کاربرد وقف در تأمین اجتماعی نیازمند افزایش درآمدزایی موقوفات است

محمد‌جواد توکلی، عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به بیان نکاتی درباره تأثیرات وقف بر تامین ‌اجتماعی پرداخت و اظهار کرد: دلیل تاثیر وقف بر تامین‌اجتماعی این است که در وقف، بسته به این‌که واقفان با چه نیتی عمل وقف را انجام دهند، شاهد مواردی هستیم که برای بهبود وضعیت زندگی مستمندان و فقرا وقف شده است.

تاثیر فراوان وقف خاص بر تامین اجتماعی
وی افزود: در صورتی می‌توانیم شاهد تأثیرات مثبت وقف بر تامین اجتماعی باشیم که از یک سو اهداف وقف به‌خوبی هدایت و اجراء شود و از سوی دیگر سیاست‌ها و برنامه‌های دولتی به گونه‌ای تدوین شود که در نهایت ارتقاء فرهنگی، رفاه و بالندگی و پویایی جامعه را به ارمغان آورد. در غیر این صورت، هدف اجتماعی اقتصادی عمل به وقف که همانا رفع مشکل طبقۀ کم‌درآمد در ابعاد مختلف، توزیع عادلانه ثروت و در نهایت عدالت اجتماعی است، محقق نخواهد شد.
توکلی ادامه داد: بسیاری از مردم، منافع مغازه، کارخانه‌ و... خود را برای فقرزدایی وقف می‌کنند. هرچند شاهد مواردی بوده‌ایم که موقوفات با هدف تولیدی، ساختن مسجد، راه‌سازی، روضه‌خوانی سیدالشهدا(ع) و...  بوده است، اما برخی وقف‌ها هم برای فقرزدایی بوده است و وقف‌هایی که به‌طور خاص هدف فقرزدایی را دنبال می‌کنند، می‌توانند در تأمین اجتماعی بسیار مؤثر واقع شوند.

استفاده از وقف در جهت تامین اجتماعی؛ نیازمند افزایش درامدزایی موقوفات
عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: به صورت عام استفاده از وقف و مخصوصاً بخشی از درآمد سازمان اوقاف و امور خیریه می‌تواند برای اشتغال‌زایی، فقرزدایی و دیگر موارد تامین اجتماعی مورد استفاده قرار گرفته و بسیاری از نیازهای مستمندان را برطرف کند.
وی تصریح کرد: در صورت نگاه جامع و فراگیر به استفاده از وقف برای نظام تامین اجتماعی، این بخش در کنار هزینه‌هایی که به اقتصاد ملی تحمیل می‌کند، درآمدزا نیز خواهد بود. استفاده از وقف برای تامین اجتماعی در صورتی می‌تواند در اولویت برنامه‌های اقتصادی قرار بگیرد که درآمدهای موقوفات نیز افزایش پیدا کند.

وقف بازوی تحقق عدالت اجتماعی
عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تأکید کرد: وقف می‌تواند به عنوان یک سیستم پویا و بازوی نیرومند با ایجاد و حفاظت و بهره‌برداری مناسب در جهت تحقیق عدالت اجتماعی،‌ اقتصادی و فرهنگی، تأسیس مؤسسات و سازمان‌های جدید اجتماعی و رفاهی، تامین کننده منابع و ابزار مورد نیاز مردم و کاهش فاصله طبقاتی کارایی داشته باشد.
توکلی ادامه داد: یکی از مواردی که وقف می‌تواند به‌طور فعال وارد عمل شود و موانع سعادت و به فعلیت رسیدن استعدادهای انسان را برطرف کند، محو فقر در جامعه و در نتیجه تأمین اجتماعی می‌باشد. نخستین انگیزه‌های بسیاری از واقفان برای مبادرت به وقف، نابودی فقر و محرومیت از جامعه مسلمین بوده است.

وقف وسیله‌ای برای توزیع مجدد درآمد
وی افزود: نظام وقف یکی از ساز وکارهای تحقق عدالت اجتماعی و وسیله‌ای برای توزیع مجدد در‌آمد بوده و هست. وقف نقش ملموسی در ارائه خدمات رفاهی داشته و دارد و می‌تواند در توزیع عادلانه ثروت، فقرزدایی و همچنین عدالت اجتماعی و ارتقای منزلت اجتماعی تاثیرگذار باشد. وقف همواره ابزاری برای حل و فصل مشکلات اقتصادی و اجتماعی جامعه از جمله گسترش رفاه و امثال آن محسوب می‌شده است.

وقف عامل مهم جلوگیری از تمرکز ثروت‏ در جامعه
این مدرس دانشگاه تأکید کرد: می‌‏توان سرمایه‌‏های عظیم وقف را نیز همانند دیگر سرمایه‏‌ها با رعایت همه جوانب وقف، موازین شرع و اهداف واقفان در جریان فعالیت های تولیدی و خدماتی قرار داد و آن‌ها را از حالت رکود به حالت بازدهی مناسب هدایت کرد تا به این وسیله کمک به رشد و توسعه و استقلال اقتصادی کشور و هم‌زمان به رشد و گسترش نظام تامین اجتماعی، شایان و قابل توجه باشد.
عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در پایان اظهار کرد: نهاد وقف، عامل بسیار مهمی در جلوگیری از تجمع و تمرکز ثروت‏ در جامعه است. اهمیت وقف از این دیدگاه هنگامی بیش از پیش روشن می‏‌شود که تعداد نسبتاً قابل ملاحظه‌‏ای از اموال بلا استفاده و متروکه‌‏ای را که بهره‌‏وری از آن‌ها می‏‌توانست در ارائه خدمات‏ و تامین اجتماعی مفید فایده قرار گیرد، مطمح نظر قرار دهیم.