرسید، وی از سریال «چهل سرباز» به عنوان کاری خوب یاد کرد!
کم کاری سینما و تلویزیون در مقابل فیلمهایی چون «300»
حال کسانی که مخاطب سینما و تلویزیون هستند باید قضاوت کنند که آیا یک سریال متوسط با سرمایه محدود قادر است پاسخگو و معرف فرهنگ باستانی کشورمان باشد؟ از این دسته سؤالات میتوان بسیار مطرح کرد، به ویژه در حوزه سینما که ما حتی یک کار نیز نداشتهایم! با این وجود باید منتظر بنشینیم تا در زمان اکران بخش دوم این فیلم که به زودی انجام میشود باز هم شاهد اعتراضات گسترده مسئولان و پخش برنامههای مختلف نقد در تلویزیون باشیم؛ رویکردی که تنها عکسالعملی عاجزانه است که نتیجهای به همراه ندارد.
در پایان این یاداشت نظر یکی از منتقدان مطرح کشورمان، مسعود فراستی را هم جویا شدهایم که درباره واکنش ما (سینما و تلویزیون) درباره فیلم «300» اظهار نظر کردهاند. وی در این باره میگوید: مسئولان ما در سینما و تلویزیون هیچ کاری در مقابل فیلمهایی نظیر «300» انجام ندادهاند. وقتی می گویم هیچ کاری، منظور به معنای مطلق آن است، هر چند در این میان حرف و شعارهای بسیاری مطرح شده که حتی یک نمونه از آن رنگ واقعیت به خود نگرفت.